Đã đến lúc châu Âu phải làm những điều "không tưởng"
Brussels đã mù quáng đi theo Washington quá lâu và quên mất cách thúc đẩy lợi ích địa chính trị của chính mình, theo bài viết của tác giả Kishore Mahbubani được đăng tải trên tờ Foreign Policy.
Mỹ gần đây tổ chức đàm phán với Nga mà không có sự tham vấn với các đối tác châu Âu và Ukraine. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gạt châu Âu và Ukraine sang một bên và tổ chức đàm phán cấp cao với phái đoàn Nga tại Arab Saudi. Sự việc diễn ra được coi như một đòn giáng với giới lãnh đạo châu Âu, và làm dấy lên làn sóng phản ứng của giới chuyên gia phân tích.
Trong một bài viết cho tạp chí Foreign Policy (Chính sách Đối ngoại), tác giả Kishore Mahbubani đã đưa ra góc nhìn sâu sắc về vấn đề này. VietTimes xin gửi quý độc giả bản chuyển ngữ của bài viết.Những thời khắc tuyệt vọng đòi hỏi phải có những biện pháp quyết liệt. Và như những bậc thầy địa chính trị đã dạy tôi, người ta phải luôn nghĩ đến những điều không thể tưởng tượng được, và đó là điều mà châu Âu phải làm bây giờ.
Còn quá sớm để nói ai là người thắng và kẻ thua thực sự trong chính quyền Trump thứ hai. Mọi thứ có thể thay đổi. Tuy nhiên, có điều không phải nghi ngờ là vị thế địa chính trị của châu Âu đã giảm sút đáng kể.
Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định không tham khảo ý kiến hoặc báo trước với các nhà lãnh đạo châu Âu trước khi nói chuyện với Tổng thống Nga Vladimir Putin cho thấy châu Âu đã trở nên không còn quan trọng, ngay cả khi lợi ích địa chính trị của họ đang bị đe dọa. Cách duy nhất để khôi phục vị thế địa chính trị của châu Âu là xem xét 3 lựa chọn “không tưởng” sau đây.
Đầu tiên, châu Âu nên tuyên bố sẵn sàng rời khỏi NATO. Một châu Âu buộc phải chi 5% cho quốc phòng là một châu Âu không cần đến nước Mỹ. 5% GDP của EU và Anh cộng lại trong năm 2024 lên tới 1,1 nghìn tỷ USD, lớn hơn so với chi tiêu quốc phòng của Mỹ là 824 tỷ USD vào năm 2024 (Năm 2024, EU và Vương quốc Anh cộng lại đã chi khoảng 410 tỷ USD cho quốc phòng).
Cuối cùng, châu Âu không cần phải thực sự rời khỏi NATO. Nhưng chỉ cần có lời đe dọa rời đi đáng tin cậy là có thể đánh thức ông Trump – và Phó Tổng thống J.D. Vance cùng Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth – và buộc ông phải tôn trọng châu Âu hơn. Ngược lại, nếu châu Âu nhất quyết ở lại NATO sau những hành động khiêu khích của ông Trump, họ sẽ tạo ấn tượng cho cả thế giới rằng họ đang liếm chiếc ủng đã đá vào mặt họ.
Điều khiến nhiều người trên thế giới sốc là châu Âu đã không lường trước được vũng lầy mà họ đang sa vào. Một trong những quy tắc đầu tiên của địa chính trị là phải luôn lên kế hoạch cho những tình huống xấu nhất.
Sau khi chiến tranh Ukraine nổ ra, mọi tư duy chiến lược của châu Âu đều dựa trên kịch bản tốt nhất là Mỹ trở thành một đồng minh hoàn toàn đáng tin cậy – bất chấp thực tế rằng họ đã trải qua nhiệm kỳ đầu của ông Trump cùng những lời đe dọa rút khỏi liên minh quân sự lớn nhất thế giới của ông. Đối với một lục địa đã sản sinh ra những bộ óc chiến lược như Metternich, Talleyrand và Kissinger, họ có lối suy nghĩ chiến lược gần như ấu trĩ về Ukraine và những hậu quả lâu dài của nó.
Nếu Metternich hoặc Talleyrand (hoặc Charles de Gaulle) còn sống đến ngày nay, họ sẽ đề xuất phương án “không tưởng” thứ 3: Tìm ra một thỏa thuận chiến lược lớn mới với Nga, trong đó mỗi bên đều đáp ứng những lợi ích cốt lõi của bên còn lại. Nhiều bộ óc chiến lược có ảnh hưởng của châu Âu sẽ phản đối những đề xuất như vậy vì họ tin rằng Nga là mối đe dọa an ninh thực sự đối với các nước EU.
Điều này có đúng hay không? Đối thủ chiến lược cơ bản nhất của Nga là EU hay Trung Quốc? Nga có biên giới dài nhất với nước nào? Và tương quan sức mạnh của Nga đã thay đổi nhiều nhất với nước nào? Người Nga là những người theo chủ nghĩa hiện thực địa chính trị ở cấp độ cao nhất. Họ biết rằng cả quân đội của Napoléon lẫn xe tăng của Hitler sẽ không thể tiến tới Moscow nữa.
Người châu Âu không thấy sự mâu thuẫn rõ ràng giữa vui mừng trước việc Nga không thể đánh bại Ukraine (một quốc gia có 38 triệu dân và GDP khoảng 189 tỷ USD vào năm 2024) và việc tuyên bố rằng Nga là mối đe dọa thực sự đối với châu Âu (nơi có 744 triệu dân và GDP là 27 nghìn tỷ USD vào năm 2024). Người Nga có thể sẽ ủng hộ một thỏa hiệp công bằng với EU, tôn trọng biên giới hiện tại giữa Nga và EU và một thỏa hiệp thực tế về Ukraine mà không đe dọa đến lợi ích cốt lõi của cả hai bên.
Về lâu dài, sau khi niềm tin chiến lược được khôi phục giữa Nga và một châu Âu tự chủ về mặt chiến lược, Ukraine có thể dần dần đóng vai trò là cầu nối giữa EU và Nga thay vì là tâm điểm của xung đột. Brussels nên tự thấy mình may mắn khi Nga là một cường quốc đang suy yếu chứ không phải một cường quốc đang lên. Nếu như Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) có thể xây dựng mối quan hệ tin cậy lâu dài với một cường quốc đang lên như Trung Quốc, thì chắc chắn EU cũng có thể làm tốt hơn với Nga.
Và điều này dẫn đến lựa chọn “không tưởng” thứ 3: Xây dựng một thỏa thuận chiến lược mới với Trung Quốc.
Trong những điều căn bản nhất của chính sách đối ngoại, có một lý do quan trọng giải thích tại sao địa chính trị là sự kết hợp của hai từ: địa lý và chính trị. Vị trí địa lý của Mỹ, đối diện với Trung Quốc qua Thái Bình Dương, kết hợp với mong muốn chiếm ưu thế của Washington, đã giải thích mối quan hệ thù địch giữa Mỹ và Trung Quốc. Những áp lực địa chính trị nào đã khiến quan hệ EU-Trung Quốc đi xuống? Người châu Âu đã tin tưởng một cách ngây thơ rằng lòng trung thành mù quáng với các ưu tiên địa chính trị của Mỹ sẽ mang lại lợi ích địa chính trị phong phú cho họ. Thay vào đó, họ đã bị đá vào mặt.
Điều đáng chú ý ở đây là Trung Quốc có thể giúp EU giải quyết “cơn ác mộng” địa chính trị thực sự lâu dài của khối này: sự bùng nổ dân số ở châu Phi.
Năm 1950, dân số châu Âu gấp đôi dân số châu Phi. Ngày nay, dân số châu Phi lớn gấp đôi dân số châu Âu. Đến năm 2100, nó sẽ lớn gấp 6 lần. Trừ khi châu Phi phát triển nền kinh tế của mình, nếu không sẽ có sự gia tăng người di cư châu Phi vào châu Âu. Nếu người châu Âu tin rằng châu lục của họ sẽ không bao giờ sản sinh ra những nhà lãnh đạo kiểu như ông Trump thì rõ ràng họ đã lầm. Elon Musk không phải là tỷ phú duy nhất ủng hộ các đảng cực hữu ở châu Âu.
Để duy trì một châu Âu do các đảng trung dung điều hành, người châu Âu nên hoan nghênh mọi khoản đầu tư nước ngoài vào châu Phi nhằm tạo ra việc làm và giữ người châu Phi ở quê hương của họ. Thay vào đó, người châu Âu đang tự bắn vào chân mình khi chỉ trích và phản đối đầu tư của Trung Quốc vào châu Phi. Chỉ một hành động này thôi cũng đủ chứng tỏ tư duy chiến lược dài hạn của châu Âu đã trở nên ngây thơ đến mức nào.
Brussels đang hy sinh lợi ích chiến lược của chính mình để phục vụ lợi ích của Mỹ với hy vọng rằng sự phụ thuộc về địa chính trị sẽ mang lại cho họ phần thưởng.
Rõ ràng là không. 2.000 năm địa chính trị đã dạy cho chúng ta một bài học đơn giản và hiển nhiên: Tất cả các cường quốc sẽ đặt lợi ích của mình lên hàng đầu và nếu cần thiết sẽ hy sinh lợi ích của đồng minh.
Ông Trump đang hành xử giống như vậy khi đặt những gì ông cho là lợi ích của đất nước mình lên hàng đầu. Châu Âu không nên chỉ trích ông Trump mà thay vào đó nên noi gương ông ấy. Châu Âu bây giờ nên thực hiện lựa chọn “không tưởng” này: Tuyên bố rằng từ nay trở đi họ sẽ là một chủ thể tự chủ về mặt chiến lược trên trường thế giới và sẽ đặt lợi ích của mình lên hàng đầu. Ông Trump có thể sẽ thể hiện sự tôn trọng đối với châu Âu nếu họ làm điều đó.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. Vì một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hãy ghé thăm chúng tôi, hãy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
