|
Trong một tuyên bố gây sốc tuần trước, Bộ trưởng Năng lượng Hoa Kỳ Chris Wright cho biết Đảng Cộng hòa "sẽ bị đổ lỗi" cho giá năng lượng tăng vọt. Tôi hy vọng ông ấy đúng.
Trong chiến dịch tranh cử, Tổng thống Donald Trump đã cam kết sẽ cắt giảm một nửa chi phí năng lượng của người Mỹ vào cuối năm đầu tiên tại nhiệm. Thay vào đó, chi phí năng lượng của người Mỹ đang tăng vọt.
Kết quả là, hàng triệu người Mỹ đang phải đổ mồ hôi vì những đợt nắng nóng và hóa đơn tiền điện tăng cao không kém. Đó là cái mà tôi gọi là "nền kinh tế nắng nóng", trong đó nhiệt độ cực cao kết hợp với giá điện tăng vọt do doanh nghiệp thúc đẩy, và các gia đình lao động phải gánh chịu trong khi các công ty công nghệ nghìn tỷ đô la lại kiếm lời.
Trên khắp 13 tiểu bang, giá điện của khách hàng dân dụng đang tăng từ 17 đến 27 đô la mỗi tháng. Con số này tương đương với hơn 300 đô la mỗi năm chi phí sinh hoạt gia đình chỉ tính riêng cho năng lượng. Thủ phạm không chỉ là điều hòa không khí. Các trung tâm dữ liệu AI đang tiêu thụ lượng năng lượng kỷ lục, đẩy giá điện lên cao và gây áp lực lên lưới điện vốn đã mong manh. Tính đến thời điểm hiện tại, các công ty tiện ích đã yêu cầu tăng giá 29 tỷ đô la để đáp ứng trực tiếp nhu cầu AI.
Trump và Đảng Cộng hòa đã hứa sẽ giảm chi phí cho người dân Mỹ. Tuy nhiên, bằng cách cắt giảm các ưu đãi về năng lượng sạch và khuyến khích các công ty công nghệ lớn nhanh chóng mở rộng cơ sở hạ tầng AI tiêu tốn nhiều năng lượng với sự giám sát tối thiểu, họ đã đẩy chi phí năng lượng lên cao ngất ngưởng. Và đây chỉ là một phần trong chương trình nghị sự rộng lớn hơn của Đảng Cộng hòa về việc bãi bỏ quy định và tư nhân hóa, ưu tiên lợi nhuận doanh nghiệp hơn phúc lợi công cộng.
Các trung tâm dữ liệu AI, những kho thiết bị khổng lồ cung cấp năng lượng cho các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT, đòi hỏi năng lượng liên tục, cường độ cao. Các công ty như Amazon, Microsoft, Meta và xAI đang xây dựng chúng ở quy mô và tốc độ mà các công ty tiện ích không được thiết kế để xử lý. Nhu cầu năng lượng của trung tâm dữ liệu Hoa Kỳ đang trên đà tăng gần gấp đôi vào năm 2030, đạt tới 9% tổng mức sử dụng điện của Hoa Kỳ. Những nhu cầu năng lượng này đang định hình lại lưới điện theo thời gian thực, buộc các công ty tiện ích phải trì hoãn việc nâng cấp năng lượng sạch và khởi động lại các nhà máy nhiên liệu hóa thạch. Một số công ty công nghệ, chẳng hạn như Amazon Web Services, thậm chí còn đang vận động hành lang để kết nối trực tiếp các nhà máy điện phụ tải cơ bản hiện có với cơ sở của họ, chuyển hướng nguồn cung từ công chúng.
Ở nhiều khu vực, giá điện được thiết lập thông qua thị trường bán buôn cạnh tranh. Khi nhu cầu tăng đột biến, giá điện cũng tăng theo. Các công ty điện lực độc quyền - đặc biệt là các công ty do nhà đầu tư sở hữu với tỷ lệ lợi nhuận được đảm bảo - chuyển những chi phí cao hơn đó trực tiếp cho người tiêu dùng. Chỉ riêng tại khu vực lưới điện PJM, trải dài trên một số vùng Trung Tây và Trung Đại Tây Dương, các trung tâm dữ liệu đã góp phần đẩy giá đấu giá công suất lên hơn 800% trong mùa hè này, làm tăng giá điện bán buôn lên 22%. Người dân có thể phải đối mặt với mức tăng giá lên tới 60% trong năm năm tới. Nếu không có thêm công suất lưới điện hoặc các giải pháp thay thế năng lượng sạch, những chi phí này sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến ngân sách hộ gia đình.
Chi phí năng lượng tăng cao ảnh hưởng nặng nề nhất đến các hộ gia đình có thu nhập thấp, người thuê nhà, cộng đồng nông thôn và cộng đồng người da màu, những người vốn đã phải đối mặt với gánh nặng năng lượng cao nhất cả nước. Và tác hại còn vượt xa hóa đơn tiền điện tăng cao: tại Memphis, một trung tâm dữ liệu xAI đã bị chỉ trích dữ dội vì gây ô nhiễm không khí thông qua 35 tua-bin khí mê-tan không được cấp phép, thải ra khí nhà kính và formaldehyde gây ung thư vượt quá giới hạn liên bang tại một khu dân cư đa số là người da đen. Tại Bắc Virginia, sự phát triển bùng nổ của các trung tâm dữ liệu đã gây áp lực nghiêm trọng lên lưới điện đến mức các quan chức địa phương phải cảnh báo về rủi ro mất ổn định nguồn điện. Và trên khắp miền trung Texas, việc sử dụng nước từ AI của Microsoft được cho là góp phần gây ra hạn hán, buộc người dân phải tắm ít hơn.
Trong khi đó, các công ty đang thúc đẩy những chi phí này đang công bố lợi nhuận kỷ lục. Nvidia, nhà cung cấp chip chính cho các trung tâm dữ liệu AI, gần đây đã đạt mức định giá 4 nghìn tỷ đô la. Chính cơ sở hạ tầng đang đẩy giá điện lên cao và gây ô nhiễm cho các cộng đồng tuyến đầu lại đang tạo ra sự giàu có lịch sử cho các tập đoàn và cổ đông.
Đáng lẽ ra không nên như vậy. Đạo luật Giảm Lạm phát năm 2022 được thiết kế để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng bằng cách mở rộng đáng kể năng lượng sạch, giá cả phải chăng. Với tư cách là cựu Cố vấn Cấp cao tại Bộ Tài chính Hoa Kỳ, tôi đã giúp triển khai các khoản tín dụng thuế IRA hỗ trợ nâng cấp lưới điện, năng lượng mặt trời phân tán và điện công cộng. Những khoản đầu tư này đã giúp giảm chi phí năng lượng hộ gia đình, đồng thời chuẩn bị lưới điện cho các công nghệ mới như AI. Tuy nhiên, tháng 7 vừa qua, Đảng Cộng hòa đã bãi bỏ hoặc cắt giảm đáng kể các ưu đãi đó, đúng vào lúc nhu cầu AI đang tăng vọt. Thay vào đó, một chương trình nghị sự liên bang mới đang thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của các trung tâm dữ liệu mà ít quan tâm đến trách nhiệm giải trình về môi trường hoặc kinh tế.
Nếu các công ty AI muốn xây dựng tương lai trên cơ sở hạ tầng công cộng, họ phải đóng góp phần của mình bằng cách chi trả phần chi phí năng lượng hợp lý, tài trợ cho việc xây dựng năng lượng sạch, hỗ trợ các chính sách công thúc đẩy quá trình chuyển đổi đó, và đầu tư vào khả năng phục hồi lưới điện và các cộng đồng bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi hóa đơn tiền điện tăng cao. Một số tiểu bang đang đề xuất các cơ cấu giá mới khiến người dùng năng lượng lớn phải trả nhiều tiền hơn. Đó là một khởi đầu, nhưng chúng ta cần một chiến lược quốc gia ngay bây giờ.
Vấn đề không phải là phản đối tất cả các dự án phát triển trung tâm dữ liệu, vốn là một phần thiết yếu của tăng trưởng kinh tế đất nước. Vấn đề là bác bỏ một hệ thống mà các công ty công nghệ lớn (Big Tech) đổ lỗi cho các gia đình lao động về chi phí tài chính và môi trường. Vấn đề là lên án quyền lực của các tập đoàn khai thác, sự thiển cận về chính trị, và yêu cầu trách nhiệm giải trình để bảo vệ lợi ích công cộng. Sự bùng nổ của AI đã đến, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta phải chấp nhận một mô hình sẽ làm gia tăng bất bình đẳng, làm cạn kiệt lưới điện và trói buộc các hộ gia đình vào vòng xoáy trợ cấp cho lòng tham của các tập đoàn.
Bộ trưởng Wright nói đúng. Đảng Cộng hòa nên bị đổ lỗi cho điều này—vì họ xứng đáng bị như vậy.
|
|
