Làn sóng ô tô cũ nhưng "chưa từng lăn bánh" gây nhức nhối thị trường xe Trung Quốc

[Romano]

Thị trường ô tô Trung Quốc đang bị ảnh hưởng bởi hiện tượng "xe cũ chưa lăn bánh". Đây là thuật ngữ chỉ những chiếc xe đã đăng ký nhưng chưa từng sử dụng được bán lại như xe đã qua sử dụng. Thực trạng này không chỉ đánh lừa người tiêu dùng mà còn tiềm ẩn rủi ro lớn cho toàn ngành.
Thị trường ô tô đã qua sử dụng tại Trung Quốc chứng kiến sự có mặt của một số lượng lớn các mẫu xe cũ nhưng chưa lăn bánh (zero-kilometre used cars). Cụ thể, đây là những chiếc xe đã được đăng ký và gắn biển số nhưng chưa từng được sử dụng. Thực tế này đang thu hút sự chú ý của cơ quan quản lý và cả lãnh đạo các doanh nghiệp.

Đằng sau những con số đẹp mắt
Theo phân tích từ giới chuyên gia, các hãng xe đã và đang thực hiện chiến thuật đăng ký xe mới dưới danh nghĩa bán cho đại lý liên kết hoặc các nền tảng trung gian. Sau đó, những chiếc xe này được đưa ra thị trường như xe đã qua sử dụng, dù chưa từng được sử dụng thực tế. Việc làm này giúp các hãng đạt chỉ tiêu doanh số, giải phóng hàng tồn kho và tận dụng các chính sách hỗ trợ hoặc xuất khẩu dựa trên tình trạng đăng ký xe.

Vấn đề bắt nguồn từ tình trạng dư thừa sản lượng kéo dài. Tính đến tháng 4/2025, tồn kho xe du lịch tại Trung Quốc đã đạt 3,5 triệu chiếc, trong khi nhiều nhà máy hoạt động dưới 50% công suất. Bên cạnh đó, cuộc chiến giảm giá khốc liệt và sự phụ thuộc vào trợ cấp chính phủ, đặc biệt trong lĩnh vực xe năng lượng mới (NEV) cũng là yếu tố tạo điều kiện cho các chiến thuật bán hàng mập mờ nêu trên phát triển.

Rủi ro tiềm ẩn với người tiêu dùng
Mặc dù các mẫu xe "cũ nhưng mới" này có giá rẻ hấp dẫn, đôi khi thấp hơn giá bán lẻ đề xuất đến 30%, chúng cũng đi kèm nhiều lớn rủi ro. Trong đó, vì thời hạn bảo hành tính từ thời điểm đăng ký nên người mua sẽ bị thiệt về thời gian bảo hành thực tế.

Ngoài ra, một số xe còn liên quan đến khoản vay chưa tất toán hoặc hồ sơ sở hữu không rõ ràng, dẫn đến nguy cơ pháp lý và tài chính. Giới phân tích cảnh báo rằng việc thổi phồng số liệu bán hàng bằng cách này có thể gây sai lệch trong đánh giá nhu cầu thị trường, làm méo mó cạnh tranh và khiến nhà đầu tư hiểu nhầm. Ví dụ, giá xe đã qua sử dụng của mẫu BYD Qin L đã giảm tới 30-40% so với giá niêm yết, kéo theo hiệu ứng domino làm mất giá các mẫu xe cùng phân khúc.

Chính phủ vào cuộc, thị trường phản ứng
Trước làn sóng chỉ trích, Bộ Thương mại Trung Quốc đã tổ chức cuộc họp cấp cao vào ngày 27/5 với sự tham gia của các hãng xe lớn như BYD, Dongfeng cũng như các Hiệp hội và nền tảng giao dịch xe cũ như Guazi. Nội dung tập trung vào việc tăng cường giám sát các giao dịch xe đã qua sử dụng và siết chặt tình trạng báo cáo doanh số gian lận.Một nguồn tin từ Reuters cho biết, khoảng 3.000 đến 4.000 nhà phân phối trên các nền tảng xe cũ đang rao bán loại xe cũ nhưng chưa lăn bánh này. Một số chuyên gia đề xuất Trung Quốc có thể học hỏi cách tiếp cận của Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) trong việc xử lý hiện tượng “nhồi kênh phân phối” - tức là đẩy hàng tồn kho vào hệ thống để phóng đại doanh thu. Ngay sau khi thông tin về cuộc họp được công bố, cổ phiếu của các hãng xe Trung Quốc như BYD và Leapmotor đồng loạt giảm 3,1%, chỉ số ngành ô tô Hang Seng tại Hong Kong (Trung Quốc) cũng mất hơn 2%.

Người tiêu dùng nên cẩn trọng
Người tiêu dùng được khuyến cáo cần cẩn trọng với các xe rao bán dưới mác "gần như mới", đặc biệt khi có mức giảm giá trên 30%. Việc kiểm tra kỹ số VIN, ngày đăng ký, lịch sử bảo dưỡng và hồ sơ bảo hiểm là rất cần thiết. Ngoài ra, nên chọn mua từ đại lý uy tín, yêu cầu hợp đồng bảo hành rõ ràng và đảm bảo xe không còn nghĩa vụ tài chính chưa thanh toán.

Trong trường hợp mức chênh lệch giá dưới 15%, các chuyên gia cho rằng người tiêu dùng nên ưu tiên mua xe mới để đảm bảo quyền lợi bảo hành và an tâm hơn khi sử dụng. Tuy nhiên, nếu ưu đãi vượt trội hơn thiệt hại tiềm ẩn, người mua cần đánh giá kỹ lưỡng. Nhiều ý kiến trong ngành cho rằng sự xuất hiện của "xe cũ chưa chạy" phản ánh phản ứng ngắn hạn trước áp lực dư cung, nhưng cũng cảnh báo đây là "con dao hai lưỡi" có thể làm mất niềm tin người tiêu dùng và bào mòn giá trị thương hiệu.

Trong bối cảnh ngành ô tô Trung Quốc đang tái cơ cấu mạnh mẽ và siết chặt chính sách, tương lai của mô hình "xe cũ chưa chạy" phụ thuộc lớn vào hành động của các nhà quản lý và trách nhiệm từ chính các doanh nghiệp. Còn hiện tại, gánh nặng thận trọng vẫn đặt lên vai người tiêu dùng.