Thỏa thuận đất hiếm trị giá hàng tỷ đô la của Trump với Zelensky đã kết thúc sau khi các phái viên kết thúc các cuộc đàm phán với Ukraine
KYIV — Một thỏa thuận sẽ trao cho Hoa Kỳ quyền khai thác khoáng sản đất hiếm tại Ukraine được cho là có giá trị hàng trăm tỷ đô la đã gần như được hoàn tất vào đêm thứ Sáu — nhưng vẫn chưa được hoàn tất vào thời điểm đặc phái viên của Tổng thống Trump kết thúc chuyến thăm ba ngày tới quốc gia đang xảy ra chiến tranh này, các nguồn tin thân cận với các cuộc đàm phán đã xác nhận với The Post.
Tướng về hưu Keith Kellogg, 80 tuổi, được cho là một trong số ít quan chức chính quyền Trump vẫn có cảm tình với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, đã bắt đầu chuyến đi kéo dài hai ngày trở về Hoa Kỳ mà không xác nhận thỏa thuận mà Nhà Trắng đã thúc đẩy mạnh mẽ - nhưng các quan chức cấp cao trong chính phủ của Zelensky coi là một hành động tống tiền .
Người phát ngôn của văn phòng tổng thống Ukraine nhấn mạnh với tờ The Post rằng: "Bất kỳ thỏa thuận nào được thực hiện đều phải có lợi cho cả hai bên".
Tuy nhiên, tại Nhà Trắng, Trump tin tưởng rằng hai bên sẽ đạt được sự hiểu biết lẫn nhau.
“Chúng tôi đang ký một thỏa thuận, hy vọng là trong thời gian ngắn sắp tới, sẽ đảm bảo rằng chúng tôi sẽ nhận lại được 400 hoặc 500 tỷ đô la”, tổng thống nói, đồng thời nói thêm một cách sai lầm rằng “chúng tôi sẽ nhận được 300 tỷ đô la”.
“Đó là một vấn đề lớn, nhưng họ muốn nó, và nó giữ chúng ta ở lại đất nước đó, và họ rất vui về điều đó,” Trump nói thêm sau đó. “Chúng tôi lấy lại được tiền của mình. Điều này đáng lẽ phải được ký từ lâu trước khi chúng ta tham gia. Nó đáng lẽ phải được ký bởi [cựu Tổng thống Joe] Biden.”
Vài giờ trước đó, Kellogg đã khác biệt so với những người khác trong chính quyền khi ca ngợi Zelensky.
“Một ngày dài và căng thẳng với giới lãnh đạo cấp cao của Ukraine,” Kellogg viết trên tài khoản X cá nhân của mình sau một loạt cuộc họp vào thứ năm. “Những cuộc thảo luận sâu rộng và tích cực với @ZelenskyyUa , nhà lãnh đạo can đảm và đầy nhiệt huyết của một quốc gia đang trong chiến tranh cùng đội ngũ an ninh quốc gia tài năng của ông ấy.”
Kellogg là quan chức Nhà Trắng cuối cùng được lên lịch gặp trực tiếp nhà lãnh đạo Ukraine trong tương lai gần, sau khi Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent không đạt được thỏa thuận tương tự được cho là không bao gồm bất kỳ đảm bảo an ninh nào cho Ukraine.
Giám đốc Chương trình Nga của Quỹ Bảo vệ Nền dân chủ John Hardie nói với The Post: "Có vẻ như đã có một số chuyển biến tích cực trong các cuộc đàm phán trong vài ngày qua và tôi hy vọng hai bên có thể sẽ đạt được một thỏa thuận".
“Về nguyên tắc, hợp tác giữa Hoa Kỳ và Ukraine về tài nguyên thiên nhiên của Ukraine, bao gồm các khoáng sản quan trọng, là một ý tưởng tuyệt vời. Nhưng bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải có lợi cho cả hai bên.”
Một số người Ukraine nói với tờ The Post vào thứ Sáu rằng họ hiểu rằng Trump hành động thông qua các chiến thuật gây sức ép — và Zelensky nên biết rằng ông đang làm việc với một doanh nhân cần đầu tư vào Ukraine để thấy được giá trị của việc bảo vệ nước này trước sự xâm lược của Nga.
“Tôi đã nói từ lâu rằng nếu doanh nghiệp quốc tế được phép hoạt động ở Crimea và thay vì các [cung điện] tổng thống, lại có các khách sạn của Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ, Putin sẽ không bao giờ dám sáp nhập nơi này,” binh lính Ukraine Denis Yaroslavskyi nói với tờ The Post. “Đối với mỗi quốc gia, sự tham gia của các công ty quốc tế luôn đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế.”
“Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio tuyên bố rằng họ đã thảo luận vấn đề khoáng sản với Zelensky và đề xuất thành lập một liên doanh với Ukraine. Có lẽ những điều kiện này có lợi cho cả hai bên.”
Người tiền nhiệm của Zelensky, cựu Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko đã có bài phát biểu vào thứ Sáu kêu gọi đối thủ của mình gạt "cảm xúc" sang một bên và thay vào đó hãy làm những gì cần thiết để "vượt qua cuộc khủng hoảng trong quan hệ với đối tác chiến lược chính của chúng ta — Hoa Kỳ".
“Họ vẫn là đồng minh chủ chốt của chúng ta để cứu đất nước. Và chúng ta có nguy cơ mất đi mối quan hệ đối tác này. Và điều này, đến lượt nó, sẽ làm phức tạp đáng kể vị thế của Ukraine trong cuộc chiến với Nga,” ông viết. “… Cuộc đấu khẩu này [với Trump] chắc chắn không có lợi cho Ukraine, bất kể các lập luận có hùng hồn đến đâu.”
Poroshenko, người có khả năng sẽ tranh cử với Zelensky trong cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo của Ukraine, cho biết nhà lãnh đạo này nên kiềm chế thay vì đáp trả công khai mọi lời lẽ mà Trump dành cho ông.
“Một cuộc thảo luận với Trump đòi hỏi kỹ năng ngoại giao, sự kiên nhẫn và im lặng, đủ để không phải suy nghĩ về mọi tuyên bố của ông ấy,” ông nói. “Tôi đã làm việc với ông ấy trong ba năm và biết mình đang nói gì.”
“Các nhà chức trách nên giải quyết những sai lầm và tìm ra [ai đã thất bại] trong việc xây dựng mối quan hệ với chính quyền mới của Mỹ. Ai, thay vì xây dựng những cây cầu, lại đốt cháy chúng? Bây giờ, những vấn đề của chính phủ trong việc giao tiếp với Washington đã trở thành vấn đề của toàn bộ đất nước chúng ta.”
Nhưng những người Ukraine khác nói với The Post rằng họ cảm thấy Zelensky không nên đầu hàng Trump.
Nhà sáng lập Diễn đàn Tài chính Ukraine và nhà phân tích chính trị Roman Motychak nói với The Post rằng chính tổng thống Mỹ mới là người nên đảo ngược quyết định, chứ không phải Zelensky.
“Nếu tình hình [được mô tả] là đúng, thì đó là cách tiếp cận rất hẹp hòi và gần như trẻ con. Điều này sẽ phản tác dụng”, ông nói. “ Nếu chính quyền này thúc đẩy 'thỏa thuận ' này, thì nó sẽ bị các thế hệ tương lai coi là cướp bóc”.
“… Nếu Hoa Kỳ muốn người Ukraine trở thành kẻ thù của mình trong nhiều thế hệ tới, Hoa Kỳ sẽ tiến hành đe dọa người Ukraine để họ ký kết 'thỏa thuận' này.”
Người Ukraine có lý do lịch sử đầy đủ để lo ngại về một thỏa thuận như vậy với Hoa Kỳ. Năm 1994, Tổng thống Ukraine lúc bấy giờ là Leonid Kravchuk đã ký Bản ghi nhớ Budapest về Đảm bảo an ninh theo yêu cầu của Hoa Kỳ và Vương quốc Anh.
Thỏa thuận này nêu rõ rằng Kyiv sẽ từ bỏ vũ khí hạt nhân để đổi lấy lời hứa rằng Nga, Hoa Kỳ và Anh sẽ bị cấm đe dọa hoặc sử dụng biện pháp cưỡng chế quân sự hoặc kinh tế đối với Ukraine "trừ trường hợp tự vệ hoặc theo quy định của Hiến chương Liên hợp quốc".
Vào năm 2014, Moscow đã phá vỡ thỏa thuận khi lần đầu tiên xâm lược Ukraine và sáp nhập Crimea trong suốt một thập kỷ trước khi tiến hành cuộc xâm lược toàn diện vào ngày 24 tháng 2 năm 2022.
“Nếu Trump là Obama/Biden 2.0, Zelensky không phải là Kravchuk 2.0,” Motychak nói. “Kravchuk [đã] bị Hoa Kỳ đe dọa ký [bản] biên bản ghi nhớ Budapest.”
Doanh nhân địa phương Volodymyr Pimienov nói với The Post rằng ông muốn những người ủng hộ Trump hiểu "vũ khí [hạt nhân] được trao cho những người ký Bản ghi nhớ Budapest có giá bao nhiêu".
“Nó hơn 500 tỷ đô la,” ông nói. “Chúng tôi đã từ bỏ mọi thứ vì hòa bình. Nhưng những người đã ký kết thỏa thuận đã làm sai hướng.”
Một chuyên gia chính sách người Ukraine hiện đang phục vụ trong Lực lượng vũ trang Ukraine đã đề xuất rằng Nhà Trắng nên tiết lộ toàn bộ các điều khoản của thỏa thuận cho công chúng để cố gắng giành được sự ủng hộ.
“Tôi tin rằng Zelensky sợ viễn cảnh ký bất kỳ điều gì không được ưa chuộng làm giảm cơ hội tái đắc cử của ông ấy”, người này, muốn giấu tên, nói với The Post. “Ông ấy biết rằng những người phản đối ông ấy chắc chắn sẽ sử dụng nó trong các chiến dịch chỉ trích ông ấy là kẻ phản bội”.
“Nhà Trắng càng sớm tiết lộ các điều khoản của thỏa thuận thì càng tốt. Nếu các điều khoản đủ công bằng, dư luận Ukraine sẽ ủng hộ thỏa thuận”.
