Mới đây an ninh Vn đă bắt giam hàng loạt quan chức VEAM, thuộc Bộ Công thương. Nguyên nhân của vụ việc được cho là trong thời ḱ đương chức họ đă gây thất thoát, lăng phí hàng trăm tỷ đồng. Dưới đây là những thông tin chi tiết.Ngày 3.8, Cơ quan CSĐT Bộ Công an (C03) cho biết đă ra quyết định khởi tố vụ án h́nh sự về tội vi phạm quy định về quản lư, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lăng phí xảy ra ở Tổng công ty máy động lực và máy nông nghiệp VN (VEAM, thuộc Bộ Công thương) và một số đơn vị thành viên.
Từ trái qua: Trần Ngọc Hà, Lâm Chí Quang, Nguyễn Mạnh Chung và Vũ Từ Công
Cùng ngày, C03 đă ra quyết định khởi tố bị can, thực hiện lệnh khám xét đối với ông Trần Ngọc Hà, nguyên Chủ tịch HĐQT, nguyên Tổng giám đốc VEAM; Lâm Chí Quang, nguyên Tổng giám đốc VEAM; Vũ Từ Công, Phó tổng giám đốc VEAM và Nguyễn Mạnh Chung, Giám đốc Công ty TNHH máy kéo và máy nông nghiệp (TAMAC), cùng về tội vi phạm quy định về quản lư, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lăng phí quy định tại điều 219 bộ luật H́nh sự năm 2015. Trong các bị can nêu trên, C03 áp dụng biện pháp ngăn chặn, bắt bị can để tạm giam đối với Trần Ngọc Hà, Lâm Chí Quang và Nguyễn Mạnh Chung; áp dụng biện pháp ngăn chặn, cấm đi khỏi nơi cư trú đối với bị can Vũ Từ Công.
Trước đó, quá tŕnh thanh tra về công tác quản lư vốn vay, vốn hỗ trợ, tiền gửi và công nợ tại VEAM, Bộ Công thương phát hiện nhiều sai phạm có dấu hiệu vi phạm h́nh sự và đă chuyển hồ sơ sang Bộ Công an điều tra, xử lư. Trong số này có việc sử dụng nguồn vốn hơn 112 tỉ đồng không đúng mục đích từ nguồn vốn chuyển quyền sử dụng đất 191 và 193 Bà Triệu (Hà Nội) tại Công ty TNHH MTV cơ khí Trần Hưng Đạo trong dự án đầu tư di chuyển và xây dựng mới Công ty cơ khí Trần Hưng Đạo.
Cho vay trái luật
Theo Thanh tra Bộ Công thương, tại thời điểm 21.12.2017, VEAM đă cho các đơn vị thành viên vay vốn có giá trị gốc lẫn lăi trên 658 tỉ đồng. Nếu tính cả khoản lăi phải thu trong các năm 2016 và 2017 là xấp xỉ 701 tỉ đồng. Nhưng đến tháng 6.2018, tổng số tiền cho vay chưa thu c̣n hơn 595 tỉ đồng. Trong số này, nợ phải thu quá hạn 6 - 12 tháng là 19,4 tỉ đồng; nợ quá hạn 1 - 2 năm là 6,3 tỉ đồng; nợ phải thu quá hạn từ 3 năm trở lên hơn 258 tỉ đồng. Điển h́nh như tại TAMAC, công ty c̣n nợ VEAM tiền vay 27,8 tỉ đồng. Đáng chú ư, tại thời điểm 31.12.2017, khoản tiền hỗ trợ TAMAC là 49,7 tỉ đồng “trái với chỉ đạo của Bộ Công thương tại văn bản cuối năm 2016”. “VEAM cho các đơn vị thành viên vay tiền là trái quy định. Điều lệ tổ chức và hoạt động của VEAM có thể lập công ty tài chính trực thuộc để thực hiện chức năng tín dụng. Tuy nhiên, VEAM không thực hiện theo quy định. Tổng công ty không phải là pháp nhân có chức năng tín dụng theo luật Các tổ chức tín dụng năm 2010”, kết luận thanh tra nêu rơ.Bên cạnh đó, Thanh tra Bộ Công thương cho biết, nhiều khoản vay lăi suất thấp, thậm chí có đơn vị vay không tính lăi như tại TAMAC, Cơ khí Mê Linh… Đặc biệt, các khoản vay đều đă quá thời hạn, phần lớn các đơn vị được vay đều kinh doanh thua lỗ, khả năng trả nợ gốc và lăi rất khó khăn, nhưng liên tục được gia hạn nợ gốc và giảm lăi, thậm chí miễn lăi suất như khoản 49,7 tỉ đồng cho TAMAC vay năm 2017; hay với Công ty động cơ máy nông nghiệp miền Nam, Viện Công nghệ… “Việc cho vay và tính lăi, miễn lăi của VEAM không có quy định cụ thể bằng văn bản, một số trường hợp vay không có hợp đồng mà chỉ có giấy nợ”, kết luận thanh tra nêu rơ.
Mất vốn chủ sở hữu
Trong khi vốn được sử dụng tràn lan, th́ hoạt động sản xuất kinh doanh tại nhiều đơn vị thuộc VEAM không đạt hiệu quả, gây mất vốn chủ sở hữu. Điển h́nh là Nhà máy ô tô VM kinh doanh trong giai đoạn 2010 đến 6 tháng đầu năm 2018 gây mất vốn đầu tư của VEAM hơn 331 tỉ đồng. Hoặc đến thời điểm ngày 1.1.2018, TAMAC đă mất toàn bộ vốn chủ sở hữu và bị âm vốn hơn 36 tỉ đồng. C̣n tổng số tiền kinh doanh thua lỗ, mất vốn tại một số đơn vị thành viên lên đến xấp xỉ 380 tỉ đồng.
Thanh tra Bộ Công thương cho biết, việc điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh, công tác kiểm tra, giám sát thiếu chặt chẽ đối với xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh, kế hoạch tài chính hằng năm dẫn đến hoạt động của VEAM và một số đơn vị thành viên nhiều năm không hiệu quả, gây nguy cơ thất thoát vốn nhà nước, tiềm ẩn rủi ro trong hoạt động kinh doanh. Điển h́nh nhất là vụ việc mua 1.500 bộ linh kiện giữa VEAM và chi nhánh Công ty TNHH Mekong Auto. Đến thời điểm thanh tra, toàn bộ số xe đă lắp đặt của Mekong Auto (540 xe) không thực hiện đăng kiểm được; c̣n 360 bộ chưa lắp ráp và 600 bộ chưa đến thời điểm giao hàng. Mekong Auto thực hiện không đúng quy định của hợp đồng trong việc đăng kiểm và bàn giao xe thương mại.
Một vụ việc nổi cộm khác là mua 3.000 bộ linh kiện xe Hyundai Mighty. Việc mua 3.000 bộ linh kiện này không có trong kế hoạch sản xuất kinh doanh của nhà máy, không được phê duyệt của HĐQT, tổng giám đốc theo quy định. Việc kư kết hợp đồng mua 3.000 bộ linh kiện là vượt thẩm quyền được giao; ngoài ra c̣n không thực hiện việc tham khảo giá và đàm phán giá theo quy định.
Đây là hai vụ việc mà Bộ Công thương đă chuyển sang Bộ Công an để làm rơ và xử lư trách nhiệm đối với các hành vi có dấu hiệu vi phạm quy định về quản lư kinh tế. Bộ Công thương chỉ rơ trách nhiệm chính thuộc về ông Trần Ngọc Hà (Chủ tịch VEAM giai đoạn 2011 - 2014, và là tổng giám đốc giai đoạn 2015 - 2018) cùng hội đồng thành viên (HĐQT), ban tổng giám đốc…
Liên quan đến các sai phạm này, hồi tháng 7 vừa qua, ông Trần Ngọc Hà đă bị cho thôi chức vụ tổng giám đốc VEAM và bị băi miễn chức vụ trong Đảng.
