Kế hoạch ‘dời đô’ của Thái Lan hứa hẹn, nhưng khó thực hiện

[Romano]

Khi tình trạng ô nhiễm không khí và tắc nghẽn giao thông ở Bangkok ngày càng nghiêm trọng, “dời đô” có thể là giải pháp giúp thay đổi cuộc sống người dân, nhưng không dễ thực hiện.
Suthasi, một sinh viên luật tại Đại học Thammasat (Thái Lan), từng không ra khỏi nhà nhiều ngày liền vì lo sợ bầu không khí ô nhiễm của Bangkok sẽ gây hại cho sức khỏe của cô.

“Khi tôi nhìn ra ngoài cửa sổ, tất cả đều mờ đi vì bụi. Tôi không muốn hít thở bầu không khí đó”, cô nói.

Đó là những gì cô Suthasi đã trải qua khi Bangkok phải gánh chịu giai đoạn nặng nề nhất của cuộc khủng hoảng ô nhiễm vào năm 2019.

Gần 450 trường học ở Bangkok khi đó phải đóng cửa trong nhiều ngày khi khói bụi và sương mù dày đặc bao trùm thành phố. Người dân lo sợ cho sức khỏe của họ.Trong khi đó, các chuyên gia đổ lỗi cho chính sách thất bại của chính phủ Thái Lan dẫn đến cuộc khủng hoảng chất lượng không khí ở thủ đô, theo Guardian.

Trước tình trạng này, việc di dời thủ đô được xem là một lựa chọn hứa hẹn, giúp giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường và tắc nghẽn giao thông đã tồn tại nhiều năm qua.

Không muốn ra khỏi nhà
Chất lượng không khí ở thành phố gần 10 triệu dân đã giảm rõ rệt trong những năm gần đây. Năm 2020, nhiều dự án xây dựng lớn được yêu cầu tạm dừng để không khiến tình trạng tồi tệ hơn. Thành phố cũng thiết lập nhiều trạm kiểm soát để kiểm tra lượng khí thải của các phương tiện giao thông, theo Reuters.

Tuy nhiên, cuộc sống của người dân Bangkok vẫn bị ảnh hưởng đáng kể.

Cô Sarunya Poungsumdee, một cư dân ở Bangkok, cho biết: “Nó (ô nhiễm không khí) ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của tôi. Mỗi khi tôi ra ngoài, mũi và cổ tôi cảm thấy rất rát. Khi tôi ho, mọi người thậm chí đã nghi ngờ tôi có mắc Covid-19 hay không”.

Trước bối cảnh dịch bệnh, nhiều người dân càng thêm lo ngại. “Sự lo lắng của tôi đã tăng gấp đôi”, Pasarawadee Tankanit, một người dân Bangkok, nói khi nhắc đến tình trạng ô nhiễm tăng vọt cùng với nguy cơ nhiễm virus corona.

Trong những ngày khói bụi và sương mù dày đặc, nhiều người dân buộc phải ở trong nhà và cố gắng tránh mọi hoạt động ngoài đường phố.

“Tôi ăn những gì còn trong nhà và cố gắng không ra ngoài”, cô Suthasi nói. Cô cũng cho rằng chính phủ Thái Lan đã phản ứng quá muộn. "Nếu họ không làm bất cứ điều gì, tình trạng này sẽ tiếp tục trở lại vào mùa đông".

Dự định dời đô
Môi trường không phải thách thức duy nhất mà Bangkok đang phải đối mặt. Mật độ dân số cao gây ra nhiều vấn đề về an sinh xã hội, nhất là tình trạng tắc nghẽn giao thông diễn ra thường xuyên. Theo báo cáo của Công ty công nghệ địa lý Tom Tom năm 2018, Bangkok là thành phố có tình trạng tắc đường tệ thứ 8 thế giới.

Bên cạnh đó, thành phố nằm gần biển và chỉ cao hơn mực nước biển khoảng 1,5 m, nên Bangkok có nguy cơ ngập lụt cao vì nước biển dâng do biến đổi khí hậu. Ngoài ra, thành phố này còn bị lún xuống khoảng 2 cm mỗi năm.Tháng 9/2019, Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha tuyên bố việc di chuyển thủ đô là điều “có thể”.

“Lựa chọn thứ nhất là tìm một thành phố không quá xa, với chi phí di chuyển không quá đắt đỏ”, ông Prayut nói, theo Guardian. “Lựa chọn thứ hai là di dân ra ngoại ô Bangkok để đỡ đông đúc”.

Tuyên bố của ông Prayut có thể được lấy cảm hứng từ quyết định xây dựng thủ đô mới thay cho Jakarta của chính phủ Indonesia. Jakarta cũng phải đối mặt với các vấn đề tương tự Bangkok.

Đây không phải lần đầu tiên Thái Lan tính đến việc chuyển thủ đô. Chính phủ của cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra từng tính tới phương án dời các cơ quan chính phủ tới tỉnh Nakhon Nayok, cách Bangkok khoảng 100 km về phía đông bắc.

Tỉnh Chachoengsao, cách Bangkok khoảng 80 km về phía đông, cũng từng được tính đến.

Không dễ thực hiện
Tuy vậy, sau hơn hai năm kể từ tuyên bố của ông Prayut, dường như chính phủ Thái Lan không có động tĩnh gì về một kế hoạch “dời đô”. Giống như thử nghiệm trước đó của chính phủ cựu Thủ tướng Thaksin, kế hoạch chuyển thủ đô vẫn chỉ nằm trong suy nghĩ.

Thậm chí, ông Prayut còn không yêu cầu các cơ quan thực hiện nghiên cứu một cách nghiêm túc về vấn đề này, theo Tổng thư ký Hội đồng Kinh tế và Phát triển xã hội Quốc gia Thái Lan Thosaporn Sirisamphand.

“Chuyển thủ đô là vấn đề lớn, cần sự phối hợp của nhiều cơ quan”, ông Thosaporn nói, theo Bangkok Post.Các chuyên gia nhận định việc giải quyết các vấn đề của Bangkok dễ dàng và tiết kiệm hơn so với việc tìm cách rời đi. Theo ông Issara Boonyoung, Chủ tịch danh dự Liên đoàn Doanh nghiệp Nhà ở Thái Lan, việc dời thủ đô khỏi Bangkok là “không thể”.

“Xây dựng một thủ đô mới là điều dễ dàng”, ông nói. “Nhưng Bangkok là trung tâm của quá nhiều thứ. Câu nói ‘Bangkok là Thái Lan, Thái Lan là Bangkok’ không hề sai. Đây là nơi có cung điện, các cơ quan hàng đầu, bệnh viện đẳng cấp quốc tế và các trường đại học tốt nhất. Di chuyển tất cả về thủ đô mới sẽ khó khăn”.

Nhiều thủ đô ở khu vực Đông Nam Á cũng đang đối mặt với những thách thức về môi trường và giao thông tương tự Bangkok.

Do đó, kế hoạch “dời đô” được xem là một lựa chọn đầy hứa hẹn cho thế hệ tương lai. Tuy nhiên, việc từ bỏ những địa điểm gắn liền với lịch sử và hình ảnh đất nước vốn không phải điều dễ dàng, đòi hỏi nhiều chi phí, nguồn lực và thời gian.

“Bangkok là nhà của tôi và tôi sẽ không chuyển thủ đô đi đâu cả”, ông Suchatvee Suwansawas, ứng viên thị trưởng Bangkok của đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử sắp tới, tuyên bố. “Tôi tin chúng ta có thể giải quyết vấn đề ngập lụt của Bangkok mà không cần chuyển đi”.