Bột soda là loại bột giúp thức ăn mềm oặt ra, có phần làm kích thích ăn uống. Nhưng bạn chưa biết nó nguy hiểm cỡ nào đâu. Như vậy bạn cần tham khảo thêm nhé. Cùng vietbf.com khám phá thêm.
Vốn là một chất được phép sử dụng trong chế biến thực phẩm, thế nhưng với những tác dụng đáng kinh ngạc của bột nhừ (hay c̣n gọi là bột soda) khiến nhiều người lạm dụng, dẫn tới ảnh hưởng sức khỏe.
Bột soda là tên gọi phổ biến của Natri hyđrocacbonat hay Natri bicacbonat (có công thức hóa học là NaHCO3). Trong thực phẩm nó c̣n có tên gọi là thuốc muối, muối nở, chất bột nở, bột nhừ...
Bột soda không rơ nguồn gốc xuất xứ được người bán hàng giới thiệu là bột ninh nhừ siêu tốc.
Thời gian trước, dư luận rất sửng sốt trước thông tin nhiều nhà hàng, quán ăn cơm, phở sử dụng chất bột nhừ soda để ninh nhừ xương, rút ngắn thời gian chế biến, đồng nghĩa với việc sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian và nhiên liệu. Sau đó, các cơ quan chức năng đă vào cuộc kiểm tra, kiểm định loại chất này, thế nhưng sự việc vẫn c̣n tiếp diễn như một “thói quen” và được coi là “kinh nghiệm nằm ḷng” của rất nhiều hàng quán.
Để t́m hiểu về loại chất này cũng như “con đường đi về” của nó, trong vai một người bán hàng ăn, PV đă có những thâm nhập, t́m hiểu về chất bột ninh nhừ siêu tốc này.
Tại chợ đầu mối thực phẩm Dịch Vọng Hậu (Xuân Thủy – Cầu Giấy), PV được nhiều người mách nước rằng loại bột này không c̣n được bày bán rộng răi và công khai như trước mà buộc phải thân quen mới mua được. Lấy cớ mua bột về để ninh nấu chè đậu, PV đă hỏi một chủ ki-ốt bán hàng khô tại đây. Thế nhưng người này cho biết từ khi có những thông tin cho rằng loại chất này có những tác hại khôn lường tới sức khỏe, nhất là khi nhiều người thấy lợi mà lạm dụng, anh đă không c̣n nhập về để bán.
Tiếp tục hỏi thăm một ki-ốt bán hàng khô ở chợ thực phẩm Dịch Vọng Hậu về thứ bột ninh nhừ đậu trong một thời gian ngắn, sau khi tṛ chuyện hỏi han rất nhiều về các kinh nghiệm nấu nướng cũng như bán hàng, tỏ ra thân quen, chủ cửa hàng mới tiết lộ cho PV loại chất bột mà PV đang cần t́m để chế biến thức ăn và hầm đậu được nhanh hơn. Chị H., chủ cửa hàng cho hay: “Chị có bán thứ bột đấy, người ta c̣n gọi là bột soda, ninh nhừ đậu, xương, nhất là những người bán hàng phở, cháo, muốn ninh nhừ nhanh chỉ cần cho bột này vào là xong...”. Nói rồi, chị với tay lên quầy hàng của ḿnh lấy một cái lọ màu xanh, có in chữ nước ngoài.
Theo quan sát của PV, vỏ hộp mà người bán hàng đưa có màu xanh, trông rất đơn giản, nắp không hề có niêm phong hay tem nhăn, chỉ cần cậy nhẹ là bật nắp. Không có ngày sản xuất và hạn sử dụng rơ ràng. Bên trong có một thứ bột màu trắng, khá mịn và không có mùi. Khi PV hỏi nó xuất xứ ở đâu, chị
H. trả lời ngay: “Nó là hàng tàu ấy mà em...?!”. Thế nhưng khi PV thắc mắc tại sao hàng tàu mà lại có chữ nước ngoài, chị H. ngay lập tức chống chế: “Thế chắc là nhập khẩu nước ngoài em ạ...?!”. Chính người bán hàng c̣n không biết nguồn hàng ḿnh bán được nhập từ đâu, th́ liệu chất bột này có được coi là an toàn khi sử dụng?
Gian hàng khô của chị H. bày bán những loạt bột ninh nhừ siêu tốc.
Trước khi rời đi, PV c̣n nhận được lời nhắc nhở của người bán hàng: “Khi hầm xương th́ cho khoảng 1-2 th́a cà phê, sẽ rút ngắn thời gian hầm từ 4-5 tiếng xuống c̣n 30 phút đến 1 giờ đồng hồ. C̣n nếu hầm đậu nấu chè th́ nhanh hơn. Khi cho bột vào cùng nồi đậu th́ cho ít, khoảng nửa th́a cà phê thôi, đừng cho nhiều, vừa không tốt cho sức khỏe mà hạt đậu cũng sẽ nhừ nát chứ không c̣n nguyên hạt, không đẹp mắt...”.
Tiếp tục t́m hiểu loại bột này ở chợ Đồng Xuân, thủ phủ hàng hóa của Thủ đô Hà Nội, PV được biết, khi hỏi hay mua hàng, không ai gọi đó là chất bột nhừ mà thường gọi là bột soda. Khi hỏi về bột soda th́ người bán hàng nghiễm nhiên hiểu rằng đó là bột nhừ, bột nở hay muối diêm... rất nhiều tên gọi cho một sản phẩm.
Dừng lại tại một con phố nhỏ ở Đồng Xuân, nơi có rất nhiều cửa hàng bán đồ khô, nguyên liệu làm bánh, chè, trà sữa, PV hỏi có chất bột nhừ hay không, người phụ nữ bán hàng tỏ ra rất lưỡng lự và đầy nghi vấn. Thế nhưng khi biết rơ mục đích của PV là mua bột để ninh nhừ đậu làm chè bán hàng, người bán hàng hồ hởi nói: “Chỗ chị có bột đó, gọi là bột soda, 1kg giá 40 ngh́n đồng”.
Hỏi lại về tác dụng của loại bột này, liệu có được sử dụng trong hầm xương, ninh nhừ xương hay không, PV nhận được một câu trả lời chắc nịch: “Hầm đậu, hầm xương, hầm thịt sẽ rất nhanh nhừ, tiết kiệm bao nhiêu. Dùng xanh, có in chữ nước ngoài. Theo quan sát của PV, vỏ hộp mà người bán hàng đưa có màu xanh, trông rất đơn giản, nắp không hề có niêm phong hay tem nhăn, chỉ cần cậy nhẹ là bật nắp. Không có ngày sản xuất và hạn sử dụng rơ ràng. Bên trong có một thứ bột màu trắng, khá mịn và không có mùi. Khi PV hỏi nó xuất xứ ở đâu, chị H. trả lời ngay: “Nó là hàng tàu ấy mà em...?!”. Thế nhưng khi PV thắc mắc tại sao hàng tàu mà lại có chữ nước ngoài, chị H. ngay lập tức chống chế: “Thế chắc là nhập khẩu nước ngoài em ạ...?!”. Chính người bán hàng c̣n không biết nguồn hàng ḿnh bán được nhập từ đâu, th́ liệu chất bột này có được coi là an toàn khi sử dụng?
Trước khi rời đi, PV c̣n nhận được lời nhắc nhở của người bán hàng: “Khi hầm xương th́ cho khoảng 1-2 th́a cà phê, sẽ rút ngắn thời gian hầm từ 4-5 tiếng xuống c̣n 30 phút đến 1 giờ đồng hồ. C̣n nếu hầm đậu nấu chè th́ nhanh hơn. Khi cho bột vào cùng nồi đậu th́ cho ít, khoảng nửa th́a cà phê thôi, đừng cho nhiều, vừa không tốt cho sức khỏe mà hạt đậu cũng sẽ nhừ nát chứ không c̣n nguyên hạt, không đẹp mắt...”.
Tiếp tục t́m hiểu loại bột này ở chợ Đồng Xuân, thủ phủ hàng hóa của Thủ đô Hà Nội, PV được biết, khi hỏi hay mua hàng, không ai gọi đó là chất bột nhừ mà thường gọi là bột soda. Khi hỏi về bột soda th́ người bán hàng nghiễm nhiên hiểu rằng đó là bột nhừ, bột nở hay muối diêm... rất nhiều tên gọi cho một sản phẩm.
Dừng lại tại một con phố nhỏ ở Đồng Xuân, nơi có rất nhiều cửa hàng bán đồ khô, nguyên liệu làm bánh, chè, trà sữa, PV hỏi có chất bột nhừ hay không, người phụ nữ bán hàng tỏ ra rất lưỡng lự và đầy nghi vấn. Thế nhưng khi biết rơ mục đích của PV là mua bột để ninh nhừ đậu làm chè bán hàng, người bán hàng hồ hởi nói: “Chỗ chị có bột đó, gọi là bột soda, 1kg giá 40 ngh́n đồng”. Hỏi lại về tác dụng của loại bột này, liệu có được sử dụng trong hầm xương, ninh nhừ xương hay không, PV nhận được một câu trả lời chắc nịch: “Hầm đậu, hầm xương, hầm thịt sẽ rất nhanh nhừ, tiết kiệm bao nhiêu. Dùng trong cơ thể, gây ra tác hại khôn lường như mệt mỏi, buồn nôn, sạm da, rụng tóc, sút cân, viêm dạ dày và ruột. Thậm chí c̣n gây tổn thương hệ thần kinh trung ương.
Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, viện Công nghệ Thực phẩm trường đại học Bách Khoa Hà Nội, bột hầm nhừ có công thức hóa học là NaHCO3, khi được đun ở nhiệt độ cao tạo ra môi trường kiềm, khiến quá tŕnh phân hủy protein nhanh hơn. Theo ông, loại bột này được sử dụng trong thực phẩm, tuy nhiên phải là loại soda tinh khiết, có màu trắng, không mùi và được dùng với một liều lượng nhất định, đồng thời phải có nhăn mác, nguồn gốc xuất xứ và hạn sử dụng đầy đủ. PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh cũng cho hay: “Trên thị trường có bán những loại bột soda với giá rẻ, nhưng việc có chứa tạp chất hay không th́ cần phải xét nghiệm mới biết được. Khi chưa xác định được tạp chất ǵ th́ chưa biết rơ mức độ tổn hại đến sức khỏe người tiêu dùng. Bột soda làm nồi nước ninh xương sủi nhiều bọt là do quá tŕnh tạo CO2 và tẩy các chất bẩn từ xương mà thành”.
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, viện Công nghệ Thực phẩm trường đại học Bách Khoa.
GS.Thịnh cũng cảnh báo, nếu dùng loại bột không tinh khiết, lạm dụng quá nhiều th́ thực phẩm sẽ có mùi nồng, khó ăn, gây đầy bụng, khó tiêu. Nhưng nếu mua bột của những cơ sở sản xuất có chất lượng, đồng thời sử dụng đúng liều lượng th́ bột soda hoàn toàn được phép dùng.
Hiện nay, việc các nhà hàng, quán cơm, phở sử dụng bột soda trong công đoạn chế biến, ninh xương nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí th́ không một cơ quan chức năng nào có thể kiểm soát được. Đồng nghĩa với điều đó là những ẩn họa ảnh hưởng tới sức khỏe con người. V́ vậy, chính người tiêu dùng phải là những người thông thái để phân biệt đâu là loại được dùng bột nhừ, đâu là loại được chế biến tự nhiên.
Nguyệt Thư
