Trong thời gian vừa qua, giới quan chức, chính phủ Nhật Bản đã đẩy mạnh các hoạt động về sản xuất vũ khí, nhằm mục đích có thể đẩy hoạt động vũ khí thành mặt hàng xuất khẩu khổng lồ ra ngoài thế giới.
Tàu ngầm AIP lớp Soryu, máy bay tuần tiễu chống ngầm P-1 và thủy phi cơ US-2
Theo tờ báo Asahi Shinbun, các thế lực có ảnh hưởng ở Nhật Bản không bao giờ ngừng cuộc tranh luận giữa "ủng hộ" và "phản đối" buôn bán vũ khí. Hiện giới vận động hành lang công nghiệp của đất nước đang mạnh mẽ kêu gọi chính phủ nước này tham gia mạnh mẽ vào hoạt động xuất khẩu vũ khí.
Có những quan chức bày tỏ quan điểm cho rằng, một nhà nước đầy đủ giá trị cần phải nắm cả xuất khẩu vũ khí. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến khác nói, Nhật Bản không nên sản xuất vũ khí, bởi hoạt động này sẽ bóp nghẹt sự tăng trưởng kinh tế.
Theo chuyên gia quân sự Nga Vladimir Evseev, lập luận thứ hai không thực sự vững chắc, bởi những kinh nghiệm của Mỹ cho thấy, chính việc sản xuất vũ khí nhằm đáp ứng nhu cầu xuất khẩu đã thực sự kích thích nền công nghiệp của Hoa Kỳ phát triển mạnh mẽ.
Tuy nhiên, sự hiện diện vũ khí và quân đội hùng mạnh của Washington lại đẻ ra “chủ nghĩa ký sinh” hiện hữu ở châu Âu: Phần lớn các nước không muốn chi tiêu nhiều vào quốc phòng và hy vọng Hoa Kỳ sẽ bảo vệ họ. Lối tiếp cận này cũng tồn tại cả ở Nhật Bản. Nhưng tình hình bắt đầu thay đổi.
Máy bay F-2, xe tăng Type 10 và tàu tuần tiễu Nhật Bản
Nhật Bản trở nên coi trọng việc tăng cường các lực lượng vũ trang. Điều này thấy rõ qua những động thái của Bộ Quốc phòng nước này. Lực lượng Phòng vệ ngày càng được ghi nhận như một lực lượng vũ trang toàn diện. Do đó, sự vận động hành lang thúc đẩy sản xuất vũ khí cũng trở nên tích cực hơn.
Ông Yevseyev nhận định rằng, có một số lĩnh vực buôn bán vũ khí mà Nhật Bản sẽ không tham dự. Trước hết, đó là hệ thống phòng thủ tên lửa chủ yếu do Hoa Kỳ nắm sản xuất kinh doanh, bởi trong lĩnh vực này, Nhật Bản có vai trò của người mua hơn là người bán.
Mặc dù, một số hệ thống giám sát kể cả giám sát không gian đang được chế tạo tại Nhật Bản, nhưng có rất ít khả năng những hệ thống này được đem ra thị trường vì đó là sản phẩm được thiết kế chung. Như vậy, các hệ thống phòng thủ tên lửa đã bị gạt khỏi cơ chế kinh doanh vũ khí của Tokyo.
Lĩnh vực thứ hai mà Nhật Bản không thể giành vị trí đáng kể là sản xuất tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM). Nước này có các tên lửa đẩy đủ khả năng hoán chuyển thành các ICBM, nhưng việc kinh doanh là không thể được bởi hiệp định kiểm soát xuất khẩu công nghệ tên lửa.
Hệ thống tên lửa bờ đối hạm Type 12 được chế tạo trên nguyên mẫu hệ thống tên lửa đất đối không Type 03
Hiện nay, bất lợi lớn nhất của vũ khí Nhật là giá thành quá cao, do phạm vi sản xuất hạn hẹp khiến họ không giảm được chi phí sản xuất. Tuy nhiên, khi được giải phóng, vũ khí xuất khẩu sẽ tiến hành sản xuất hàng loạt, sẽ làm giảm giá thành mua sắm vũ khí, nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường.
Chuyên gia Yevseyev kết luận rằng, Nhật Bản có đầy đủ khả năng cạnh tranh thành công trong thị trường vũ khí, bởi nước này có trình độ khoa học kỹ thuật hàng đầu thế giới và nhiều doanh nghiệp có năng lực sản xuất công nghiệp vũ khí rất mạnh.
Nhật Bản có thể trở thành “người khổng lồ” về xuất khẩu vũ khí
Hiện nay, Nhật có tổng cộng hơn 1.000 doanh nghiệp có thể sản xuất sản phẩm công nghiệp quân sự, trên 90% vũ khí trang bị của Lực lượng Phòng vệ do 12 doanh nghiệp trụ cột như Tập đoàn công nghiệp nặng Ishikawajima-Harima, Mitsubishi, Kawasaki, ShinMaywa… cung cấp.
Hệ thống tên lửa bờ đối hạm SSM-1, thuộc Type 88 của Nhật
Cận cảnh tên lửa chống hạm siêu âm ASM-3 treo dưới cánh máy bay F-2A
Trong lĩnh vực hải quân nói chung và ngành đóng tàu nói riêng, hiện nước này có khả năng đóng được tất cả các loại tàu chiến hiện đại từ hạng nhẹ đến hạng nặng và đã đạt những thành tựu đáng kể trong lĩnh vực này.
Nhật có năng lực đóng được các tàu sân bay chở máy bay chiến đấu, tàu sân bay trực thăng, tàu đổ bộ tấn công, tàu khu trục Aegis kiểu Mỹ cùng với các tàu ngầm AIP, tàu hộ vệ, tàu tuần tiễu… Các chiến hạm do nước này chế tạo luôn được đánh giá thuộc loại hàng đầu thế giới.
Nhật Bản cũng có đủ khả năng chế tạo các máy bay chiến đấu hàng đầu thế giới kể cả các máy bay chiến đấu F-15, F-16 của Mỹ (F-16 tức là F-2 của Nhật), thậm chí là cả các tiêm kích tàng hình thế hệ thứ 5 như F-35 của Mỹ và ATD-X Shinshin của Nhật (có thể được định danh là F-3).
Các chuyên gia của Tokyo cũng đã phát triển những dòng máy bay bảo đảm hiện đại hàng đầu thế giới như thủy phi cơ trinh sát US-2 ShinMaywa hay máy bay tuần tiễu chống ngầm P-1 Kawasaki hoặc một loại máy bay cảnh báo sớm hiện đại được chế tạo trên nền tảng P-1, thay thế cho E-2C Hawkeye của Mỹ.
Xe chiến đấu bộ binh MCV được bắt đầu phát triển từ năm 2008
Về vũ khí tên lửa, Tokyo cũng đã tự sản xuất được nhiều loại tên lửa, thuộc đủ các chủng loại khác nhau, ví dụ như tên lửa chống hạm phóng từ máy bay thế hệ mới nhất ASM-3, tên lửa đất đối không tầm trung tiên tiến Type 03, tên lửa bờ đối hạm thế shệ mới nhất thuộc Type 12…
Ngoài ra Nhật còn có loạt tên lửa chống hạm Type 88 SSM-1 (phóng trên mặt đất), Type 90 (phóng từ chiến hạm), Type 91/ASM-1C và Type 93/ASM-2 (sử dụng trên máy bay), trong đó Type 91 chủ yếu trang bị cho máy bay tuần tra chống ngầm P-3C “Orion” và máy bay chống ngầm P-1.
Hiện nay, chương trình hợp tác nghiên cứu chế tạo lớn nhất của Nhật-Mỹ là tên lửa phòng không hạm của các tàu Aegis là SM-3 Block2A. Nhật Bản đã đảm đương nghiên cứu phát triển các cấu kiện cốt lõi như đầu dẫn đường hồng ngoại, đầu đạn sát thương động năng, động cơ tên lửa...
Nhật cũng có hàng loạt vũ khí lục quân chất lượng cao, trong đó xe tăng Type 10 luôn được xếp vào top 5 xe tăng tiên tiến nhất thế giới. Nga cả xe tăng thế hệ trước là Type 90 cũng có sức mạnh đáng nể.
Xe bọc thép chở quân Type 96 của Nhật có tính năng rất mạnh
Xe bọc thép chở quân Type 96 của Nhật không hề kém các dòng xe đồng hạng như Boxer của Đức, BTR-80 của Nga, Stryke của Mỹ, mà hiện nay Mitsubishi còn đang phát triển một dòng xe 8x8 còn mạnh hơn. Hãng này cũng đã phát triển thành công xe chiến đấu bộ binh thế hệ mới MCV rất hiện đại.
Ngoài ra, các doanh nghiệp Nhật có thể phát triển một số hệ thống thiết bị, vũ khí khác dành cho lục quân, ví dụ như các robot quân sự của Nhật Bản có trình độ tự động hóa cao nhất thế giới. Ngoài ra, các hệ thống thông tin liên lạc và radar của nước này cũng không mấy nước sánh kịp.
Ngay từ cuối thập niên 1980, các doanh nghiệp công nghiệp quân sự Nhật Bản đã từng tiến hành đánh giá tiềm năng của nước này khi tham gia xuất khẩu vũ khí. Theo đó, nước này ít nhất có thể chiếm lĩnh 45% thị phần xe tăng và pháo tự hành quốc tế, 40% sản phẩm điện tử quân dụng, 60% thị phần tàu chiến.
Với thế mạnh về sẩn xuất vũ khí trong những thập kỷ vừa qua, ngày nay với sự phát triển mạnh mẽ của nền công nghiệp quốc phòng, Nhật Bản ngày càng chiếm lĩnh và nếu nên được thế mạnh của mình về vũ khí hạt nhân cũng như các loại vũ khí khác, trong tương lại Nhật Bản sẽ là người khổng lồ về sản xuất vũ khí ra cả thế giới.
