Cuối tháng 12/2025, Trung Quốc huy động đồng loạt lục quân, hải quân, không quân và lực lượng tên lửa bao quanh Đài Loan trong hai ngày diễn tập quân sự, tuyên bố đây là “cảnh cáo nghiêm trọng” đối với mọi động thái thúc đẩy Đài Loan độc lập, đồng thời nhắm vào các “lực lượng bên ngoài” bị cho là can thiệp. Cuộc diễn tập được đặt mật danh “Justice Mission-2025” – một cái tên không chỉ để gọi, mà như để đóng dấu thông điệp.

Theo Bộ Tư lệnh Chiến khu Đông của Trung Quốc, nội dung trọng tâm là thử nghiệm mức sẵn sàng chiến đấu và khả năng “phong tỏa – kiểm soát” các cảng then chốt cùng những khu vực trọng yếu. Nói cách khác: không chỉ bay lượn thị uy, mà là tập một kịch bản siết chặt đường biển, đường không.
Tên lửa khai hỏa, bầu trời chao đảo
Trong hai ngày đó, cả phía Trung Quốc lẫn phía Đài Loan đều xác nhận có hoạt động bắn đạn thật và phóng tên lửa. Lực lượng tuần duyên Đài Loan nói các loạt rocket rơi xuống vùng biển gần đảo, khiến tình hình không chỉ nằm trên bản đồ tác chiến, mà chạm thẳng vào nhịp sống dân sự.

Hệ quả thấy ngay là hàng không nội địa Đài Loan bị xáo trộn: trong hai ngày, có nhiều chuyến bay bị trễ và hủy; tính đến trưa thứ Ba, nhà chức trách cho biết khoảng hơn 6.000 hành khách bị ảnh hưởng, với hàng chục chuyến bị hủy và nhiều chuyến bị chậm. Khi vùng trời phải “né” vùng tập trận, lịch bay cũng phải uốn theo lằn ranh căng thẳng.
130 phi cơ, 22 chiến hạm: con số biết nói
Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết trong vòng 24 giờ tính từ thứ Hai, Trung Quốc triển khai 130 máy bay quân sự và 22 tàu quanh đảo. Trong số các phi vụ ấy, 90 chiếc bị nói là đã vượt qua “đường trung tuyến” – ranh giới không chính thức trên eo biển mà Bắc Kinh không công nhận nhưng trước đây thường tránh chạm vào – đồng thời đi vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan.

Đài Loan đáp trả bằng cách đặt lực lượng trong trạng thái báo động cao: theo dõi sát tình hình, điều chiến đấu cơ, triển khai tàu hải quân và kích hoạt hệ thống tên lửa bờ biển để phản ứng trước những hoạt động bị phát hiện. Chính quyền Đài Bắc lên án đây là “đe dọa quân sự”, khẳng định “hoàn toàn cảnh giác” và sẽ có hành động cụ thể để bảo vệ các giá trị dân chủ và tự do.
Đáng chú ý, đây được mô tả là mức phi cơ cao thứ hai từng ghi nhận quanh Đài Loan, chỉ sau kỷ lục tháng 10/2024 khi Trung Quốc tung 153 máy bay trong 25 giờ của một đợt diễn tập trước đó.
Thông điệp kèm “kịch bản”: phong tỏa và ngăn can thiệp
Những năm gần đây, Trung Quốc liên tục gia tăng áp lực bằng các cuộc diễn tập mô phỏng phong tỏa. Nhiều phân tích cho rằng lần này, dựa trên nội dung công bố và khu vực khoanh tập trận, mục tiêu được “nói thẳng” hơn: luyện cách ngăn lực lượng quân sự nước ngoài tiếp cận khu vực nếu có khủng hoảng quanh Đài Loan.

Bởi vậy, trọng tâm “kiểm soát cảng và khu vực trọng yếu” nghe như một lời nhắc: nếu cần, họ muốn thử khả năng khóa các cửa ngõ, cắt đường tiếp vận, tạo thế “đảo bị bóp nghẹt” trước khi bất kỳ bàn tay nào kịp thò vào.
Mồi lửa chính trị: thương vụ vũ khí, ngân sách phòng thủ và thế cờ Tokyo
Cuộc phô trương này diễn ra sau những diễn biến khiến Bắc Kinh khó chịu: Washington và Đài Bắc thông báo một gói bán vũ khí có thể thuộc hàng lớn nhất từ trước tới nay cho hòn đảo; đồng thời Tổng thống Đài Loan thúc đẩy một ngân sách quốc phòng đặc biệt mang tính “lịch sử”.
Gói vũ khí trị giá 11,1 tỷ USD được mô tả gồm hệ thống HIMARS, các loại tên lửa chống tăng/chống thiết giáp, drone “lảng vảng”, pháo và phần mềm quân sự. Bắc Kinh gọi các động thái ấy là xâm phạm chủ quyền, an ninh và toàn vẹn lãnh thổ; phía Trung Quốc còn dùng những cụm từ như “trừng phạt nghiêm khắc” đối với lực lượng bị xem là “đòi độc lập bằng vũ lực”.

Cùng lúc, quan hệ Trung–Nhật lại nóng thêm vì tranh cãi ngoại giao kéo dài nhiều tuần, sau phát biểu của Thủ tướng Nhật Bản về kịch bản Đài Loan và phản ứng của Tokyo. Ở một khu vực mà mỗi câu nói có thể thành cái cớ, lời qua tiếng lại đôi khi đủ để biến “diễn tập” thành “tín hiệu”.
Washington nói “không lo”, Bắc Kinh tung tuyên truyền
Được hỏi về cuộc diễn tập, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhắc lại “mối quan hệ tuyệt vời” với ông Tập Cận Bình và nói ông “không lo ngại”, cho rằng Bắc Kinh sẽ không làm điều đó (ám chỉ một cuộc xâm lược).
Trong khi đó, Bắc Kinh đi kèm các thông báo quân sự bằng “gói” tuyên truyền quen thuộc: poster mang sắc thái dân tộc chủ nghĩa, hình ảnh những mũi tên rực lửa trút xuống hòn đảo với thông điệp kiểu “kiểm soát và phủ định”; thậm chí có cả video AI với robot chó, robot hình người—như để nói rằng đây không chỉ là sức mạnh hôm nay, mà là giấc mơ về sức mạnh ngày mai.
Câu hỏi treo lơ lửng sau tiếng nổ
Điều chưa rõ là màn “lắc gươm” này sẽ kéo dài bao lâu và còn mở rộng đến mức nào. Nhưng ngay lúc còi báo động chưa kịp tan, thông điệp đã kịp rõ: với Bắc Kinh, Đài Loan vẫn là “lằn ranh đỏ” số một; và mỗi bước tiến của Đài Bắc hay Washington đều có thể bị đáp lại bằng một vòng vây—đủ chặt để người ta phải nhìn lên bầu trời, và đủ gần để mặt biển cũng không còn yên.