Cùng với chiến dịch "Cỗ xe Gideon -2", ngày 13/8/2025, Thủ tướng Netanyahu đã đưa ra tuyên bố khôi phục lại ý tưởng "Đại Israel."
Ngày 8/8/2025, gần hai năm sau cuộc chiến Gaza, nội các an ninh Israel đã bỏ phiếu thông qua kế hoạch kiểm soát thành phố Gaza và mở rộng chiến dịch quân sự tại Dải Gaza do Thủ tướng Benjamin Netanyahu đề xuất.
Ngày 21/8/2025, Israel đã phát động chiến dịch mang biệt danh "Cỗ xe Gideon -2" đánh chiếm thành phố Gaza nhằm phá hủy các thành trì của phong trào Hamas.
Kế hoạch tấn công Gaza của Thủ tướng Netanyahu
Ngày 18/8/2025, Hamas đã đồng ý kế hoạch ngừng bắn mới do Ai Cập, Qatar đề xuất và trở lại bàn đàm phán. Tuy nhiên, ngày 21/8/2025, quân đội Israel vẫn mở chiến dịch quân sự mới vào Gaza.
Kế hoạch của Thủ tướng Netanyahu gồm năm điểm: giải giáp Hamas, giải cứu toàn bộ con tin, gồm cả thi thể của những người đã chết, phi quân sự hóa Gaza, thiết lập quyền kiểm soát của Israel đối với vùng lãnh thổ này và thành lập một chính quyền dân sự thay thế không liên quan đến Hamas hoặc Chính quyền Dân tộc Palestine (PNA).
Đây là chiến dịch quân sự nguy hiểm nhất từ trước đến nay. Chiến dịch này có sự tham gia của 60.000 binh sỹ, có thể tăng thêm 20.000, sẽ kéo dài từ 4 đến 6 tháng nhằm phá hủy những gì còn lại của thành phố Gaza, gồm các cơ sở hạ tầng Hamas sử dụng để tấn công chống lại Israel.
Giai đoạn đầu là nhằm đánh chiếm, phong tỏa thành phố Gaza, được cho là nơi các con tin đang bị giam giữ, xóa sổ các nhóm vũ trang Palestine, đồng thời di dời toàn bộ người dân Palestine khoảng một triệu người về phía nam trước ngày 7/10 tới nhân dịp đánh dấu 2 năm Hamas tấn công vào lãnh thổ Israel. Sau đó, tùy thuộc vào tình hình, Israel sẽ mở rộng sự kiểm soát đối với các khu vực trung tâm và phía nam Gaza.
Dải Gaza nằm trên bờ biển phía đông Địa Trung Hải có diện tích 363 km2. Theo nghị quyết 181 ngày 29/11/1947 của Liên Hợp Quốc (LHQ) về phân chia vùng đất Palestine lịch sử thành hai quốc gia Ả Rập và Do Thái, Gaza cùng với Bờ Tây được dành cho Nhà nước Palestine. Trong cuộc chiến tranh năm 1948, ngay sau khi Israel được thành lập, Dải Gaza đã bị Ai Cập chiếm đóng và trong cuộc chiến tranh năm 1967 Israel đã chiếm dải đất này.
Năm 1993-1995, Israel và Palestine đã ký kết Hiệp định Oslo nhằm giải quyết hòa bình cuộc xung đột Israel-Palestine. Theo hiệp định này, Chính quyền Palestine đã được thành lập ở Bờ Tây và Dải Gaza. Năm 2005, quân đội Israel rút khỏi Dải Gaza và một số khu vực Bờ Tây. Sau khi Israel rút đi, Phong trào kháng chiến Hồi giáo (Hamas) cực đoan của Palestine được thành lập năm 1987 không công nhận Hiệp định Oslo, đã đơn phương tách khỏi PNA thành lập chính quyền riêng của mình ở Gaza.
Vì sao Thủ tướng Netanyahu đưa ra kế hoạch kiểm soát Gaza lúc này?
Đáp trả cuộc tấn công của Hamas ngày 7/10/2023, Israel đã mở chiến dịch quân sự "Thanh kiếm sắt" nhằm tiêu diệt Hamas và giải cứu con tin. Tuy nhiên, đến nay đã gần hai năm, hai mục tiêu này vẫn không đạt được. Thủ tướng Netanyahu bị người dân và phe đối lập chỉ trích mạnh mẽ. Chính phủ liên minh của ông đứng trước nguy cơ sụp đổ.
Các cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas bế tắc, khoảng 50 con tin còn lại của Israel vẫn không được giải thoát. Như vậy, xét từ quan điểm quân sự, Israel không thể đánh bại Hamas và lấy lại con tin mà không chiếm toàn bộ lãnh thổ Gaza. Israel cho rằng mục tiêu giải cứu các con tin và loại bỏ ảnh hưởng của Hamas ở Gaza chỉ có thể thực hiện được thông qua việc mở rộng hoạt động quân sự.
Kế hoạch này đã được thông qua bất chấp sự phản đối mạnh mẽ từ lãnh đạo quân đội Israel và những cảnh báo nghiêm trọng rằng nó có thể làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo và gây nguy hiểm cho số phận của 50 con tin còn lại ở Gaza.
Tuy nhiên, ông Netanyahu quyết thực hiện kế hoạch của mình, bởi vì nó cho ông thời gian để chiến đấu cho sự sống còn chính trị của mình. Chiến tranh kết thúc sẽ đe dọa sự sụp đổ chính phủ liên hiệp và ông sẽ phải ra đi.
Mỹ và cộng đồng quốc tế đang tập trung vào Ukraine, Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra kế hoạch di dời người Palestine khỏi Gaza, nội bộ Palestine, các nước Ả Rập bất đồng và lần đầu tiên họ lên tiếng chỉ trích Hamas tấn công Israel ngày 7/10/2023. Đây là thời điểm thuận lợi để Israel đổ bộ vào Gaza.
Mặt khác, ngày 28/7/2025, Hội nghị cấp cao quốc tế về Palestine được tổ chức tại trụ sở Liên Hợp Quốc với sự tham gia của 130 nước đã ra "Tuyên bố New York" nêu rõ sự cần thiết phải công nhận Nhà nước Palestine và ủng hộ giải pháp hai nhà nước.
Cùng với "Tuyên bố New York", một tài liệu khác mang tên “Lời kêu gọi New York” do Pháp soạn thảo, với ngôn từ cứng rắn hơn đã được 15 quốc gia phương Tây ủng hộ kêu gọi tất cả các nước công nhận Nhà nước Palestine, coi đây là bước đi cần thiết để thực hiện một nền hòa bình bền vững ở Trung Đông.
Đây được xem là động thái mạnh mẽ nhất từ cộng đồng quốc tế nhằm thúc đẩy giải pháp hai nhà nước, vốn bị đình trệ trong nhiều năm qua. Chiến dịch quân sự mới của Israel là nhằm thách thức cộng đồng quốc tế.
Thủ tướng Netanyahu đưa ra kế hoạch kiểm soát Gaza. Ảnh: Reuters
Israel quyết định xây dựng khu định cư E1 ở Bờ Tây
Ngày 20/8/2025, chính quyền Israel đã phê duyệt dự án xây dựng các khu định cư mới nằm ở Đông Jerusalem là khu đất được dành cho nhà nước Palestine bị Israel chiếm đóng từ năm 1967, gọi là kế hoạch E1. Khu đất này có diện tích khoảng 12 km2, Israel có kế hoạch xây dựng 3.400 đơn vị nhà ở tại đây.
Khu định cư mới này sẽ chia cắt Bờ Tây thành hai phần phía bắc và phía nam. Việc Israel thực hiện kế hoạch E1 là nhằm ngăn chặn khả năng thành lập một nhà nước Palestine độc lập vì vùng lãnh thổ dành cho nhà nước Palestine sẽ bị chia cắt thành ba phần: Gaza, Bắc và Nam Bờ Tây.
Đây là một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất giữa Palestine và Israel, là nguyên nhân chính khiến các cuộc đàm phán hòa bình bị đình trệ từ giữa năm 2014 đến nay. LHQ và hầu hết các nước trên thế giới coi các khu định cư của Israel ở Bờ Tây là bất hợp pháp. Hiện nay Israel có hơn 100 khu định cư với hơn nửa triệu người Do Thái sinh sống ở Bờ Tây.
Các kế hoạch của Israel từ việc xây dựng khu định cư mới ở Đông Jerusalem cùng với chiến dịch quân sự nhằm chiếm Gaza đến hồi phục ý tưởng "Đại Israel " đều bị LHQ và cộng đồng quốc tế, kể cả các nước phương Tây lên án mạnh mẽ.
Thủ tướng Netanyahu nêu lại ý tưởng "Đại Israel"
Cùng với chiến dịch "Cỗ xe Gideon -2", ngày 13/8/2025, Thủ tướng Netanyahu đã đưa ra tuyên bố khôi phục lại ý tưởng "Đại Israel."
Theo ông, biên giới lịch sử của Israel kéo dài từ sông Euphrates ở phía đông đến sông Nile ở phía nam, vượt ra ngoài vùng đất lịch sử của Palestine, bao gồm phần lớn các vùng đất của các nước Ả Rập, trong đó có các khu vực thuộc về nhà nước Palestine trong tương lai và một phần lãnh thổ của Jordan, Syria, Lebanon và Ai Cập.
Ý tưởng "Đại Israel" (Eretz Yisrael) xuất hiện sau cuộc chiến tranh Israel - À Rập năm 1967 khi Israel chiếm Đông Jerusalem, Bờ Tây, Dải Gaza, Bán đảo Sinai và Cao nguyên Golan.
Xét về mặt tôn giáo và lịch sử, "Đại Israel" trong Kinh thánh là "Vùng đất hứa" Chúa đã ban cho Abraham và người Do Thái. Trong Kinh thánh và thời Vương quốc Israel thuộc triều đại David và Solomon, lãnh thổ của Israel lúc đó là các vùng đất bên ngoài Nhà nước Israel hiện nay, gồm một phần của Jordan, Syria, Lebanon và một số nơi khác. Một số nhóm tôn giáo ở Israel cho rằng, tất cả vùng đất được Chúa hứa cho người Do Thái nên thuộc về Israel, do đó ủng hộ ý tưởng "Đại Israel".
Khái niệm "Đại Israel" thường được các phong trào phục quốc Do Thái sử dụng để tìm cách mở rộng lãnh thổ của mình, bao gồm các vùng đất hiện đang nằm dưới sự kiểm soát của các quốc gia khác hoặc lãnh thổ Palestine.
Đối với nhiều người Do Thái, "Eretz Yisrael" có ý nghĩa tôn giáo sâu sắc, là vùng đất hứa được Chúa ban cho người Do Thái. Khái niệm này thường gắn liền với hy vọng về sự trở lại của người Do Thái về vùng đất này và sự phục hồi của nhà nước Do Thái.
Trong bối cảnh hiện nay, thuật ngữ này thường được một số lực lượng chính trị ở Israel, đặc biệt là cánh hữu sử dụng như một khẩu hiệu kêu gọi khôi phục đường biên giới lịch sử này của Israel. Tuyên bố của Thủ tướng Netanyahu về "Đại Israel" thể hiện rõ ràng ý định của Tel Aviv tiếp tục chiếm giữ và mở rộng lãnh thổ của mình.
Cuộc chiến của Israel ở Gaza đã khiến hơn 62.000 người Palestine bị chết, 153.000 người bị thương, hàng chục nghìn người mất tích, hàng trăm nghìn người mất nhà cửa phải di dời, gây ra thảm họa nhân đạo chưa từng có.
Ngừng bắn, nối lại đàm phán là biện pháp duy nhất để giải quyết xung đột
Phó Điều phối viên Liên Hợp Quốc về tiến trình hòa bình Trung Đông, Ramez Al-Akalov nói, sau 22 tháng chiến tranh, tình hình ở Gaza tiếp tục xấu đi đến mức mà chúng ta chưa từng thấy trong lịch sử hiện đại. Khoảng 640.000 người hiện đang phải đối mặt với nạn đói, trong đó có ít nhất 132.000 trẻ em dưới năm tuổi bị suy dinh dưỡng nghiệm trọng.
Một lệnh ngừng bắn ngay lập tức, nối lại đàm phán là cách đúng đắn nhất để giải quyết cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza và thả những người bị giam giữ, cũng như chìa khóa để giải quyết cuối cùng cuộc xung đột ở Gaza. Hamas phải trao trả lại toàn bộ con tin cho Israel và cùng với chính quyền dân tộc Palestine (PNA) thành lập một chính phủ thống nhất cai quản Gaza và Bờ Tây là cách duy nhất để chấm dứt xung đột.
Về lâu dài, cuộc xung đột Israel-Palestine chỉ có thể giải quyết trên cơ sở các nghị quyết của Liên Hợp Quốc, giải pháp hai nhà nước, tiền tới thành lập một nhà nước Palestine độc lập bên trong đường biên giới năm 1967 với thủ đô là Đông Jerusalem, cùng tồn tại trong hòa bình với Israel.
VietBF@sưu tập
