Đúng là dở khóc dở cười chuyện về khu dưỡng lão nghệ sĩ. Mọi người và nhất là các nghệ sĩ đang bức xúc. Một khu dưỡng lão nghệ sĩ sân khấu ở quận 8, TP.HCM hiện chỉ nuôi dưỡng 13 người. Song nghệ sĩ già yếu 86 tuổi, nguy cơ chết ngoài đường xin vô ở bị từ chối.
Có không ít chuyện oái oăm đã và đang diễn ra ở Khu dưỡng lão nghệ sĩ sân khấu (KDLNSSK) - một địa chỉ mà khán giả cùng giới nghệ sĩ trong và ngoài nước luôn biết đến, thường xuyên quan tâm, viếng thăm.
Nghệ sĩ Tòng Sơn bị từ chối tức tưởi
Cách nay hơn một năm, nghệ sĩ - quái kiệt thổi harmonica Tòng Sơn bị phát bệnh tim nặng, nhiều lần phải nhập bệnh viện cấp cứu. Ông lúc đó đã 86 tuổi, sống neo đơn một mình trong căn phòng trọ chỉ hơn 10 m2 ở TP.HCM. Ông từng được hàng xóm phát hiện, đưa đi cấp cứu khi đã bất tỉnh trong phòng trọ. Tuổi cao, bệnh tật, ông làm đơn xin vào sống trong KDLNSSK những ngày cuối đời. Tuy nhiên, lá đơn của ông đã bị từ chối. Khi biết mình bị từ chối, ông chỉ biết rưng rưng: “Cái tôi lo sợ nhất là khán giả thấy mình chết vất vưởng ngoài đường, mất hình ảnh đẹp của người nghệ sĩ”.
Lý do từ chối, theo đạo diễn Nguyễn Hồng Dung, Trưởng ban Ái hữu nghệ sĩ thuộc Hội Sân khấu TP.HCM - nơi quản lý KDLNSSK: “Chúng tôi rất xót nhưng không thể nhận anh Tòng Sơn vào được, do anh Tòng Sơn không phải là hội viên Hội Sân khấu TP.HCM, cũng không là hội viên của hội nghệ sĩ nào hết. Vì theo quy chế KDLNSSK, chỉ những nghệ sĩ là hội viên Hội Sân khấu TP.HCM mới có thể được xét cho vào KDLNSSK, vì nơi này chỉ dành riêng cho hội viên Hội Sân khấu TP.HCM, những người có đóng hội phí mới có được những quyền lợi của hội viên. Ban Ái hữu chỉ làm theo quy định có từ trước mà thôi. Nhận nghệ sĩ Tòng Sơn nghĩa là chúng tôi sẽ nhận hết nghệ sĩ của các lĩnh vực khác”.
Trước tình cảnh của nghệ sĩ Tòng Sơn, đã có nhiều nghệ sĩ bức xúc, có ý kiến: Trước đây, khi thành lập Hội Ái hữu tương tế nghệ sĩ, cố NSND Phùng Há không đặt nặng, không chỉ lấy tiêu chí là hội viên hay không để giúp đỡ nghệ sĩ nghèo. Tiền mua đất, xây dựng Hội Ái hữu tương tế nghệ sĩ cũng không phải chỉ từ nguyệt liễm của các hội viên, mà từ đóng góp của rất nhiều nghệ sĩ, đoàn hát, mạnh thường quân khắp nơi mà nên. Tâm nguyện của NSND Phùng Há và những người đồng sáng lập hội là giúp nghệ sĩ nghèo, giúp người nghèo khi khốn khó.
Cũng như nghệ sĩ Tòng Sơn, từng có nhiều nghệ sĩ bị từ chối vào KDLNSSK vì quy chế của nơi này. Tết 2019, trong cuộc gặp gỡ giữa Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân và nghệ sĩ phía Nam, nghệ sĩ Kim Cương đã phát biểu: “Quy chế KDLNSSK và quy chế kết nạp hội viên Hội Sân khấu TP.HCM là vô lý, đặc biệt với anh em nghệ sĩ trên 60 tuổi”.
Khu dưỡng lão nghệ sĩ sân khấu là địa chỉ không chỉ được các nghệ sĩ, khán giả mà còn được nhiều bạn trẻ làm công tác thiện nguyện thường xuyên lui tới. Ảnh: NGUYỄN THANH
Hơn 5.300 m2 chỉ nuôi dưỡng 20 nghệ sĩ
KDLNSSK được thành lập năm 1998 ở đường Âu Dương Lân, quận 8, TP.HCM với diện tích đất 5.633 m2 được UBND TP.HCM giao, cộng thêm 420 triệu đồng tiền xây dựng. Số tiền này không đủ, các nghệ sĩ đã chung tay đóng góp, tổ chức những suất hát quyên tiền và vận động mạnh thường quân cùng đóng góp thêm được gần 2 tỉ đồng để khởi công xây dựng. Từ đó đến nay đã hơn 20 năm, nơi này chỉ có đúng 20 căn phòng dùng để nuôi dưỡng các lão nghệ sĩ với nguyên tắc mỗi người ở một phòng riêng. Chỉ khi nào có nghệ sĩ mất đi hoặc xin ra ngoài, nơi đây mới nhận nghệ sĩ khác vào ở. Hiện nơi này chỉ còn nuôi dưỡng 13 lão nghệ sĩ, vì có nhiều lão nghệ sĩ đã qua đời và vì Ban Ái hữu nghệ sĩ cho biết dãy phòng phía trên lầu của nơi này đã xuống cấp, quá ẩm thấp không thể ở được, thêm vào đó các lão nghệ sĩ quá già yếu, không leo lầu nổi.
Vậy tại sao không xây thêm phòng mới cho các nghệ sĩ già yếu khác trên một khu đất mênh mông suốt 20 năm qua? Trong sự kiện chủ tịch Quốc hội và bí thư Thành ủy TP.HCM gặp gỡ các văn nghệ sĩ tại TP vào Tết 2019, nghệ sĩ Kim Cương đã bức xúc nói: “Nghệ sĩ chúng tôi già là rất khổ, vì già thì không đi hát được, mà nghệ sĩ già thì không có lương hưu. Có biết bao nhiêu nghệ sĩ già hiện không có chỗ nuôi, đau không có chỗ nằm, chết không có chỗ chết mà tiếng là nghệ sĩ chúng tôi có miếng đất 5.633 m2 đó. Bạn bè tôi, các mạnh thường quân sẵn sàng bỏ ra 20 tỉ đồng xây thêm phòng ốc, nhà cửa ở đây cho nghệ sĩ nghèo ở mà không đòi hỏi bất cứ thứ gì. Nhưng tôi không hiểu tại sao đất thì để trống đó mà chúng tôi xây dựng lên cho anh em thì chính quyền lại không cho. Chúng tôi tha thiết mong được lãnh đạo giải quyết chuyện này”.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã lưu ý TP.HCM xem xét ý kiến của nghệ sĩ Kim Cương. Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân đã ngay lập tức chỉ đạo Sở Văn hóa và Thể thao, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Quy hoạch-Kiến trúc… nhanh chóng xem xét trường hợp này, có phương án giải quyết thích hợp ngay cho nghệ sĩ và báo cáo lại nhanh chóng.
Khu dưỡng lão của riêng nghệ sĩ sân khấu?
Vào năm 2009, TP đã có quyết định giao đất KDLNSSK về cho Sở LĐ-TB&XH để cơ quan này xây dựng nơi đây thành một khu dưỡng lão nghệ sĩ chung cho tất cả văn nghệ sĩ thuộc mọi lĩnh vực ở TP.HCM. Tuy nhiên, tất cả lão nghệ sĩ ở KDLNSSK và nhiều nghệ sĩ sân khấu đã ký vào một lá đơn gửi UBND TP.HCM kiến nghị chỉ muốn giữ nguyên mảnh đất này cho Hội Sân khấu, cho nghệ sĩ sân khấu mà thôi. “Nghệ sĩ lớn tuổi ở đây rất khó chiều. Các cô chú nghệ sĩ này chỉ muốn ở một mình, không quen có người khác vào, không muốn ở chung động chạm vì mình là nghệ sĩ. Chuyện này họ không thích, chuyện kia họ không chịu…” - đạo diễn Nguyễn Hồng Dung, Trưởng ban Ái hữu, cho biết.
Quy chế xin vào Khu dưỡng lão nghệ sĩ sân khấu
Tất cả thành viên Hội Sân khấu TP.HCM, có nhiều đóng góp cho sự nghiệp sân khấu và có các điều kiện cụ thể sau: Nam từ 65 tuổi, nữ từ 60 tuổi trở lên và có 25 năm liên tục trong nghề; hoàn cảnh khó khăn, không nơi nương tựa, không ai nuôi dưỡng; không mắc bệnh truyền nhiễm, bệnh tâm thần, bệnh bại liệt, không vi phạm pháp luật; có hộ khẩu TP.HCM.
