Từ tệ nạn đánh nhau gây mất trật tự an ninh bỗng chốc được “bốc thơm”, “nâng cấp” lên thành... “truyền thống văn hóa”. Sự bịa đặt và xuyên tạc một cách trắng trợn của một số người đă khiến cho nét văn hóa hội chợ Chuộng xa xưa dần rơi vào quên lăng.
 |
| Hội chợ Chuộng |
Từ nét đẹp văn hóa
Nhiều người bất ngờ trước thông tin "quảng bá" một hội chợ độc đáo có một không hai: Đầu năm đi đánh nhau để cầu may, đánh càng đau, càng trọng thương th́ năm sau càng... may mắn.
Nhưng có lẽ độc giả sẽ càng bất ngờ hơn nữa (thậm chí phẫn nộ) khi biết rằng đằng sau câu chuyện về hội chợ Chuộng “đánh nhau cầu may” kia tất cả chỉ là sự bịa đặt.
Nằm giữa ranh giới tam giác của 3 xă, cũng là của ba huyện của tỉnh Thanh Hóa: Đông Hoàng (Đông Sơn), Triệu Dân (Triệu Sơn) và Thiệu Lư (Thiệu Hóa), chợ Chuộng tiếng là “chợ” nhưng thực chất là một băi đất trống và rộng ở ven chân đê, nằm bên bờ con sông Hoàng (sông đào từ thời nhà Lê), và cũng chỉ họp duy nhất một lần trong năm là vào mùng 6 tháng Giêng (âm lịch) hằng năm.
Từ xưa, chợ Chuộng chính là đầu mối giao thương, là nơi mua bán và trao đổi hàng hóa của người dân 3 huyện của xứ Thanh. Trải qua thời gian, cùng với những biến đổi về mặt địa lư hành chính, thói quen, tập quán, các điều kiện về giao thông... mà chợ Chuộng đă bị mất đi vai tṛ “đầu mối giao thương” và người dân địa phương cũng không c̣n coi nơi đây là điểm buôn bán lư tưởng nữa.
Tuy nhiên, để giữ lại một chợ Chuộng sầm uất từng “vang bóng một thời” trong lịch sử, hội chợ Chuộng mở vào mùng 6 tháng Giêng hàng năm vẫn được người dân địa phương duy tŕ. Đây không chỉ đơn thuần là nơi mua bán hàng hóa mà c̣n là dịp gặp gỡ, làm quen và cả ngỏ lời yêu đương của các đôi trai gái của 3 huyện với nhau. Dưới góc độc này, chợ Chuộng được xem là chợ “cầu duyên”.
Cụ Nguyễn Văn Vinh (84 tuổi, người xă Thiệu Lư, huyện Thiệu Hóa) cho biết: “Khi xưa hội chợ Chuộng vui lắm. Cứ vào mùng 6 tháng Giêng hàng năm là hội chợ lại được mở. Vào ngày đó, không ai bảo ai, tất cả người dân của các xă 3 huyện Đông Sơn, Triệu Sơn và Thiệu Hóa lại kéo về đây để họp chợ.
Thanh niên đến chợ để gặp gỡ, làm quen với nhau, trai gái hát đối đáp giao duyên, c̣n người dân đến chợ th́ đem theo mẹt bánh, mớ rau, những sản vật có trong vườn nhà để bán và mong lấy may đầu năm. Người mua cũng thế, đến chợ Chuộng mua bán đầu năm là để lấy may đầu năm, không ai ḱ kèo, mặc cả”.
Đến biến tướng thành tệ nạn ẩu đả, gây mất trật tự an ninh
Cụ Nguyễn Văn Kha (79 tuổi, người xă Thiệu Lư, Thiệu Hóa), người đă có nhiều kỷ niệm gắn liền với hội chợ Chuộng giọng đầy hào hứng khi kể về hội chợ truyền thống này: “Hội chợ Chuộng có từ xưa rồi. Nó vừa là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa của người dân trong vùng, cũng là nơi để trai gái chưa có gia đ́nh đến đây vui chơi, gặp gỡ và t́m hiểu lẫn nhau.
Ngày xưa làm ǵ đă có xe máy, xe đạp như bây giờ. Nhiều người ở xa đến chợ Chuộng phải đi từ lúc gà gáy. Người ở xa th́ đi thuyền dọc theo sông Hoàng, người ở gần th́ đi bộ đến. Sông Hoàng là ranh giới của ba xă (cũng là ba huyện) vốn không có cầu, vào ngày hội chợ, thanh niên 3 xă mới họp nhau lại để chặt tre làm cầu. Xong ngày hội chợ th́ cầu lại được dỡ đi.
Xưa vui lắm, băi đất trống thường ngày bỗng chốc biến thành nơi sầm uất, người mua kẻ bán, trai gái hát đối đáp, trẻ con cũng đến chợ vui chơi, cảnh tấp nập trên bến dưới thuyền”.
 |
| Cụ Nguyễn Văn Kha |
Kể đến đây, cụ Kha lấy tay chỉ lên tấm ảnh trên ban thờ: “Cũng nhờ hội chợ Chuộng mà tôi mà tôi gặp được bà nhà tôi đấy. Xưa bà ấy đẹp nhất nh́ trong đám con gái huyện Đông Sơn đấy. Quen nhau trong hội chợ mà nên duyên cau trầu. Bà nhà tôi đă mất được 4 năm nay”.
Cũng theo cụ Kha th́ ngày nay bản chất văn hóa tốt đẹp của hội chợ Chuộng đă bị làm cho “biến tướng” đi rất nhiều, cụ thể là t́nh h́nh an ninh trật tự trong ngày hội chợ rất phức tạp. Thay v́ là nơi mua bán cầu may, trai gái gặp gỡ ngỏ lời yêu đương th́ hội chợ đă biến thành nơi để ẩu đả, đánh nhau sứt đầu mẻ trán, thậm chí nhiều nhóm côn đồ c̣n tụ tập về hội chợ và lợi dụng ngày này để “thanh toán ân oán giang hồ” với nhau.
“Không năm nào là không xảy ra cảnh đánh đấm, đâm chém nhau, có năm c̣n có người bị chém trọng thương phải đi viện cấp cứu. Khi xưa làm ǵ có chuyện này xảy ra. Người dân giờ đến chợ Chuộng có lo ngay ngáy, năm mới đi chợ cầu may, có khi lại bị tai bay vạ gió...”, cụ Kha nói.
Trước thông tin cho rằng người dân đến hội chợ Chuộng là để “đánh nhau cầu may” bởi tục này xuất phát từ câu chuyện ngày xưa có một vị vua đánh giặc chạy đến chợ nhờ dân giúp đỡ nên mới thoát, cụ Kha khẳng định: “Không hề có chuyện đó. Tất cả đều là bịa đặt!”.
“Hôm trước có đứa cháu nội là sinh viên năm thứ hai đang học ở Hà Nội về bảo: “Ông ơi, hội chợ Chuộng quê ta được lên báo rồi. Người ta bảo hội chợ quê ta mở ra là để người dân đến đánh nhau cầu may”.
Tôi bất ngờ và buồn quá. Nói thực với anh, tôi không hiểu v́ sao người ta lại có thể bịa đặt và xuyên tạc trắng trợn ra như thế. Viết thế th́ đúng là “giết chết” cả hội chợ c̣n ǵ, khác ǵ bảo quê chúng tôi toàn côn đồ chỉ đánh nhau và... vô văn hóa. Chỉ kẻ điên, kém hiểu biết mới bảo đến chợ Chuộng để đánh nhau thôi!”, cụ Kha bức xúc.
Qua t́m hiểu được biết, không riêng ǵ cụ Kha mà rất nhiều người dân địa phương đều khẳng định hội chợ Chuộng không hề có tục “đánh nhau để cầu may”, tất cả chỉ là sự bịa đặt.
“Để xảy ra t́nh trạng ẩu đả, gây mất trật tự trong ngày hội chợ là do các cơ quan chức năng đă không làm tốt công tác quản lư đảm bảo an ninh trật tự, đây không phải là văn hóa mà là tệ nạn, cần sớm phải loại bỏ”, một người dân xă Đông Hoàng (Đông Sơn) cho biết.
Trao đổi với phóng viên về vấn đề này, một cán bộ công an xă Đông Hoàng (Đông Sơn, Thanh Hóa) cho biết: “Tục “đánh nhau cầu may” đầu năm ở hội chợ Chuộng là không có, đó chỉ là truyền miệng với nhau thôi. Đầu năm, người dân chỉ đem hàng hóa sản vật đến hội chợ Chuộng để bán cầu may, chuyện đánh nhau là do tự phát, không phải là tục lệ”.
Ngoài ra, cán bộ công an này cho biết, trước t́nh trạng mất trật tự an ninh do thanh niên ẩu đả tại chợ, trong những năm qua, Công an xă Đông Hoàng đă phối hợp cùng với Công an huyện Đông Sơn cũng như các lực lượng chức năng liên ngành tăng cường công tác quản lư, kiểm tra, kiểm soát, nhằm hạn chế và dần tiến đến triệt xóa tệ nạn đánh nhau gây mất trật tự trong ngày diễn ra hội chợ.
Hoàng Sơn - Tự Lập
Nạn đánh nhau được “bốc thơm“ thành... “truyền thống văn hóa” chợ Chuộng
