Nữ phi công Ukraine bị bắt vì cáo buộc lật đổ chính quyền

[Romano]

Nhắc tới chính trường tại Ukraine sẽ là thiếu xót nếu như không nhắc tới nữ phi công Savchenko. Mới đây Savchenko lại bị bắt vì âm mưu lật đổ chính quyền đương nhiệm. Được biết trước đó cô còn bị Nga bắt giam rồi lại thả tự do. Nadiya Savchenko từng là nữ phi công Ukraine bị quân ly khai thân Nga bắt rồi được xem là anh hùng chiến tranh, nhưng cô vừa bị bắt vì âm mưu dùng súng tự động và lựu đạn để lật đổ chính quyền Tổng thống Petro Poroshenko của Ukraine. Sau khi được tự do trong một đợt trao đổi con tin, cựu phi công trực thăng chiến đấu Savchenko trở thành một chính khách nổi tiếng. Nhưng ngày 22.3, các nghị sĩ Ukraine bỏ phiếu bãi nhiệm, rồi mật vụ Ukraine bắt cô Savchenko với âm mưu đảo chính quân sự.

Viện trưởng Viện kiểm sát trung ương Yuri Lutsenko đọc cáo trạng: “Kế hoạch của bị cáo là lật đổ hệ thống hiến pháp bằng cách tấn công khủng bố vào trụ sở chính quyền trung ương ở Kiev, dùng súng tự động và lựu đạn từng tịch thu của quân ly khai thân Nga ở Cộng hòa nhân dân Donetsk tự phong ở Donbass thuộc đông Ukraine”. Ông còn nói có thể sẽ đề nghị tòa án bắt cô Savchenko phải khám sức khỏe tâm thần.

Cô Savchenko không bác bỏ các cáo buộc chống lại cô, còn nói các mật vụ xúi giục cô lập kế hoạch cướp chính quyền nhằm bôi nhọ uy tín nghị sĩ của cô, và cô đã giả bộ lên kế hoạch nhằm đánh động dư luận.

Các vidéo quay lén cho thấy cô Savchenko cố gắng thuyết phục một số binh lính làm cuộc đảo chính. Cô ra tuyên bố,nêu “Đây không phải là một hành động khủng bố, mà là một khiêu khích chính trị để bêu riếu chính quyền kỳ quặc này. Cáo buộc tôi phản quốc chống lại Ukraine và tỏ thái độ chống anh hùng đối với anh hùng quá khứ chỉ vì họ không đồng ý với các chính sách và vai trò của chính phủ đương nhiệm, đó là tất cả những gì chính quyền có thể làm”.

Cô Savchenko còn cáo buộc chính phủ phản bội những lý tưởng của cuộc lật đổ chính quyền Tổng thống thân Nga Viktor Yanukovych hồi năm 2014. Cô nói nếu tình hình chính trị tham nhũng thối nát ở Ukraine vẫn tiếp tục, thì “mối nguy hiểm từ quốc hội sẽ không là tôi, mà mối nguy hiểm cho quý vị chính là nhân dân”.

Trong cuộc nội chiến Ukraine năm 2014, phi công Savchenko bị quân ly khai thân Nga bắt cóc, áp giải về Nga một cách trái phép, theo Newsweek.

Tại Nga, cô Savchenko bị một tòa án tuyên án 22 năm tù, có tội trực tiếp nã pháo giết chết 2 nhà báo Nga ở vùng chiến sự. Ukraine và các đồng minh phương Tây gọi đó là một vụ xét xử “trò hề”.

Phiên tòa này cùng thái độ thách thức của bị cáo đã giúp cô Savchenko được Ukraine phong là anh hùng dân tộc. Trong thời gian bị giam giữ ở Nga, cô tham gia một cuộc tuyệt thực để phản đối, và dùng ngón tay thối để chỉ mặt một quan tòa. Cử chỉ này đã được truyền hình trực tiếp.

Qua năm 2016, một cuộc trao đổi tù binh diễn ra, đổi cô Savchenko lấy hai lính Nga bị Ukraine bắt. Tổng thống Nga Vladimir Putin ký lệnh ân xá và cô Savchenko được trở về Ukraine, được trao huy chương Ngôi sao anh hùng Ukraine. Và cô lập tức tham gia đảng đối lập ở Quốc hội Ukraine. Các nhà phân tích nói hành vi và luận điệu của cô Savchenko rất đáng ngờ. Adrian Karatnycky, một nhà phân tích ở tổ chức nghiên cứu Atlantic Council (Mỹ) và chú trọng mảng Ukraine và Đông Âu, nói với Newsweek: “Cô ta cực kỳ bất thường trong việc xem ra hoạt động tự do ở vùng bị chiếm ở Donbass và ở phần còn lại của Ukraine. Khuôn mặt cô ta là một trong 5 hoặc 10 khuôn mặt dễ nhận diện nhất ở Ukraine và thực tế là việc cô ta đi lại quá tự do đã dẫn đến những câu hỏi phải chăng cô ta hợp tác với quân ly khai thân Nga”.

Ông Karatnycky nói thêm: “Cô ta là một gương mặt cấp tiến và cô ta nói cuộc đảo chính quân sự là một cách đối xử nhân văn với một chính quyền phi pháp”. Ông còn nói cô Savchenko có những bình luận tích cực về cố độc tài quân sự Augusto Pinochet, người từng thực hiện cuộc cướp chính quyền ở Chilê năm 1973.

Ông John Herbst, từng giữ chức Đại sứ Mỹ tại Ukraine từ năm 2003 đến 2006, nói với Newsweek: “Đây là một tình huống rất tệ. Cô ấy là anh hùng dân tộc ở Ukraine, điều cô ấy làm trong cuộc nội chiến quả là khó tin, như nhiều năm bị tra tấn và bị bỏ rơi. Cô ấy hay nói nước đôi, có những ý kiến mạnh mẽ nhưng chúng không hiện đại và vô ích”.

Vị cựu Đại sứ nói ông từng gặp cô Savchenko, và nhận thấy cô “không thể có một tương lai chính trị ở Ukraine, vì cô ấy không là một chính khách tốt. Dù vậy, cô ấy vẫn là một anh hùng của Ukraine, ngay cả khi điều này không thể bào chữa cho sự hiệu triệu một cuộc cách mạng”.