Sự sụp đổ đánh dấu đoạn kết của một trong những nỗ lực tiên phong trong lĩnh vực máy bay điện cất hạ cánh thẳng đứng (eVTOL).
Startup Kittyhawk, do Larry Page – đồng sáng lập Google – thành lập từ năm 2010, chính thức ngừng hoạt động vào tháng 9 năm 2022 chỉ thông qua một bài đăng ngắn trên LinkedIn và Twitter: “Chúng tôi đă quyết định ngừng hoạt động Kittyhawk. Chúng tôi vẫn đang làm rơ các bước tiếp theo” . Sự sụp đổ đánh dấu đoạn kết của một trong những nỗ lực tiên phong trong lĩnh vực máy bay điện cất hạ cánh thẳng đứng (eVTOL).
Kittyhawk từng phát triển nhiều mẫu máy bay điện như Flyer, Cora và Heaviside, song các dự án đều gặp lỗi kỹ thuật, mô h́nh kinh doanh không khả thi và chịu tác động từ đại dịch COVID-19. Chẳng hạn, dự án Flyer – từng được kỳ vọng sẽ thương mại hóa vào năm 2017 – đă bị hủy bỏ vào năm 2020 do không t́m được hướng đi bền vững.
Kittyhawk là một công ty tư nhân, không niêm yết trên sàn chứng khoán, nên không có thông tin chính thức về vốn hóa. Theo PitchBook, công ty chỉ huy động được một ṿng vốn vào năm 2016 với số tiền không được tiết lộ.
Những nhân viên dồn tâm huyết cho các dự án đă mất tinh thần sau khi chứng kiến Kittyhawk ‘bỏ bể’ hàng trăm triệu USD vào giấc mơ xe bay. Giám đốc điều hành Sebastian Thrun động viên rằng công ty sẽ quay lại nghiên cứu một bước đột phá khác, song tinh thần làm việc của nhân sự khi đó ở mức thấp nhất mọi thời đại. Vào thời kỳ đỉnh cao, Kittyhawk có 450 nhân viên.
“Mọi nhân viên từng tin rằng Kittyhawk sẽ trở thành Ford của lĩnh vực ô tô bay,” một cựu nhân viên cho biết. “Chúng tôi yên tâm v́ có sự hỗ trợ của Larry. Chúng tôi là những người đi đầu với rất nhiều mối quan hệ. Cảm giác ḿnh là vua, c̣n thành công th́ gần như chắc chắn”.
FOUNDER GHÉT TẮC NGHẼN
Larry Page ghét tắc nghẽn.
10 năm trước khi đồng sáng lập một trong những công ty giá trị nhất thế giới, người đàn ông này đă nỗ lực chấm dứt t́nh trạng ùn ứ. Vào đầu những năm 1990, Page đề xuất xây dựng đường ray chở khách quanh khuôn viên trường học. Nhiều thập kỷ sau, ông tiếp tục thành lập một nhóm nghiên cứu có tên Javelin nhằm phát triển các sáng kiến mới đầy tham vọng, trong đó có việc cải thiện cơ sở hạ tầng thành phố. Page cũng là người khởi động dự án Waymo, nỗ lực của Google nhằm phát triển ô tô tự lái.
Giấc mơ chế tạo ô tô bay là một trong những tham vọng thu hút được nhiều vốn đầu tư nhất. Chúng được gọi là eVTOL, tức máy bay cất, hạ cánh thẳng đứng bằng điện và có thể di chuyển không cần đường băng.
Page ra mắt công ty ô tô bay đầu tiên của ḿnh, Zee Aero, vào năm 2010. Năm năm sau, ông đổi thành Kittyhawk - tên một thị trấn phía Bắc Carolina, nơi anh em nhà Wright hoàn thành chuyến bay huyền thoại đầu tiên vào năm 1903.
“Larry đă đặt cược nhiều lần vào việc đưa ô tô lên không trung để giải tỏa phương tiện. Đúng như tầm nh́n của Page, slogan của Kittyhawk là ‘giải phóng thế giới khỏi xe cộ”, một cựu nhân viên nhớ lại.
Ngay từ đầu, Page đă yêu cầu giữ bí mật tuyệt đối sự tham gia của ḿnh trong lĩnh vực ô tô bay. Tài liệu cho thấy người đàn ông này đă tài trợ cho Kittyhawk thông qua một công ty trách nhiệm hữu hạn ẩn danh có tên One Aero. Công ty vỏ bọc được kiểm soát bởi Koop, văn pḥng gia đ́nh bí mật giúp Page che giấu sự tham gia. Chỉ đến năm 2016, thông tin được Bloomberg tiết lộ mới thổi bùng sự quan tâm của công chúng với ngành công nghiệp eVTOL.
“Mọi người đều nghĩ: Nếu Larry Page ở đây, chắc hẳn nó phải có thứ ǵ đó”, một cựu nhân viên nói.
Larry Page tín nhiệm Sebastian Thrun làm người điều hành Kittyhawk. Thrun thân thiết với Page và trước đây cũng từng điều hành Waymo và X, bộ phận nội bộ chuyên đảm nhận các dự án tương lai của Google.
Nhân viên Kittyhawk vô cùng ṭ ṃ về mối quan hệ giữa 2 người đàn ông trông có vẻ đối lập: Page, vụng về và ngại truyền thông, trong khi Thrun lôi cuốn và thích giao du với các ngôi sao Thung lũng Silicon.
Thời gian đầu, Page thường xuyên xuất hiện tại văn pḥng của Kittyhawk, ngay phía tây khuôn viên Google ở Palo Alto. Tuy nhiên, người đàn ông này ngày càng ít xuất hiện. Có quyết định ǵ cũng là Thrun ra mặt thông báo.
SỰ SỤP ĐỔ CHÓNG VÁNH
Theo Business Insider, Kittyhawk đă vay hơn 330 triệu USD từ One Aero, công ty vỏ bọc của Page. Lợi nhuận công ty không mấy tích cực và chỉ thu được một khoản nhỏ nhờ cung cấp dữ liệu cho Lực lượng Không quân Mỹ.
“Page dường như không quan tâm đến việc công ty kiếm được lợi nhuận bao nhiêu”, một cựu nhân viên khác cho biết.
Thrun và Page từng tranh căi gay gắt tại các cuộc họp hội đồng quản trị về vấn đề định giá. Thrun khẳng định nó đáng giá hơn những ǵ Page tưởng và đề xuất rằng Kittyhawk nên t́m kiếm thêm nguồn đầu tư bên ngoài.
Vào tháng 7/2018, vào một ngày oi ả ở Hồ Las Vegas, Kittyhawk sẵn sàng “bay lên bầu trời”. Đội ngũ kỹ sư đă dành cả ngày đào tạo 50 người phi cơ lái chiếc eVTOL một chỗ ngồi có tên Flyer băng qua hồ chứa rộng 320 mẫu Anh ở Nevada. Cục Hàng không Liên bang sau đó phân loại Flyer là phương tiện “siêu nhẹ”, tức có thể vận hành mà không cần bằng lái.
Tuy nhiên, Flyer vẫn có nhiều những hạn chế. Nó không thể chạy lâu hơn 20 phút mỗi lần, chỉ có thể bay trên mặt nước với tốc độ tối đa 20 dặm/giờ và không có cánh. Ngoài ra, pin của Flyer cũng có thể gây ra hỏa hoạn. “Chúng tôi không có đủ tự tin rằng nó sẽ không rơi”, một cựu nhân viên của Flyer nói với Insider.
Sự khởi đầu theo đó cũng chính là kết thúc. Flyer “chết yểu”, cố gắng ra mắt thị trường nhưng không thành. Và ngay cả khi Flyer hoạt động, ai sẽ sẵn sàng trả tiền cho nó đây?
Sau ‘cái chết’ của Flyer, Kittyhawk thành lập Bộ phận Phát triển Nâng cao ADD và nghiên cứu Heaviside - loại phương tiện nâng cấp hơn hẳn so với Flyer. Cỗ máy kiểu “Jetsons” được trang bị một cánh gắn ở mũi, 8 động cơ điện và 1 cánh lớn xuôi về phía trước để có thể lướt đi trong không trung, song cuối cùng cũng thất bại thảm hại.
Được biết, sau khi Kittyhawk ngừng hoạt động, Larry Page quay sang hỗ trợ thành lập một startup mới có tên Dynatomics, do cựu CTO của Kittyhawk – Chris Anderson – điều hành. Dynatomics tập trung vào việc sử dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ in 3D để sản xuất máy bay điện với chi phí thấp hơn, nhằm hiện thực hóa giấc mơ về phương tiện bay cá nhân giá rẻ .
Mặc dù Dynatomics có tiềm năng lớn trong việc cách mạng hóa ngành sản xuất, startup này cũng đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm việc tích hợp AI vào quy tŕnh sản xuất hiện có và cạnh tranh với các công ty lớn như Siemens và GE Digital. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ Larry Page và đội ngũ lănh đạo giàu kinh nghiệm, công ty này được kỳ vọng có thể ‘thoát bóng’ Kittyhawk và trở thành thương hiệu tiên phong trong lĩnh vực sản xuất thông minh.
VietBF@ Sưu tập
