Nước Anh đang phải đối mặt với nạn đào mộ và buôn bán thi thể tràn lan trên mạng xã hội, trong khi các “lỗ hổng” về pháp lý vẫn còn đó.
Những chiếc két đúc bê tông an toàn như thế này ở Cluny Kirkyard, Aberdeenshire, được cho sử dụng để ngăn chặn nạn đào trộm mộ. (Ảnh: BBC.co.uk)
Nhiều kẻ trộm đã đột nhập vào lăng mộ để lấy cắp hài cốt đem bán cho những người thích đồ vật có gắn mác
"huyền bí" hay còn gọi là
"gothic". Luật pháp Anh quy định việc phá hoại phần mộ là phạm pháp nhưng chuyện buôn bán hài cốt lại không được xem là phạm tội.
Nguy cơ xâm phạm đến hài cốt núp dưới mác "huyền bí"
Ông Henry Scragg là chủ nhân cửa hàng
Curiosities from the 5th Corner chuyên mua bán những món đồ kinh dị ở Essex, Anh quốc.
Cửa hàng này cho trưng bày đủ loại vật phẩm như
bào thai song sinh, kệ đựng đầy hộp sọ người, bộ phận cơ thể được ướp khô, đầu người thu nhỏ, ví làm từ da người… khiến người ta liên tưởng đến những cuốn tiểu thuyết rùng rợn thời Victoria.
Trong một buổi phỏng vấn trên
YouTube, ông nói rằng cửa hàng sẵn sàng mua bất cứ thứ gì có liên quan đến con người, miễn là có
"nguồn gốc phù hợp với đạo đức".
Henry Scragg, chủ nhân tại Curiosities from the 5th Corner. (Ảnh: Guy Corbishley/Alamy)
Báo Guardian không khẳng định việc mua bán những món này sẽ vi phạm pháp luật, còn các chuyên gia lại cho rằng, việc thiếu sót các quy định trong giao dịch hài cốt, nhất là hài cốt không rõ nguồn gốc, đang khiến cho hoạt động mua bán này dễ rơi vào
"vùng xám" của luật pháp.
Nhữ chuyên gia pháp y Dame Sue Black đang kêu gọi chính phủ nên sớm siết chặt kiểm soát các hoạt động mua bán hài cốt. Bà cho rằng, mạng xã hội đang tiếp tay biến thị trường này trở nên bị mất kiểm soát, đồng thời mở đường cho nạn đào trộm mộ hoành hành tại các nghĩa trang ở cả nước Anh lẫn nước ngoài.
"Nếu người ta đã cấm bán tổ chim thì càng phải cấm việc buôn bán thi thể người. Đeo vòng cổ làm từ răng người là việc không thể chấp nhận được", bà Black nói.
"Không có ai mong muốn thấy cơ thể mình bị đào lên rồi đem bán lại như món đồ vật cả".
Bộ kết bằng thép nhằm bảo vệ mộ dùng để ngăn chặn những kẻ trộm xác tìm cách khai quật những xác chết chôn ở Anh vào thế kỷ 19. (Ảnh: History Addicts)
Luật ở Anh quốc có quy định hành vi phá hoại mộ phần là phạm pháp, nhưng hài cốt lại không được xem là tài sản. Vì vậy, theo nghĩa pháp lý, không thể nói một người có sở hửu hữu hay lấy trộm hài cốt. Ngay cả khi có người khai quật hài cốt trái phép, việc bán hay mua hài cốt đó cũng không thể cấu tạo thành một tội phạm theo quy định của luật pháp.
Chủ nhân cửa hàng
Curiosities from the 5th Corner cũng thừa nhận, một số người bán cho biết họ có được xương người này là nhờ các công nhân xây dựng hoặc đào cống, nhưng họ hiếm khi nêu ra rõ được nguồn gốc chính xác từ đâu đến.
Tiến sĩ Trish Biers thuộc Đại học ở Cambridge, Trưởng
Hiệp hội Nhân học Sinh học và Khảo cổ học Anh (BABAO) chuyên theo dõi các hoạt động buôn bán hài cốt, cho biết số lượng giao dịch ở Anh đã tăng mạnh trong vài năm gần đây.
BABAO đã ngăn chặn hơn 200 vụ rao bán, trong đó gồm nhiều công ty đấu giá, cửa hàng và người bán trực tuyến. Ngoài những hộp sọ cũ và hiện vật bảo tàng, nhiều hộp sọ được quảng cáo là
"khảo cổ" với bề ngoài giống như đồ vừa được đào lên từ lòng đất hay được cho bốc ra khỏi quan tài.
Trước đó, một người buôn bán loại
"sản phẩm nghệ thuật kỳ dị" ở Reading cũng tuyên bố ngưng việc kinh doanh hài cốt vì
"thị trường quá lộn xộn, nhiều món bị đào trộm từ mộ, quá nhiều thứ trái với đạo đức".
Theo bà Biers, không gian mạng đã làm đảo lộn toàn bộ thị trường, và mấu chốt nằm ở chỗ
"không hề trái với luật lệ hiện hành".
Nạn "trộm xác" đã tái xuất hiện do pháp luật bị bỏ ngỏ
Phóng viên của
Guardian đã cho 3 chuyên gia pháp y xem xét hình ảnh của 10 hộp sọ được rao bán trên Instagram và các diễn đàn ở Anh quốc.
Một số là hộp sọ y khoa, nhưng có một số hộp sọ còn dính đất, mô người, thậm chí có dấu vết bị gặm nhấm, cho thấy có thể nó vừa được cho khai quật lên. Một hộp sọ được rao bán với giá 995 bảng ở Belfast có dấu rễ cây bám.
Một hộp sọ khác có giá 795 bảng bị ố do mangan oxit, dấu hiệu thường thấy ở hài cốt được khai quật từ mộ cũ. Một số chiếc xương mềm đi do bị phân hủy lâu năm trong quan tài, có hộp sọ bị tróc lớp ngoài, lộ phần xương trắng cho thấy có vết hư hại mới.
(Ảnh minh họa: Reuters)
Tiến sĩ Nicholas Marquez-Grant, chuyên gia pháp y về nhân học tại Đại học ở Cranfield, cho rằng một số hộp sọ có thể có nguồn gốc từ châu Á, châu Phi và có niên đại từ thế kỷ 19.
Nghị sĩ Thượng viện Anh ông Paul Boateng cũng đặc biệt lo ngại về việc buôn bán hài cốt của tổ tiên các cộng đồng bản địa:
"Việc biến cơ thể con người trở thành món hàng ngay cả sau khi chết là điều ghê tởm và xấu hổ với đất nước này".
Ông nói sẽ gặp gỡ Bộ trưởng Bộ Văn hóa Anh Lisa Nandy để kêu gọi cho sửa đổi lại luật lệ hiện hành.
Đạo luật về Mô người năm 2004 kiểm soát các hài cốt dưới 100 năm tuổi và chỉ cho phép sử dụng trong việc cấy ghép, nghiên cứu khoa học và trưng bày công khai.
Điều này đã gây ra nhiều sự mâu thuẫn trong thực tế. Trong khi các hoạt động nghiên cứu y khoa chịu sự giám sát, kiểm soát chặt chẽ, thị trường sưu tầm và buôn bán hài cốt lại được cho phép hoạt động tự do, miễn làkhông do từ nguồn gốc bất hợp pháp và không sử dụng cho cấy ghép, bất chấp tiềm ẩn nguy cơ từ việc đào mộ trái phép.
Bà Biers bức xúc cho biết:
"Tôi phải xin giấy phép mới được quản lý hài cốt. Bạn không được chụp ảnh bất cứ hài cốt nào dưới 100 năm ở bộ môn giải phẫu bệnh viện Barts, nhưng biến cột sống trẻ em trở thành quai xách túi xách lại chẳng bị trách nhiệm gì".
Răng người tại cửa hàng Curiosities from the 5th Corner. (Ảnh: Guy Corbishley)
Giáo sư về luật ông Imogen Jones, Đại học Leed, nhận xét luật lệ hiện hành không phản ảnh được sự mong muốn chung. Xã hội phải đối xử với thi thể và bộ phận cơ thể người qua sự tôn trọng tối thiểu trên mọi lĩnh vực.
"Thi thể con người phải luôn được mọi người đối xử với sự tôn trọng tối thiểu. Một số trường hợp như vụ lạm dụng nhà xác của David Fuller cho thấy có những lỗ hổng về pháp lý rất nguy hiểm”, ông này cho biết.
Người phát ngôn viên của Bộ Văn hóa, Truyền thông và Thể thao Anh có nói:
"Mọi hài cốt con người đều xứng đáng nhận sự tôn trọng và phẩm giá cao quý. Chúng tôi mong các công ty đấu giá tự rà soát các hoạt động của mình, đồng thời người tham gia mua bán cũng cân nhắc kỹ về hậu quả về mặt đạo đức của việc kinh doanh mua bán này. Vì rất nhiều người cảm thấy hết sức lo lắng và bất mản".
Người phát ngôn viên của Cơ quan Quản lý Mô người cho biết,
"Bất cứ ai đang thực hiện hoạt động trong phạm vi quản lý của cơ quan đều cần phải tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc 'đồng thuận, phẩm giá, chất lượng, cùng sự trung thực và minh bạch"'.
** Link tham khảo:
-
https://www.theguardian.com/science/...-human-remains
-
https://www.bbc.co.uk/bitesize/articles/zvrsydm#zhxbcmn
Xem video clip ở đây:
Grave Robbers | National Geographic
-
https://www.youtube.com/watch?v=z23tGG8jWF8
