Từ khi có sự can dự của đội quân thương lái Trung Quốc, đầu ra của khoai  lang ĐBSCL trở nên biến động bất thường, đẩy không ít gia đình vào cảnh  trắng tay vì lỡ dốc sức đầu tư
Sau một thời gian rớt xuống thảm  hại, hiện giá khoai lang tại ĐBSCL tăng trở lại do thương lái Trung Quốc  (TQ) gom hàng. Vì vậy, nhiều nông dân đã ồ ạt mở rộng diện tích trồng  khoai mặc cho giá cả lên xuống thất thường do chính thương lái TQ quyết  định.

Giá khoai lang có lúc lên 1,2 triệu đồng/tạ, có lúc chỉ còn 100.000 đồng. Ảnh: CA LINH
 Khoai “đè bẹp” lúa
Thời điểm này, tại tỉnh Vĩnh Long, trái với hình ảnh xác xơ, thưa thớt ở  các ruộng lúa là những cánh đồng khoai lang xanh ngút tầm mắt. Nhiều  ruộng lúa Đông Xuân mới thu hoạch xong cũng vội nhường đất để trồng  khoai. Ông Bùi Văn Tám, Phó Chủ tịch UBND xã Thành Đông, huyện Bình Tân –  Vĩnh Long, cho biết nông dân trên địa bàn vừa xuống giống 560 ha khoai,  trong đó 90% là khoai lang tím của Nhật - loại chuyên xuất khẩu sang  thị trường TQ. 
Theo ông Tám, phần lớn diện tích đất đã chuyển sang trồng khoai từ 10  năm nay. Chỉ đến khi khoai lang rớt giá thê thảm, từ 1,2 triệu đồng  xuống còn hơn 100.000 đồng/tạ, người dân mới xen vào một vụ lúa để bù lỗ  và lấy vốn tái đầu tư vào… khoai. “Huyện đề ra chủ trương “2 vụ lúa, 1  vụ màu”, chúng tôi đã tuyên truyền, vận động thực hiện nhưng người dân  thấy khoai có giá nên vẫn cứ trồng loại này là chính” - ông Tám băn  khoăn. 
Chỉ tay về ruộng khoai vừa được trồng cặp Tỉnh lộ 908, ông Sơn Văn Luận,  Chủ nhiệm HTX Khoai lang Tân Thành, lo lắng: “Trước Tết, thấy khoai  tăng giá, nông dân đã bỏ lúa trồng lại loại này. Tuy nhiên, giá khoai  hiện nay chỉ còn 600.000-700.000 đồng/tạ, giảm một nửa so với trước Tết.  Không biết từ nay đến cuối vụ, giá có giảm nữa không?”. 
Ông Võ Văn Theo, Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Bình Tân, cho biết toàn  huyện đã thu hoạch 316 ha khoai lang. Trước Tết, giá khoai ở mức 1,2 -  1,3 triệu đồng/tạ nhưng nông dân không có để bán. 
Bấp bênh vì thương lái
Trò chuyện với chúng tôi, từ nông dân đến cán bộ địa phương và cả đại  diện HTX thu mua nông sản đều tỏ ra rất cay cú với kiểu thu mua khoai  của người TQ. Trước đây, thương lái TQ nhờ dân địa phương dẫn ra tận  ruộng để gom hàng, kết quả là giá vọt lên trên 1,2 triệu/tạ. Việc xuất  hiện những hộ “tỉ phú khoai lang” khiến cả vùng đổ xô đầu tư vào loại  cây củ này thay vì lúa gạo. Tuy nhiên, khi khoai ngập đồng thì cũng là  lúc giá thu mua bị ép xuống đến tận đáy. 
Theo ông Bùi Văn Tám, chỉ cần giá khoai rớt xuống 220.000 đồng/tạ, nông  dân đã lỗ khoảng 2 triệu đồng/công đất; nếu chỉ còn 120.000 đồng/tạ thì  coi như lâm nguy. Đáng buồn hơn, nhiều hộ thấy trồng khoai có thể giàu  nhanh nên bán hết ruộng để sang Nông trường Sông Hậu thuê đất trồng,  nuôi mộng đổi đời. Tuy nhiên, gặp phải lúc giá khoai bèo bọt, họ mất hết  vốn, trở về tay trắng, tiền hết mà ruộng cũng không còn nữa. “Nhiều khi  khoai rớt giá thảm hại mà không hiểu tại sao. Nói chung là nghề trồng  khoai bấp bênh lắm” - ông Tám ngao ngán.
Thạc sĩ Nguyễn Văn Liêm, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Vĩnh Long, cho  rằng thực chất, chủ trương của ngành nông nghiệp là trồng khoai lang  luân canh với lúa nhưng người dân thấy khoai mang lợi nhuận cao nên chỉ  trồng loại này trong nhiều năm liền, dẫn đến đất cằn cỗi, sâu bệnh hoành  hành. Bên cạnh đó, số lượng khoai tăng nhanh chóng dẫn đến mất giá cũng  là điều dễ hiểu.
Tìm cách ứng phó 
Theo ông Sơn Văn Luận, lúc cao điểm, mỗi ngày thương lái TQ gom xuất  khoảng 20 container khoai, tương đương 600-700 tấn nhưng không có giấy  tờ kinh doanh. Cuối năm 2012, các ngành chức năng tỉnh Vĩnh Long đã phạt  15 người TQ 15 triệu đồng/người vì visa xin sang Việt Nam du lịch nhưng  lại đi thu mua khoai. “Người TQ sang đây thu mua khoai không có giấy  phép nên đã trốn thuế. Mỗi ngày, họ xuất khoảng 600 tấn khoai thì số  tiền trốn thuế rất lớn. HTX cũng thu mua khoai ngang giá với thương lái  TQ nhưng chắc chắn bán không lời bằng vì phải chịu phần thuế” - ông Luận  so sánh. 
Vừa qua, Sở NN-PTNT tỉnh Vĩnh Long đã định hướng mở rộng thị trường  khoai lang sang Malaysia, Singapore, Hồng Kông… Tuy nhiên, do họ đòi hỏi  khắt khe về tiêu chuẩn an toàn nên lượng hàng xuất qua các thị trường  này còn khá khiêm tốn. Ông Võ Văn Theo cho biết vụ mùa 2012-2013 tại  huyện Bình Tân, giống khoai lang tím Nhật đã giảm xuống 50%, còn lại là  khoai lang trắng, vàng đỏ… Do vậy, số lượng khoai lang tím Nhật sẽ không  dồi dào như mọi năm nhằm tránh tình trạng cung vượt cầu, thương lái ép  giá. | 
CA LINH – QUÝ LÂM
Nguoilaodong