Trong văn hóa dân gian, có một hiện tượng khiến nhiều người cảm thấy hoang mang và sợ hãi: họ tin rằng mình đang đi theo một đường thẳng hướng về phía trước, nhưng thực tế, họ chỉ loanh quanh trong một khu vực nhất định mà không thể thoát ra được. Người ta thường gọi trải nghiệm kỳ lạ này là "ma đưa lỗi, quỷ dẫn đường".
Hiện tượng " ma đưa lỗi, quỷ dẫn đường " và những thí nghiệm khoa học
Để kiểm chứng nguyên nhân gây ra trạng thái mất phương hướng này, các nhà khoa học đã thực hiện một loạt các thí nghiệm. Một trong những thử nghiệm phổ biến nhất là "bịt mắt đi theo đường thẳng". Hãy thử tưởng tượng bạn đang đứng trên một cánh đồng rộng lớn, hai mắt bị bịt kín, và nhiệm vụ của bạn là đi thẳng về phía trước. Nghe có vẻ đơn giản, nhưng thực tế lại hoàn toàn khác. Nếu thử làm điều này trong thực tế, bạn sẽ nhận ra rằng sau một quãng đường nhất định, thay vì đi thẳng, bạn có xu hướng rẽ sang một bên và dần dần đi thành một vòng tròn.
Những nghiên cứu đã chỉ ra rằng bán kính của vòng tròn này thường dao động từ vài trăm mét đến vài km, tùy thuộc vào thể trạng của từng người, độ dài bước chân, sức mạnh cơ bắp, cũng như ảnh hưởng từ môi trường xung quanh. Điều này đồng nghĩa với việc, ngay cả khi bạn tin rằng mình đang di chuyển theo đường thẳng, thì thực tế, cơ thể bạn đang vô thức điều chỉnh quỹ đạo thành một đường cong.
Nguyên nhân khiến con người vô thức đi vòng tròn
Giải thích khoa học cho hiện tượng này khá rõ ràng: cơ thể con người vốn không hoàn toàn đối xứng. Giữa hai chân của mỗi người luôn tồn tại những khác biệt nhỏ về chiều dài, sức mạnh cơ bắp, nhịp điệu bước đi… Những khác biệt này rất nhỏ, nhưng theo thời gian, chúng có thể tạo ra sự lệch hướng đáng kể.
Trong điều kiện bình thường, đôi mắt giúp chúng ta duy trì phương hướng chính xác bằng cách cung cấp thông tin thị giác về môi trường xung quanh. Nếu chẳng may đi chệch hướng, bộ não sẽ ngay lập tức điều chỉnh tốc độ bước đi để đưa cơ thể trở lại đúng hướng. Tuy nhiên, khi không còn sự trợ giúp của thị giác, như khi bị bịt mắt hoặc di chuyển trong điều kiện thiếu sáng, não bộ sẽ không thể điều chỉnh một cách hiệu quả. Lúc này, chúng ta chỉ có thể dựa vào cảm giác cơ thể để bước đi, nhưng do sự lệch nhẹ giữa các bước chân, mỗi bước đi sẽ khiến chúng ta dần dần xoay tròn mà không hề hay biết.
Môi trường và yếu tố tâm lý ảnh hưởng như thế nào?
Hiện tượng " ma đưa lỗi, quỷ dẫn đường " thường xảy ra vào ban đêm hoặc ở những khu vực hoang vắng, nơi ánh sáng yếu và không có nhiều điểm mốc rõ ràng. Trong môi trường này, hệ thống thị giác của con người bị suy giảm hiệu suất, khiến khả năng định hướng trở nên kém chính xác hơn. Nếu các vật thể xung quanh có hình dạng hoặc màu sắc tương đồng, bộ não dễ bị đánh lừa bởi những thông tin sai lệch, khiến chúng ta có cảm giác như đang di chuyển theo đường thẳng dù thực tế đang đi vòng tròn.
Bên cạnh đó, trạng thái thể chất và tinh thần cũng đóng vai trò quan trọng. Khi một người đi bộ trong thời gian dài mà không nghỉ ngơi, cơ thể sẽ dần mệt mỏi, còn tinh thần sẽ trở nên căng thẳng hoặc mất tập trung. Điều này ảnh hưởng đến khả năng nhận thức không gian và phương hướng. Ví dụ, nếu một người đang mải suy nghĩ về chuyện khác, họ có thể không chú ý đến hướng đi của mình và chỉ di chuyển theo phản xạ tự nhiên của cơ thể.
Ngoài ra, yếu tố tâm lý cũng góp phần làm gia tăng cảm giác hoảng loạn. Khi nhận ra mình đang đi lòng vòng mà không thể tìm ra lối thoát, con người dễ rơi vào trạng thái hoang mang, từ đó càng mất khả năng phán đoán chính xác. Lúc này, họ có thể tin rằng mình thực sự đang bị một thế lực siêu nhiên trêu chọc, dù thực chất chỉ là bị mắc kẹt trong một vòng lặp nhận thức do bộ não gây ra.
Nếu rơi vào tình huống này, điều quan trọng nhất là phải giữ bình tĩnh. Khi đã hiểu rằng hiện tượng này chỉ là một ảo giác nhận thức chứ không phải do "ma quỷ", bạn có thể áp dụng một số biện pháp để xác định lại phương hướng:
Sử dụng thiết bị định vị: Điện thoại di động có GPS là công cụ hữu ích giúp bạn kiểm tra phương hướng một cách chính xác. Nếu có tín hiệu, hãy mở bản đồ và xác định đường đi.
Tìm điểm mốc cố định: Nếu không có GPS, hãy chú ý đến những đặc điểm nổi bật trong môi trường xung quanh, chẳng hạn như một ngọn đồi, một cái cây lớn hoặc một dòng sông. Hãy chọn một điểm mốc và đi thẳng về hướng đó.
Đánh dấu lộ trình: Nếu có thể, hãy để lại dấu hiệu trên đường đi, ví dụ như xếp đá hoặc đánh dấu lên cây cối. Điều này giúp bạn nhận ra mình có đang đi vòng tròn hay không.
Đi theo đường thẳng có kiểm soát: Một mẹo nhỏ là dùng một que gậy dài để đo bước chân hoặc duỗi hai tay sang ngang để tăng cảm giác về phương hướng. Ngoài ra, có thể cố gắng đi theo một đường kẻ trên mặt đất (nếu có) để đảm bảo không bị lệch hướng.
Nghỉ ngơi và ổn định tâm lý: Nếu bạn cảm thấy quá mệt mỏi hoặc hoảng loạn, hãy tạm dừng, nghỉ ngơi một lúc trước khi tiếp tục di chuyển. Một tâm lý bình tĩnh sẽ giúp bạn kiểm soát tình hình tốt hơn.
Dưới góc nhìn khoa học, " ma đưa lỗi, quỷ dẫn đường " không phải là một hiện tượng siêu nhiên, mà chỉ là một lỗi nhận thức do não bộ con người gây ra trong điều kiện đặc biệt. Sự kết hợp của nhiều yếu tố, từ sự mất cân đối nhỏ trong cơ thể, sự thiếu thông tin thị giác, ảnh hưởng của môi trường, cho đến trạng thái tinh thần, có thể khiến con người vô thức đi vòng tròn mà không nhận ra.
Hiểu được cơ chế này không chỉ giúp xóa bỏ những quan niệm sai lầm về các thế lực huyền bí mà còn giúp chúng ta trang bị kiến thức cần thiết để thoát khỏi tình huống mất phương hướng. Và quan trọng hơn cả, khi gặp phải " ma đưa lỗi, quỷ dẫn đường ", hãy nhớ rằng điều bạn cần làm không phải là sợ hãi, mà là bình tĩnh tìm ra giải pháp để thoát khỏi vòng lặp vô hình này.
VietBF@sưu tập
