Theo như chính quyền Bắc Kinh thời gian qua đã quảng bá đặt nhiều kỳ vọng vào máy bay chở khách C919 do Tập đoàn Máy bay Thương mại Trung Quốc (COMAC) sản xuất, muốn dùng nó như một quân bài để thách thức Boeing và Airbus như một biểu tượng cho sự tự chủ về công nghệ và sự tiến bộ của các nhà sản xuất máy bay do nhà nước Trung Quốc sở hữu. Kể từ khi C919 bắt đầu các chuyến bay thương mại vào năm 2023, ba hãng hàng không nhà nước lớn của Trung Quốc đã khai thác 17 máy bay C919, và COMAC dự kiến sẽ sản xuất ít nhất 30 chiếc C919 nữa trong năm nay.
Tuy nhiên, khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung tiếp tục nóng lên, tạp chí Financial Times (Anh) dẫn lời các nhà phân tích cho biết C919 phụ thuộc rất nhiều vào các nhà cung cấp Mỹ về nguồn cung những linh kiện chính, điều này có thể đe dọa đến kế hoạch tăng sản lượng của COMAC và thậm chí ảnh hưởng đến công tác bảo dưỡng các máy bay chở khách đang khai thác.
C919 là máy bay thương mại cỡ lớn đầu tiên do Trung Quốc tự phát triển, nhưng các thành phần chính như động cơ phần lớn được mua từ các nhà sản xuất nước ngoài, và có thể là loại máy bay đầu tiên bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Ảnh: Reuters
Bắc Kinh đã quảng bá C919 như một biểu tượng cho sự tự chủ về công nghệ và sự tiến bộ của các nhà sản xuất máy bay do nhà nước Trung Quốc sở hữu. Kể từ khi C919 bắt đầu các chuyến bay thương mại vào năm 2023, ba hãng hàng không nhà nước lớn của Trung Quốc đã khai thác 17 máy bay C919, và COMAC dự kiến sẽ sản xuất ít nhất 30 chiếc C919 nữa trong năm nay.
Theo nhà phân tích Ron Epstein của Bank of America, máy bay C919 - từng thực hiện chuyến bay thương mại đầu tiên tại Trung Quốc vào năm 2023 - có các nhà cung cấp linh kiện chính bao gồm 48 đến từ Mỹ, 26 từ châu Âu và 14 của Trung Quốc.
Mỹ có thể khiến COMAC dừng hoạt động bất cứ lúc nào
Richard Aboulafia - giám đốc điều hành của công ty tư vấn hàng không AeroDynamic Advisory (Mỹ) - cho biết không có giải pháp thay thế nội địa nào tại Trung Quốc cho hầu hết các linh kiện chính của C919 vốn do phương Tây sản xuất, nghĩa là Mỹ "có thể khiến kế hoạch của COMAC dừng lại bất cứ lúc nào".
Financial Times đưa tin rằng, căng thẳng hiện nay giữa Mỹ và Trung Quốc cũng làm nổi bật sự phụ thuộc lớn của các công ty Trung Quốc vào các công ty Mỹ trong chuỗi cung ứng.
Các linh kiện chính của máy bay thương mại C919 do Trung Quốc sản xuất trong nước đều do các nhà cung cấp nước ngoài cung cấp, phần lớn đến từ Mỹ. Động cơ LEAP-1C là bộ phận quan trọng nhất của C919, được sản xuất bởi CFM International - một liên doanh giữa General Electric Aerospace (Mỹ) và Safran Group (Pháp).
Dan Taylor - giám đốc công ty tư vấn hàng không IBA Consulting (Mỹ) - cho biết, mặc dù Trung Quốc đang phát triển động cơ nội địa CJ-1000A để thay thế, nhưng động cơ này vẫn đang trong quá trình thử nghiệm và "chưa sẵn sàng".
Ông Taylor cũng cho biết, mặc dù CFM còn sản xuất động cơ ở Pháp và những nơi khác, nhưng các mô-đun cốt lõi vẫn được sản xuất tại Ohio (Mỹ), do đó "nếu thực sự bị gián đoạn, điều này có thể gây ra rắc rối lớn cho COMAC".
Những linh kiện chính nằm trong tay các công ty Mỹ
Các nhà cung cấp khác của Mỹ bao gồm Honeywell International, Collins Aerospace, Crane Aerospace & Electronics và Parker Aerospace, cung cấp những linh kiện chính và hệ thống hàng không quan trọng cho C919.
Một phân tích của Ngân hàng Bank of America cũng chỉ ra rằng: "Hầu hết các nhà cung cấp Trung Quốc của C919 không cung cấp các hệ thống phụ có giá trị gia tăng cao như động cơ, hệ thống điều khiển, thiết bị điện tử hàng không hoặc hệ thống truyền động."
Nhà phân tích hàng không vũ trụ và quốc phòng người Anh Sash Tusa nhận định, mặc dù Mỹ "vẫn chưa tuyên bố sẽ không tiếp tục cung cấp các linh kiện cho C919, nhưng đây có thể là bước tiếp theo".
Còn theo IBA Consulting, "COMAC có thể có đủ hàng tồn kho để đáp ứng nhu cầu giao hàng" vào thời điểm hiện tại, nhưng nếu Mỹ quyết định hạn chế xuất khẩu những linh kiện chính sang Trung Quốc vào một thời điểm nào đó, và Trung Quốc ngừng mua linh kiện máy bay từ Mỹ, kế hoạch sản xuất C919 có thể bị đình chỉ hoặc chấm dứt.
Động cơ LEAP-1C là bộ phận quan trọng nhất của máy bay C919, được sản xuất bởi CFM International - một liên doanh giữa General Electric Aerospace (Mỹ) và Safran Group (Pháp). Ảnh: AeroTime
Theo một người thân cận với COMAC, tập đoàn này đã nghiên cứu tác động của việc tăng thuế quan, và doanh số bán hàng của COMAC "không bị ảnh hưởng" ở thời điểm hiện tại.
Financial Times đưa tin, theo kế hoạch đến năm 2031, các hãng hàng không như Air China, China Eastern Airlines và China Southern Airlines dự kiến sẽ khai thác ít nhất 100 máy bay C919 mỗi hãng. Nhưng COMAC chỉ giao 13 chiếc C919 cho các hãng hàng không Trung Quốc vào năm ngoái và công ty tư vấn hàng không Cirium Ascend (Anh) cho biết chỉ có 1 chiếc C919 được giao trong ba tháng đầu năm nay.
Các nhà phân tích cho rằng tốc độ sản xuất chậm của COMAC cho thấy máy bay của tập đoàn này khó có thể thay thế được Boeing hay Airbus trong tương lai gần.
Các nhà phân tích cũng chỉ ra rằng Bắc Kinh dường như đã nhận ra thực tế này vào tuần trước, khi Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố nước này sẵn sàng hỗ trợ hợp tác bình thường với các công ty Mỹ. Nhưng chỉ vài ngày trước đó, các hãng hàng không Trung Quốc đã từ chối nhận bất kỳ máy bay mới nào từ Boeing.
