Trong bối cảnh chi phí cho lắp đặt và vận hành đang dần sụt giảm, bản đồ số và thuật toán AI ngày càng được hoàn thiện hơn, do vậy không cần phải mất đến nhiều năm nữa để cho robotaxi có thể là lựa chọn mặc định tối ưu của nghề lái taxi truyền thống.
(Minh họa)
Dưới bề mặt có vẻ như yên ả, có một cuộc thay đổi đột phá đang âm thầm diễn ra trên khắp các con phố của những thành phố lớn của nước Mỹ:
"xe taxi tự lái" hay
"robotaxi của Waymo".
Ít có ai ngờ được rằng, những con số thống kê quan trọng đã vô tình tiết lộ ra tốc độ phát triển chóng mặt của ngành kỹ nghệ taxi này lại được cho công bố một cách hết sức…
"kín đáo" trên trang web của
Ủy ban Tiện ích Công cộng California (CPUC).
Sau mỗi quý,
CPUC sẽ cho đăng tải các
bản tính (spreadsheets) liệt kê ra con số chuyến xe tự lái đã hoàn thành và con số hành khách đã sử dụng dịch vụ này tại tiểu bang. Trong đợt cập nhật gần nhất, một cái nhìn sơ lược về
Waymo cũng đủ để cho khiến bất cứ người nào để ý đến kỹ nghệ này cũng phải bị giật mình.
Số chuyến xe robotaxi được thực hiện của Waymo tại California
Từ tin mới lạ đến chuyện thường tình
Vào tháng 8/2023, công ty
Waymo chỉ mới có thực hiện trung bình 10,000 chuyến xe tự lái có tính lệ phí mỗi tuần tại các khu vực được phép hoạt động. Thế nhưng, chỉ chưa đầy một năm sau, tức vào tháng 5/2024, con số này đã nhảy vọt lên 50,000 chuyến mỗi tuần.
Sang đến tháng 8/2024,
Waymo đã cán mốc 100,000 chuyến/tuần và đến đầu hè 2025 này, các robotaxi của họ đã lăn bánh hơn 250,000 chuyến/tuần.
Từ 1 triệu chuyến được tổng kết vào cuối năm 2023, công ty
Waymo đã cho nâng cao lên gấp năm lần con số đó cho đến cuối 2024 (5 triệu chuyến), rồi tiếp tục cho bứt phá, đạt hơn 10 triệu chuyến trước nửa đầu năm 2025.
Những con số ấy cho thấy một xu thế rõ rệt khi lúc ban đầu xe tự lái chỉ thu hút nhóm người yêu kỹ thuật mới (
early adopters) thì nay đang lan rộng ra giới đại chúng một cách nhanh chóng.
Tờ
Wall Street Journal (WSJ) đưa ra nhận định cho thấy robotaxi của
Waymo đang đi đúng theo đường cong chấp nhận kỹ nghệ (diffusion curve), mô tả một sản phẩm/dịch vụ mới được đón nhận, từ giai đoạn thử nghiệm nhỏ hẹp, đã lan dần sang nhóm người sử dụng phổ thông và cuối cùng trở thành
"chuyện bình thường".
Điều này đã từngxảy ra với ChatGPT khi chatbot trí thông minh nhân tạo (AI) còn khá mới lạ, rồi sau đó đã chuyển thành kỹ năng bình thường được cho phổ biến rộng rãi.
Công ty
Waymo hiện nay cũng đang đi theo đúng quỹ đạo đó.
Số liệu thống kê trong quý đầu năm 2025 cho thấy, sau khi mức tăng trưởng có chậm nhẹ trong tháng 1 và tháng 2 (chỉ tăng có khoảng 2% mỗi tháng), qua tháng 3, con số chuyến xe tự lái tính lệ phí của
Waymo bỗng tăng vọt lên đến 27%.
Hiện tại,
Waymo chỉ mới chính thức cung cấp dịch vụ tại một số thành phố có quy mô nhất định:
Phoenix (Arizona), Los Angeles (California) và
San Francisco (California).
Ở những nơi này, nhiều người coi robotaxi như là một
"điểm tham quan" theo đúng nghĩa: cảm giác lạ lẫm khi ngồi trên xe không có tài xế, nhìn chiếc vô lăng chẳng mảy may động đậy, khiến cho họ khó kiềm được sự tò mò.
Thế nhưng, sự tò mò ấy đã nhanh chóng nhường chỗ cho sự tin tưởng và dần dần trở thành một thói quen đẻ sử dụng hàng ngày.
So với dịch vụ taxi truyền thống như
Uber hay
Lyft, giá cước của
Waymo không phải là có giá rẻ nhất. Tuy vậy, do không phải trả tiền tip cho tài xế và không cần có tương tác
"giao tiếp" với người lái xe, mức lệ phí cuối cùng giữa các ứng dụng thường khá dung hòa và chấp nhận được.
Chưa kể,
Waymo liên tục gia tăng số lượng xe, cho rút ngắn thời gian chờ đợi, mở rộng vùng phục vụ (cả ở San Francisco và một số khu vực thuộc Silicon Valley) để mở rộng đón lấy khách hàng.
Robotaxi của Waymo
An toàn đến mức Elon Musk thấy rất cay cú
Một điểm mấu chốt khiến cho
Waymo có thể tự tin về sự tăng tốc mạnh mẽ là hồ sơ lái an toàn "rất cao" sau hàng chục triệu dặm (1 mile=1,6 km) cho thử nghiệm.
Tính cho đến đầu năm 2025, công ty
Waymo đã tích lũy hơn 50 triệu dặm chạy xe không người lái (tương đương di chuyển vòng quanh nước Mỹ khoảng 20,000 lần).
Trong khi mỗi năm ơ Hoa Kỳ đã xảy ra hàng triệu vụ tai nạn giao thông làm cho hàng trăm người bị tử vong mỗi ngày,
Waymo gần như chưa để xảy ra biến cố nghiêm trọng nào thuộc về lỗi kỹ thuật của hệ thống tự lái của mình.
Tuy vậy, công ty vẫn luôn nhấn mạnh rằng chỉ cần xảy ra
"một vụ tai nạn tồi tệ" cũng đủ làm đảo chiều niềm tin của người tiêu dùng nói riêng và cản trở cả ngành xe tự lái nói chung.
Quá trình từ khởi đầu của nhóm sinh viên, giảng viên Stanford nhằm thiết kế, xây dựng robot
"Stanley" và thắng giải
Darpa Grand Challenge hồi năm 2005, đến việc Google tiết lộ ra dự án
"xe tự lái" (2010), rồi công ty
Waymo đã độc lập cho tách ra thành công ty con của
Alphabet, đều là những bước đi kiên trì tuy chứa đầy những thử thách cam go.
Năm 2015,
Waymo (khi đó vẫn là dự án nội bộ của Google) cho công bố ra chuyến xe hoàn toàn tự động lái đầu tiên trên đường công cộng mà không cần có người dự phòng ở tay lái. Đến năm 2018, công ty cho ra mắt dịch vụ
"Early Rider Program" ở Phoenix, Arizona, và cho đến năm 2020, mới chính thức đưa robotaxi làm dịch vụ trả lệ phí đầu tiên cho người dân.
Theo lời Co-CEO Tekedra Mawakana:
"Sự tăng trưởng của Waymo là kết quả trực tiếp từ tiến bộ cộng gộp qua nhiều tháng năm, qua từng bộ phận kỹ thuật, bản đồ, cảm biến, và cả hồi âm của con người".
Mặc dù đi trước trong cuộc đua robotaxi,
Waymo hiện vẫn chưa thể gọi là
"đại lợi nhuận". Họ đã chi hàng tỷ USD để cho nghiên cứu, thử nghiệm, hoàn thiện hệ thống cảm biến lidar, radar, camera và mô hình bản đồ 3D chi tiết.
Báo cáo về tài chính năm 2024 cho thấy những bộ phận như Waymo của Alphabet bị lỗ đến 4,4 tỷ USD. Năm 2024, Waymo phải huy động thêm 5,6 tỷ USD vốn đầu tư để duy trì đà cho mở rộng.
"Vấn đề với xe của Waymo là đã tiêu tốn quá nhiều tiền", Elon Musk lên tiếng chê bai.
"Với chúng tôi, vấn đề an toàn cần được đặt lên ưu tiên hàng đầu rồi mới đến chi phí chứ không phải là ngược lại", CEO Mawakana đã đáp trả.
Phía đối thủ, nhiều cái tên lớn như
Uber, Lyft, General Motors (Cruise) đã lần lượt rút lui khỏi cuộc đua xe tự lái. Amazon vẫn duy trì
Zoox, dự án về robotaxi riêng, nhưng chừng nào được thương mại hóa rộng rãi vẫn còn là ẩn số.
Trong khi đó, Tesla của Elon Musk đang là
"đối thủ nặng ký" nhất ở Mỹ. Thay vì dựa vào hệ thống cảm biến lidar-radar-camera như
Waymo, Tesla chỉ sử dụng camera kèm AI (Autopilot, Full Self-Driving-FSD) để cho điều khiển chiếc xe.
Tesla kỳ vọng khi cho khai thác triệt để AI và mạng lưới xe điện hiện có, họ có thể cho triển khai robotaxi với chi phí rẻ hơn.
Trong tháng 6/2025, Tesla dự kiến sẽ tung dịch vụ gọi xe tự lái đầu tiên cho công chúng tại Austin (Texas).
Điều này có nghĩa là, rất sớm thôi, người ta sẽ thấy những chiếc Tesla đang dừng chờ tín hiệu đèn đỏ cạnh robotaxi trắng muốt của
Waymo. Một
"cuộc đua song mã" chắc chắn sẽ tạo ra nhiều sự so sánh về kỹ thuật, chi phí, an toàn và trải nghiệm cho người tiêu dùng.
Ngày tàn của nghề lái taxi
Dù cho tiến bộ kỹ thuật có tối tân đến đâu, thành công cuối cùng vẫn phải được quyết định do con người: họ có tin tưởng để đặt sinh mạng và sự an toàn của mình vào
"một chiếc xe tuy thông minh, nhưng không có tài xế" này hay không?
Theo số liệu của
CPUC, tại San Francisco, nơi mà Waymo bắt đầu cho thí điểm chuyến xe tự lái có trả lệ phí vào 2023 rồi sau đó mở rộng cho công chúng hồi năm 2024, sự đón nhận của người dân rõ ràng vượt quá sự mong đợi.
Ban đầu, có nhiều người phàn nàn robotaxi di chuyển chậm, phạm vi chưa được phủ khắp thành phố, và vẫn chưa thể đưa họ đi đến Phi trường Quốc tế San Francisco (
SFO).
Tuy nhiên càng về sau, số lượng xe được cho phê duyệt lại tăng lên (hơn 600 chiếc xe đang hoạt động tại San Francisco), vùng phục vụ đã mở rộng ra cả vùng Silicon Valley (khu vực tập trung nhiều chuyên gia kỹ thuật cao), khiến cho thời gian chờ đợi xe đã rút ngắn, tỷ lệ đặt xe tăng cao.
Kết quả là không còn ai phàn nàn
"chiếc xe kỳ lạ" nữa, mà trái lại, nhiều người sẵn sàng lựa chọn đi
Waymo thay vì
Uber hay
Lyft, chỉ đơn giản vì sự tiện lợi, không cần phải tương tác với tài xế, không lo đánh giá "sao" hay cho tiền tip.
(Minh họa)
Trước đây, nếu một người ở San Francisco muốn đến phi trường
SFO bằng Waymo, họ sẽ phải di chuyển vào khu vực trung tâm, gọit xe chở đến ga BART rồi sau đó mới lên máy bay. Hiện công ty đã hoàn tất việc thiết lập ra bản đồ khu vực quanh phi trường, chỉ chờ xin giấy phép thêm để đưa thẳng xe vào bãi đậu cho khách đi khởi hành.
Khi đó, trải nghiệm
"từ cửa khách sạn đến cửa máy bay" sẽ gần như toàn tuyến do robotaxi đảm trách, phản ảnh bước tiến bộ quan trọng trong cách thay đổi hành vi di chuyển của người dân địa phương.
Các chuyên gia kỹ thuật và giao thông đều đồng ý rằng xe tự lái sắp không còn là chuyện của tương lai nữa, mà này đã thấy xuất hiện khắp nơi.
Trong bối cảnh chi phí lắp đặt và vận hành đang dần sụt giảm, bản đồ số và thuật toán AI ngày càng được hoàn thiện, không cần phải mất đi nhiều năm nữa để robotaxi có thể là lựa chọn mặc định của nhiều người thay cho loại xe taxi truyền thống.
Waymo đặt ra mục tiêu đến cuối năm 2025 sẽ cho cán mốc 20 triệu chuyến xe tự lái có trả tiền.
Trong khi đó, Tesla cũng sẽ không ngồi yên.
Nếu Elon Musk và nhóm kỹ sư của ông có thể chứng tỏ kỹ thuật thuần AI của họ đủ an toàn và chi phí rẻ hơn đáng kể, cả ngành này sẽ lại bước vào một vòng đua mới, quyết liệt hơn bao giờ hết.
* Nguồn: WSJ
