Một chủ nhà hàng Việt vừa đệ đơn kiện thành phố với mức yêu cầu bồi thường 2,4 triệu đô la vì đã nhiều lần xử phạt nhà hàng vi phạm “quy định về mùi hôi”, khiến nhà hàng này phải đóng cửa.
Chủ nhà hàng Pho Gabo, ông Eddie Đồng, cho rằng ông đã bị đối xử phân biệt “chủng tộc và/hoặc nguồn gốc quốc gia và vì hoạt động kinh doanh phản ánh những đặc điểm như vậy”. Theo đơn kiện được đệ trình vào ngày 11/12 tại Quận hạt Multnomah mà VOA được xem qua.
Pho Gabo là một trong ba nhà hàng thuộc sở hữu của ông Eddie Dong. Nhà hàng này hoạt động từ năm 2018 đến đầu năm 2024, là thời điểm mà ông Eddie buộc phải đóng cửa nhà hàng vì liên tục nhận được giấy xử phạt của thành phố Portland, do đơn khiếu nại từ một hàng xóm ẩn danh gần đó than phiền về mùi thức ăn của nhà hàng.
Bị phạt theo cấp số nhân vì mùi thức ăn?
Giấy phạt đầu tiên yêu cầu ông nộp phạt 908 đô la. Sau nhiều lần và bằng nhiều cách khắc phục như thay đổi giờ nướng thịt, đem thịt đi nướng ở địa điểm khác..., ông Eddie tiếp tục nhận được giấy phạt lần hai với mức xử phạt gấp đôi. Đồng thời, ông được cảnh báo nếu không giải quyết vấn đề, mức phạt lần 3 sẽ gấp đôi mức phạt lần 2, tức hơn 3.000 đô la.
“Tôi sửa, tôi đã làm rồi mà không có cách nào làm hết mùi đồ ăn mình nấu được. Đồ ăn Việt Nam tôi làm có thịt nướng, bò nướng... mấy món đó nướng sả thì mùi của nó như vậy rồi, đâu có cái gì bảo đảm 100% những đồ ăn đó không có mùi được”.
Ông Eddie cho biết trước đó, nhà hàng đã trải qua 2 đời chủ đều bán thức ăn Việt Nam, với tổng cộng đến nay đã là hơn 30 năm nhưng chưa từng bị than phiền về mùi thực phẩm hay gặp bất cứ trở ngại nào.
Mọi rắc rối chỉ bắt đầu từ khi có một cư dân mới dọn vô khu vực gần đó. Thành phố không tiết lộ tên của cư dân đã nhiều lần khiếu nại này. Nhưng ông Eddie cho VOA biết, nếu vụ kiện dẫn đến hai bên phải ra tòa, thành phố sẽ phải công bố danh tính và người khiếu nại cũng sẽ phải ra tòa làm chứng.
Sau nhiều nỗ lực mà không thể giải quyết yêu cầu khử mùi của thành phố, ông Eddie đã quyết định đóng cửa nhà hàng vào đầu tháng 3/2024, trong khi hợp đồng thuê nhà hàng của ông có hiệu lực đến tháng 1/2025.
Thay đổi quy định?
Sau khi ông Eddie dán thông báo đóng cửa tiệm, thông tin này đã được khách hàng đưa lên mạng xã hội và truyền thông địa phương, khiến Nghị viên thành phố Carmen Rubio và một số nhà lập pháp cấp bang người Mỹ gốc Việt lên tiếng. Nhiều báo đài của Mỹ, bao gồm VOA, vào thời điểm đó đã phỏng vấn và đưa câu chuyện này ra công chúng.
“Sau đó vài tuần, thành phố đổi cái code (quy định về mùi hôi). Tôi email cho họ nói bây giờ đổi code rồi thì tôi có thể mở lại được không, họ nói họ không bảo đảm là khi mở lại thì không có chuyện gì xảy ra nữa. Cho nên, tôi đóng cửa luôn. Lúc đó, nhiều người nói cái đó là kỳ thị nên thưa (kiện) thành phố. Tôi nghĩ tôi thưa kiện thành phố để cho họ làm đúng thôi”, anh Eddie cho VOA biết thêm.
Theo những giấy phạt mà anh Eddie nhận được, lý do xử phạt của thành phố Portland là dựa trên quy định về mùi hôi có số mã 33.262.070, trong đó cho phép địa phương phạt hành chính đối với các chủ doanh nghiệp vi phạm quy định, để cho mùi hôi làm ảnh hưởng đến dân cư.
“Luật định không đưa ra tiêu chuẩn nào về những gì cấu thành nên mùi hôi hoặc bất kỳ hướng dẫn nào khác để xác định việc một thực thể có thể tuân thủ các yêu cầu của mình. Nếu hiểu theo nghĩa đen, hầu như bất kỳ nhà hàng nào nấu thức ăn tại chỗ đều sẽ vi phạm Luật về mùi hôi”, đơn kiện của ông Eddie, do công ty luật Kell, Alterman & Runstein đại diện, nêu.
Theo thông báo của thành phố, vào ngày 13/11/2024, Hội đồng Thành phố đã thông qua Dự án Cập nhật Luật về Mùi hôi và cho biết những sửa đối của luật sẽ bắt đầu có hiệu lực từ tháng 3/2025.
Tổn thất kinh tế và phi kinh tế
Ông Eddie cho biết đơn kiện của ông yêu cầu thành phố Oregon bồi thường về hai tổn thất: Kinh tế và phi kinh tế.
Tổn thất về kinh tế bao gồm những tổn thất về thu nhập trong thời gian tiệm phở phải đóng cửa, đồ đạc, thiết bị của tiệm... với mức yêu cầu bồi thường là 900.000 đô la.
Tổn thất phi kinh tế bao gồm những tác động của việc phải đóng cửa tiệm đối với chủ tiệm như bị stress, mất ngủ, tổn thương tâm lý, bị kỳ thị... với mức yêu cầu bồi thường là 1,5 triệu đô la.
Tổng cộng, đơn kiện của ông Eddie Đồng yêu cầu thành phố Portland bồi thời 2,4 triệu đô la.
VOA đã gửi yêu cầu bình luận đến thành phố Portland và được cho biết thư đã được gửi đến bộ phận chịu trách nhiệm vào ngày 17/12. Nhưng cho đến nay, VOA vẫn chưa nhận được hồi đáp về vụ kiện.
Theo lời ông Eddie, “Vụ kiện đi theo từng giai đoạn. Giai đoạn 1 là đưa thư báo cho thành phố để cho họ biết là mình sẽ kiện họ. Lúc đó đưa là vào tháng 6 năm nay, 2024. Rồi tháng 9 đưa thư yêu cầu bồi thường, nhưng họ từ chối không đền bù, nên giai đoạn 3 là khởi kiện để đưa họ ra tòa”.
Ông Eddie cho biết ngày dự kiến hai bên sẽ ra tòa là vào tháng 11 năm tới. Tuy nhiên, ông hy vọng hai bên có thể đạt được thoả thuận bồi thường để không cần phải ra tòa vào năm tới.
Theo điều tra của phía luật sư, trong vòng 10 năm qua, sự việc tương tự chỉ xảy ra với một vài nhà hàng và đều không phải là nhà hàng của người Mỹ, trong đó bao gồm 1 nhà hàng Hy Lạp, 1 nhà hàng Ấn Độ và 1 nhà hàng Trung Quốc.
