Chính là thói quen tiêu dùng quá dễ dăi là nguyên nhân khiến người Việt rất khó có đảm bảo về An toàn thực phẩm? Hay là do sự yếu kém của các cơ quan quản lư khiến người dân phải chịu thiệt tḥi?
Mới đây, trong một cuộc hội thảo với chủ đề an toàn thực phẩm tổ chức tại Hà Nội gần đây, không chỉ chuyên gia y tế trong nước mà cả chuyên gia nước ngoài đều đánh giá thói quen tiêu dùng thực phẩm của người Việt Nam cực ḱ dễ dăi.
Chính điều này đă tiếp tay cho việc sản xuất, chế biến thực phẩm thiếu an toàn và là một trong những nguyên nhân gia tăng t́nh trạng bệnh tật do ăn uống.
Theo thống kê của Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, trong năm 2014, đến hơn 60% số vụ ngộ độc là ở khu vực gia đ́nh, số ngộ độc tập thể tại nhà máy, xí nghiệp, đường phố lại có tỉ lệ ít hơn. Bên cạnh đó, có đến 47% nguyên nhân các ca ngộ độc là từ vi sinh vật (nguyên nhân có thể pḥng tránh) cao hơn hẳn số ca ngộ độc đến từ nguyên nhân khác như: hoá chất, kháng sinh, độc tố tự nhiên... (nguyên nhân khó pḥng tránh, bị động). Điều này cho thấy, vấn đề bảo quản, chế biến thực phẩm, ư thức sử dụng thực phẩm của người tiêu dùng hiện nay chưa thật sự tốt.
Ư thức tiêu dùng kém
Chị Hoàng Mai Lan, 29 tuổi ở Hoàng Mai, Hà Nội kể, trước đây thường mua cháo về cho con ăn dặm tại quán cháo dinh dưỡng gần nhà v́ thấy quán bề ngoài sạch và nấu ngon. Cho đến một lần thấy chủ quán cháo có hành vi mất vệ sinh: vừa khâu giầy rách sau đó không rửa tay ngay mà nấu luôn cháo cho khách, mặc dù có nhắc chủ quán rửa tay nhưng đáp lại là thái độ thờ ơ, chị Lan từ đó “cạch mặt” hàng cháo quen.
Bất ngờ hơn, những vị khách c̣n lại hùa với chủ quán cho rằng chị Lan khó tính. “Vị khách đứng gần bảo với tôi là họ (người bán hàng) là có bốc thức ăn đâu mà phải lo sạch với bẩn, tay có bẩn nhưng cầm ở cán muôi, th́a không chạm vào thức ăn th́ không vấn đề ǵ... Sau khi tôi cáo lỗi ra về, không chỉ chủ quán mà cả những vị khách khác đều nh́n tôi với ánh mắt lạ lẫm, những người c̣n lại vẫn nhiệt t́nh mua cháo như b́nh thường”, chị Lan nói.

(Ảnh minh họa)
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên cán bộ Viện Công nghệ Sinh học – Thực phẩm, Đại học Bách Khoa, Hà Nội đánh giá, nhiều người tiêu dùng thực phẩm hiện nay tỏ ra dễ dăi đến lạ lùng trong chuyện ăn uống, đa phần ít cẩn trọng, cảnh giác trong việc lựa chọn, chế biến thực phẩm, xuề xoà khi ăn uống, thậm chí thấy trước mắt hành vi chế biến mất vệ sinh của chủ cửa hàng ăn uống nhưng vẫn thoả hiệp, tặc lưỡi cho qua theo kiểu “chết th́ chết cả đám”, “cả làng đau mắt riêng ḿnh em đâu”, người ta ăn được, ḿnh ăn cũng chẳng sao...
“Tôi từng thấy những cảnh tượng rất lạ lùng mà đúng là chỉ Việt Nam mới có, đó là những hàng quán tạm bợ ở gần những kênh mương hôi thối hay đống rác bốc mùi mà vẫn có những thực khách cắm đầu vào ăn hay có những quán nh́n vào đă thấy mất vệ sinh, bát đũa sàn nhà cáu ghét, móng tay người phục vụ đen ś… nhưng lại vẫn rất đông khách”, ông Thịnh bày tỏ.
Theo ông Thịnh, không chỉ đối với thực phẩm đường phố mà cả với những thực phẩm chế biến sẵn, nhiều người tiêu dùng cũng ít cảnh giác, qua quưt xem thông tin về hạn sử dụng, nơi sản xuất… Ông Thịnh cũng cho biết, lí do kinh tế chỉ là một phần mà chủ yếu vẫn là do người tiêu dùng chưa có ư thức tự bảo vệ ḿnh, biết nói không với thực phẩm bẩn. Chính thói quen tiêu dùng dễ dăi là một trong những nguyên nhân gây ra những vụ ngộ độc, bệnh tật do ăn uống.
Mất quyền tiêu dùng thực phẩm sạch
Theo ông Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, chính người tiêu dùng tự làm mất quyền được sử dụng thực phẩm an toàn với thói quen ăn uống dễ dăi của ḿnh, từ đó vô t́nh tiếp tay cho các cơ sở sản xuất mất an toàn có đất tồn tại…
Ông Phong cho biết, vấn đề giữ ǵn an toàn thực phẩm trong xă hội phải kết hợp từ ba phía đó là: cơ quan quản lư; cơ sở sản xuất, chế biến và người tiêu dùng. Cơ quan quản lư là nơi thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, xử lư nghiêm các hành vi vi phạm an toàn thực phẩm, cơ sở sản xuất phải thực hiện nghiêm chỉnh an toàn thực phẩm, nhưng quan trọng nhất là người tiêu dùng cần nâng cao ư thức an toàn thực phẩm, vừa đóng vai tṛ giám sát cũng với các cơ quan chức năng để pḥng tránh mất vệ sinh an toàn thực phẩm cho xă hội, cũng như tránh những hậu quả đáng tiếc do vấn đề mất an toàn thực phẩm gây ra cho ḿnh và người thân.
Thanh Lê