Nguồn ngân sách nhà nước không có nhiều dành cho khoa học nên rất có thể sắp tới nhà nước sẽ vay vốn để đầu tư cho những công tŕnh nghiên cứu khoa học.
Không chỉ là một nhà nghiên cứu, ông Nguyễn Đ́nh Nam c̣n là đại diện của một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ. Do đó, những ư kiến đóng góp của ông là tiếng nói mang tính thực tế của doanh nghiệp làm KHCN.
Chuyển đổi các Viện NC thành tổ chức phi lợi nhuận
Hiện nay, KHCN nước ta c̣n đang ở tŕnh độ thấp, nhưng đang phát triển đúng hướng. Chỉ vài năm trước, chúng ta c̣n kém xa Philippines và Indonesia. Nhưng hiện nay, về một số mặt quan trọng, KHCN ta đă vượt được 2 nước này mặc dù, kinh tế của ta c̣n yếu hơn họ rất nhiều.
Nếu nhà nước tận dụng “khí thế đang lên”, đầu tư hiệu quả vào KHCN th́ tôi tin rằng sẽ tạo thành hiệu ứng cộng hưởng, giúp VN phát triển công nghệ cao, làm đầu tàu phát triển kinh tế, thay thế cho việc phụ thuộc chủ yếu vào khoáng sản, nguyên liệu thô, lao động giá rẻ như bây giờ.
Mặt khác, khi đầu tư vào KHCN, cần tính toán đến mức độ lăng phí. Tôi ước tính, mức độ lăng phí ngân sách công cho nghiên cứu ở VN hiện nay cao hơn nhiều so với trung b́nh của thế giới. Nhiều chuyên gia kinh tế uy tín đă phân tích, về vấn đề nghiên cứu khoa học, khối nhà nước hoạt động kém hiệu quả so với khối tư nhân xuất phát từ vấn đề áp lực của nguồn vốn bỏ ra không lớn.
V́ vậy, tôi nghĩ nên thí điểm chuyển đổi 1 số Viện nghiên cứu thuộc Nhà nước hoạt động không hiệu quả thành tổ chức phi lợi nhuận hạch toán độc lập. Nhà nước vẫn tài trợ cho các tổ chức nghiên cứu đó nhưng b́nh đẳng với các tổ chức nghiên cứu do tư nhân thành lập. Mô h́nh này phỏng theo mô h́nh đại học nghiên cứu ở Mỹ. Có thể mô h́nh này sẽ cải thiện được hiệu quả sử dụng ngân sách đầu tư cho KHCN.
Trước mắt, tôi có một đề xuất nhỏ mang tính thực tế cao, đó là lập một quỹ cho vay các khoản tiền nhỏ (khoảng 2 tỷ) với lăi suất rất thấp và không cần thế chấp. Đối tượng cho vay là cá nhân (không phải tổ chức) các nhà KH đă có thành tích được ghi nhận bởi các giải thưởng KHCN có uy tín. Điều kiện chính là dùng tiền vay được để đưa công tŕnh KH của tác giả ra ứng dụng phục vụ cuộc sống. Chắc chắn, nhiều công tŕnh sẽ bị chết yểu do không được thị trường đón nhận, hoặc quản trị không tốt, hoặc đơn giản là không gặp may mắn. Nhưng chỉ cần 1/10 công tŕnh thành công th́ giá trị xă hội thu được đă đủ để bù 9/10 dự án thất bại. Nếu nhà KH bị thất bại th́ quỹ sẽ khoanh nợ để họ đi làm kiếm tiền trả khoản đó trong 10 năm hoặc 20 năm. Hi vọng các lănh đạo quan tâm đến mô h́nh này để tôi có dịp tŕnh bày cụ thể hơn.
Cần đầu tư mạnh vào trung tâm trung chuyển Internet
Lĩnh vực nghiên cứu của tôi là truyền video trên Internet. Một dịch vụ điển h́nh là tạo ra sản phẩm giúp kiều bào ở nước ngoài xem các kênh TV trong nước qua Internet cũng như các sản phẩm như IP camera, digital signage (màn h́nh hiển thị thông tin/quảng cáo), video conference. V́ thế, tôi mong muốn VN có một môi trường Internet tốc độ thực sự cao, ổn định.
Về vấn đề trung tâm trung chuyển Internet (Internet Exchange – IX), tôi nghĩ, đáng ra Việt Nam có thể làm tốt hơn rất nhiều. V́ IX chỉ tốn 1 khoản đầu tư rất nhỏ nhưng tổ chức tốt sẽ kéo theo hàng trăm ngàn máy chủ của cả khu vực tới đặt, đem lại hiệu quả kinh tế khổng lồ.
Cụ thể, Hà Lan là nước có 17 triệu dân, chưa bằng 1/5 của Việt Nam, mà thủ đô của họ có 4 IX, trong đó IX lớn nhất là AMS-IX đạt dung lượng 3872 Gbps so với 55 Gbps của IX toàn Việt Nam. Lấy con số đó ra chia b́nh quân đầu người th́ lớn hơn 372 lần Việt Nam. Hàn Quốc có dân số gấp 3 lần Hà Lan, mà KINX dung lượng chỉ bằng 1/20. Nhờ mô h́nh hoạt động hiệu quả, AMS-IX đang giúp Amsterdam trở thành thế lực Internet số 1 thế giới.
Môi trường kinh doanh Internet Việt Nam vốn cực kỳ năng động và hiệu quả, nhưng việc kết nối giữa các nhà mạng c̣n chưa tốt. Thiết nghĩ, nếu bộ Thông tin –Truyền thông (TT-TT) thành lập IX mới theo mô h́nh AMS-IX th́ rất có thể, tốc độ Internet Việt Nam sẽ trở thành số 1 khu vực.
Một vấn đề nữa, hiện lĩnh vực xử lư âm thanh, h́nh ảnh tôi đang nghiên cứu thiếu môi trường chia sẻ chuyên môn. Việc tổ chức hội thảo chính thức là chưa khả thi v́ cộng đồng chưa đủ quy mô để tổ chức các sự kiện chính thức. Nhiều người hiện đang đề xuất Bộ hoặc Sở TT-TT tài trợ không gian chung (coworking space) để mọi người có chỗ giao lưu. Không gian đó có thể chia thành các không gian nhỏ, giao trực tiếp cho các nhóm nghiên cứu tự quản lư. Nếu làm được điều đó, mọi người sẽ có dịp gặp gỡ và chia sẻ các nghiên cứu với nhau tốt hơn.
NGười Việt Nam rất giỏi nhưng lại không được phát huy hết tài năng , đất nước không trọng dụng bị chảy máu chất xám qua nhiều thế hệ.
JD