Trong cuộc sống, ngoài cha mẹ, anh chị em là những người thân thiết và gắn bó nhất. Khi nhắc đến mối quan hệ này, nhiều người thường nghĩ ngay đến những buổi tụ họp vui vẻ và bữa cơm gia đình ấm áp, nơi tình cảm anh em được thắt chặt hơn.
Việc ngồi quanh bàn ăn, chia sẻ những món ăn ngon và tiếng cười rộn rã có thể nuôi dưỡng tình cảm, nhưng một mối quan hệ bền vững giữa anh chị em cần nhiều hơn thế.
Nhiều người từng trải qua cuộc sống anh chị em đưa ra những quan điểm khác nhau. Một thanh niên cho rằng: “Không cần cố gắng duy trì mối quan hệ anh chị em. Khi còn nhỏ, anh trai yêu chiều em gái, em trai bảo vệ chị gái, nhưng khi trưởng thành, mối quan hệ này có thể trở thành xa lạ. Một số người trở thành nông dân, một số khác làm nghề khác… đó là quy luật khách quan.”
Người đàn ông trung niên lại nhận xét: “Giữa anh em, nếu hòa thuận thì là họ hàng, không hòa hợp thì là kẻ thù. Sau khi cha mẹ mất, nhiều anh chị em chia rẽ vì mâu thuẫn và lợi ích, họ gần như không còn tương tác nữa.”
Một số người lớn tuổi nhìn nhận: “Khi còn trẻ, tôi nghèo, đông anh chị em, bố mẹ lại thiên vị, dẫn đến nhiều mâu thuẫn. Nhưng khi về già, gặp lại nhau, chúng tôi vẫn cảm thấy rất thân thiết.”
Tất cả những nhận định này đều phản ánh thực tế, nhưng cũng chỉ dựa trên cảm xúc ở một giai đoạn nhất định trong đời. Khách quan mà nói, ngoài cha mẹ và con cái, anh chị em là những người thân thiết nhất trong gia đình, đồng thời còn gánh vác nhiều trách nhiệm và nghĩa vụ chung. Vì vậy, tình cảm anh em luôn là chủ đề không thể tránh khỏi.
Vậy làm sao để anh chị em sống hòa thuận? Trong quan niệm truyền thống, nhiều người tin rằng cha mẹ là sợi dây gắn kết tốt nhất. Những dịp lễ tết, sum họp gia đình là cách để duy trì tình cảm và hòa hợp. Ngay cả khi cha mẹ không còn, việc anh chị em thường xuyên gặp nhau vẫn giúp mối quan hệ bền chặt.
Tuy nhiên, từ góc độ tâm lý học, việc hòa hợp không chỉ dựa vào ăn uống hay tụ tập, mà còn phụ thuộc vào hai nguyên tắc: “Luật đàn gà” và “Luật ba bảy”. Tuân theo hai luật này, mối quan hệ anh chị em sẽ ổn định và bền lâu bất kể tuổi tác.
Tuân theo hai luật này, mối quan hệ anh chị em sẽ ổn định và bền lâu bất kể tuổi tác.
Tuân theo hai luật này, mối quan hệ anh chị em sẽ ổn định và bền lâu bất kể tuổi tác.
Luật đàn gà được các nhà tâm lý rút ra từ quan sát: khi một đàn gà ở cùng nhau, chúng giữ một khoảng cách vừa phải, không quá gần cũng không quá xa. Nếu một con đến quá gần, các con khác sẽ tấn công hoặc cô lập nó; nếu quá xa, nó cũng bị bỏ rơi. Nguyên tắc này áp dụng vào mối quan hệ con người: giữ khoảng cách hợp lý giúp tình cảm thân thiết nhưng không trở nên vướng víu.
Một ví dụ thực tế: một người anh cả ngoài 40 tuổi, trong gia đình khá giả, từ nhỏ đã chăm sóc các em. Khi các em trưởng thành, anh vẫn duy trì các bữa tối gia đình hàng tuần. Ban đầu mọi thứ hòa hợp, nhưng sau khi cha mẹ yếu, các em đảm nhận việc chuẩn bị bữa ăn, xung đột nhỏ như ai mua nhiều, ai ăn ít, ai nói gì… bắt đầu xảy ra thường xuyên. Anh nhận thấy dù tụ tập liên tục, khoảng cách giữa mọi người ngày càng xa.
Người anh cả này đã nhận ra rằng việc họp mặt quá thường xuyên vi phạm “luật đàn gà”. Khi anh giảm số lần tụ họp và rút ngắn thời gian gặp mặt, mọi người vẫn giữ khoảng cách hợp lý, tình cảm anh em trở lại trạng thái thân thiết như trước.
Trong anh chị em, luôn tồn tại những người sống tốt và chưa tốt. Nếu quá gần, sự so sánh và ghen tị sẽ phát sinh; nếu quá xa, tình cảm trở nên lạnh nhạt. Khoảng cách vừa phải chính là chìa khóa để duy trì mối quan hệ hòa thuận, bền lâu.
Quy tắc ba bảy bất khả chiến bại
Nhà văn Mo Yan đã giới thiệu “Luật Ba Bảy” trong tác phẩm Hoa nở muộn và áp dụng luật này để duy trì sự hòa hợp trong các mối quan hệ thân thiết. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tin tưởng, đồng cảm và bao dung khi đối xử với nhau.
Các nhà tâm lý học sau đó đã mở rộng “Luật Ba Bảy” cho mối quan hệ anh chị em, với nguyên tắc: 3 phần là giao tiếp, 7 phần là bao dung. Điều này có nghĩa là anh chị em cần duy trì giao tiếp thân thiện và thông cảm bất kể có mâu thuẫn hay không. Trong quá trình này, cần tôn trọng cảm xúc, suy nghĩ của nhau và bao dung những khuyết điểm, hoàn cảnh của mỗi người.
Nguyên nhân sâu xa của những bất hòa thường là thiếu giao tiếp và bao dung. Dù bề ngoài tình cảm thân thiết, khi gặp vấn đề nghiêm trọng, anh chị em dễ thiếu sự thấu hiểu và cảm thông.
Luật Ba Bảy cũng áp dụng với vấn đề vật chất. Một số chuyên gia tâm lý gợi ý: “70% tài sản cá nhân và 30% tài sản chung”. Khi liên quan đến tài sản, anh chị em nên phân định rõ ràng, minh bạch các khoản liên quan, trong khi những phần quà nhỏ mang tính chất tình cảm nên được trao tặng tự do, không cần tính toán.
Trong giao tiếp, nguyên tắc là 30% rõ ràng, 70% bối rối. Nhiều bất hòa giữa anh chị em xuất phát từ việc không muốn chịu thiệt hoặc không muốn bộc lộ sự bối rối. Ví dụ, dịp Tết, một số anh chị em tặng quà cho nhau. Giá trị và số lượng quà có thể khác nhau do hoàn cảnh gia đình, khiến một số người cảm thấy bị thiệt thòi, dẫn đến sự bất mãn. Trong trường hợp này, thái độ bối rối và ít quan tâm hơn là cách tốt nhất để giảm căng thẳng và duy trì hòa khí.
Nhìn chung, Luật Ba Bảy nhấn mạnh sự cân bằng giữa giao tiếp và bao dung, giữa tính minh bạch vật chất và sự khoan dung tinh thần, giúp anh chị em giữ mối quan hệ hòa thuận, bền vững dù gặp bất kỳ xung đột nào.
VietBF@sưu tập
