Nhồi máu cơ tim hay đột quỵ đang trẻ hóa một cách đáng báo động. Nhiều người vẫn tin mình an toàn vì nguy cơ tim mạch thấp, nhưng đó lại là cái "cái bẫy" chết người.
Bệnh lý tim mạch, đột quỵ đang tăng nhanh ở cả 2 giới và có xu hướng trẻ hóa. Ảnh minh họa: Freepik.
Cơn đau thắt ngực dữ dội, tim ngừng đập trong khoảnh khắc - đó không còn là viễn cảnh xa vời. Nhồi máu cơ tim và đột quỵ đang âm thầm tấn công người trẻ, không còn là câu chuyện riêng của tuổi già.
Xu hướng trẻ hóa bệnh lý tim mạch đang trở nên đáng báo động. Nhiều người chủ quan vì các chỉ số nguy cơ ngắn hạn vẫn ở mức “an toàn”, nhưng chính sự tự tin đó lại là cái bẫy nguy hiểm dẫn đến hậu quả khó lường.
Hồi chuông cảnh báo cho lối sống hiện đại
Tại Hội nghị khoa học thường niên của Bệnh viện Nhân dân Gia Định (TP.HCM) ngày 2/8, PGS.TS Hoàng Văn Sỹ, Trưởng khoa Nội Tim mạch, Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết nhóm tuổi 20-40 gần như luôn có nguy cơ thấp xảy ra biến cố tim mạch trong 10 năm tới. Do đó, phần lớn trường hợp không được chỉ định điều trị thuốc hay can thiệp sớm.
"Chính điều này dễ tạo tâm lý chủ quan, khiến người trẻ cho rằng mình vẫn an toàn, bỏ qua những yếu tố nguy cơ tưởng chừng nhỏ nhặt", ông nói.
Tuy nhiên, theo PGS Sỹ, các yếu tố như cholesterol cao, hút thuốc, ít vận động, tiền sử gia đình có người mắc bệnh tim sớm… nếu tồn tại âm thầm trong 10-20 năm vẫn có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến mạch máu.
Một khi các mảng xơ vữa đã hình thành và tích tụ, biến cố tim mạch hoàn toàn có thể xảy ra ở tuổi 40-50, thậm chí sớm hơn. Đây chính là lý do giới chuyên gia đang chuyển sang một cách tiếp cận mới là đánh giá nguy cơ tim mạch dài hạn (lifetime risk) và nguy cơ tích lũy theo thời gian.
Để lấp đầy khoảng trống trong việc đánh giá nguy cơ tim mạch ở người trẻ, các chuyên gia đã phát triển những công cụ mới, hiện đại hơn, giúp phát hiện sớm các "sát thủ thầm lặng". Đó là công cụ PREVENT để dự đoán thời điểm biến cố xảy ra, chỉ số vôi hóa động mạch vành (CAC) bằng CT Scan để soi tổn thương mạch máu.
Một xét nghiệm ít người biết, nhưng ngày càng được khuyến nghị là Lipoprotein(a), viết tắt là Lp(a). Đây là một loại cholesterol xấu có yếu tố di truyền, không bị ảnh hưởng bởi ăn uống hay tập thể dục.
Người có Lp(a) cao (>50 mg/dL) có nguy cơ mắc bệnh mạch vành, đột quỵ sớm dù các chỉ số khác hoàn toàn bình thường. Hiệp hội Tim mạch châu Âu (ESC) khuyến cáo mỗi người nên xét nghiệm Lp(a) ít nhất một lần trong đời, đặc biệt nếu có người thân bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ khi còn trẻ.
Đột quỵ đang trẻ hóa
Tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định, số liệu thống kê cho thấy một thực trạng đáng lo ngại, mỗi năm có khoảng 2.200 ca đột quỵ mới, trong đó 15-20% là bệnh nhân dưới 40 tuổi.
TS.BS Võ Văn Tân, Trưởng khoa Nội Tim mạch, chỉ ra nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này:
Thói quen ăn uống, sinh hoạt thiếu lành mạnh: Ăn nhanh, lười vận động, sử dụng nhiều nước ngọt có ga.
Áp lực cuộc sống: Stress kéo dài, mất ngủ.
Bệnh lý nền: Rối loạn nhịp tim (đặc biệt là rung nhĩ), rối loạn mỡ máu, tiểu đường.
Bệnh lý tự miễn: Một số trường hợp đột quỵ ở người trẻ có thể do lupus ban đỏ hệ thống gây tắc mạch máu não.
Trường hợp trẻ nhất bệnh viện từng điều trị là một cô gái 15-16 tuổi, bị yếu nửa người do lupus gây tắc mạch máu não. Sau khi can thiệp tái thông và điều trị nguyên nhân, bệnh nhân đã hồi phục tốt.
"Điều này cho thấy, đột quỵ không còn là căn bệnh của người lớn tuổi mà có thể tấn công bất kỳ ai", bác sĩ Tân nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, theo bác sĩ Tân, sự nhầm lẫn giữa đột quỵ và đột tử cũng là một nguyên nhân khiến nhiều ca bệnh không được cấp cứu kịp thời.
Bác sĩ Tân khẳng định đây là hai tình trạng hoàn toàn khác nhau, cả về nguyên nhân lẫn cách xử trí. Đột quỵ chủ yếu liên quan đến tổn thương mạch máu não như nhồi máu não, xuất huyết não. Trong khi đó, đột tử là một khái niệm rộng hơn, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như rối loạn nhịp tim, bệnh lý chuyển hóa, tràn khí màng phổi hoặc các biến cố tim mạch cấp.
Những biện pháp dân gian như cạo gió, chích máu đầu ngón tay, nặn chanh vào miệng không chỉ không hiệu quả mà còn có thể làm mất "thời gian vàng" điều trị.
Dấu hiệu của đột quỵ thường rất dễ bị bỏ qua, như tê hoặc yếu nửa người thoáng qua, méo miệng, nói đớ, mất thăng bằng đột ngột. Nhiều người nghĩ đó chỉ là rối loạn tiền đình, nhưng đó lại là cảnh báo sớm cần phải hành động ngay.
"Khái niệm 'trúng gió' mà người dân thường dùng để mô tả những triệu chứng trên thực chất có thể là dấu hiệu của đột quỵ", bác sĩ Tân cho hay. Việc chậm trễ đưa người bệnh đến bệnh viện và áp dụng các mẹo dân gian có thể khiến tình trạng xấu đi nhanh chóng.
Phòng bệnh vẫn rẻ hơn chữa bệnh
Chia sẻ với báo chí bên lề hội nghị, TS.BS Huỳnh Văn Ân, Phó Chủ tịch Hội Hồi sức cấp cứu TP.HCM, chia sẻ một thực tế đáng buồn là tâm lý ngại đi khám, "sợ biết sự thật về sức khỏe" rất phổ biến ở người trẻ.
"Rất nhiều người đang gánh vác gia đình, cha mẹ, con cái hoặc áp lực công việc. Họ thường tự an ủi là mình khỏe, cố gắng thêm chút nữa. Nhưng đó lại là nhóm có nguy cơ tổn thất lớn nhất khi đột ngột xảy ra sự cố y tế", bác sĩ Ân chia sẻ.
Việc lạm dụng mẹo vặt dân gian, truyền tai nhau các loại thuốc không rõ nguồn gốc hoặc tin theo những thông tin thiếu kiểm chứng trên mạng xã hội có thể gây ra hậu quả khôn lường. Bác sĩ Ân cảnh báo tất cả lời khuyên không xuất phát từ cơ sở y học, không đến từ hệ thống y tế chính thống hoặc các chuyên gia y tế, thì người dân cần cẩn trọng.
Bác sĩ Ân nhấn mạnh hệ thống y tế hiện đại đang hướng tới việc phòng bệnh là chính, bởi chi phí thấp hơn, hiệu quả cao hơn và giảm được gánh nặng cho xã hội. Trong đó, việc khám sức khỏe định kỳ, sàng lọc sớm bệnh tật, kết hợp với một lối sống lành mạnh là những “viên thuốc” hữu hiệu nhất.
"Phòng bệnh vẫn rẻ hơn chữa bệnh, nhưng nhiều người dân còn e ngại đi khám. Đừng chờ đến khi bệnh tật bùng phát mới hối tiếc", bác sĩ Ân nhấn mạnh.
VietBF@ sưu tập
