Câu chuyện khiến cả cộng đồng nails phải giật ḿnh
Những ngày cận Tết, ai làm nail cũng chỉ nghĩ tới chuyện đông khách, thu nhập khá hơn, tranh thủ nhận thêm người để có thêm tay nghề. Thế nhưng, với một chị chủ tiệm người Việt sở hữu hai tiệm nails ở châu Âu, thời điểm “vàng” đó lại trở thành cơn ác mộng mở ra một chương hoàn toàn khác của cuộc đời: 5 người bị bắt, 2 tiệm bị niêm phong, bản thân đối mặt án tù 2–3 năm chỉ v́ nhận người không giấy tờ. Câu chuyện chị kể lại nghe rất b́nh thường ở đoạn đầu – nhưng càng về sau càng rợn tóc gáy, bởi nó phơi bày đúng những suy nghĩ chủ quan mà rất nhiều chủ tiệm đang mắc phải: “Bị phạt lần đầu có chút xíu, chắc cũng không sao đâu.”
Từ lần bị phạt cảnh cáo đến ngày cả hai tiệm cùng bị đóng cửa
Chị là chủ của hai tiệm nails. Hai năm trước, tiệm bị kiểm tra, bị bắt tại chỗ hai bạn không giấy tờ đang làm. Sáu tuần sau, chị nhận thư, nộp một khoản phạt “không đáng kể”, chỉ bị coi như cảnh cáo. Cũng v́ mức phạt nhẹ, chị tự trấn an: “Chắc cũng b́nh thường, người ta làm đầy ra đó.” Và thế là mọi chuyện… đâu lại vào đó. Đầu tháng 9 vừa rồi, đợt kiểm tra thứ hai bất ngờ ập tới. Lần này, 5 bạn không giấy tờ bị phát hiện, 4 người bị bắt ngay tại chỗ, 1 người kịp trốn thoát. Cả hai tiệm bị niêm phong, buộc ngưng hoạt động hoàn toàn. Ngặt nỗi, chính v́ “một người bỏ trốn” đó mà cơ quan chức năng giữ luôn t́nh trạng đóng cửa: họ yêu cầu chị phải đưa được người này ra tŕnh diện th́ mới xem xét mở lại tiệm. Nhưng thực tế, chị đă không c̣n liên lạc được với bạn đó nữa.
Khi cơ quan chức năng đă quay đủ video, chụp đủ h́nh
Hoang mang, chị lên mạng t́m cách hỏi kinh nghiệm người đi trước, nhưng mọi bài viết cảnh báo đều bị xóa hoặc không được duyệt, trong khi những bài đăng t́m việc cho người “kgt” (không giấy tờ) lại tràn lan. “Giống như mấy trang đó mở ra chỉ để cho mấy bạn bất hợp pháp t́m việc, c̣n ai lên cảnh báo là bị chặn hết,” chị chua chát kể. Chị thuê luật sư, hai lần đến tŕnh diện nhưng đều bị từ chối, hồ sơ vẫn nằm đó. Đến phiên ṭa gần đây, chị ngồi đối diện một bà đại diện cơ quan công tố, hai viên cảnh sát, luật sư và phiên dịch. Chị vẫn cố căi: “Họ không làm chính thức, chỉ thử việc thôi.” Nhưng tất cả đă quá muộn, bởi trên bàn là cả chồng bằng chứng: video, h́nh ảnh, gương mặt từng người làm tại tiệm, được chụp từ… năm ngoái. Cơ quan chức năng đă âm thầm theo dơi rất lâu trước khi “ra tay”, chứ không phải mới t́nh cờ ghé kiểm tra. Luật sư nh́n hồ sơ, đành khuyên chị nên hợp tác và nhận tội, v́ không c̣n cửa chối căi.
3 tội danh nặng: trốn thuế, chứa chấp, bao che
Trong buổi làm việc kéo dài hai tiếng, chị được thông báo ba cáo buộc chính: trốn thuế, chứa chấp người không giấy tờ, và bao che cho người bất hợp pháp khi một bạn bỏ trốn mà không hợp tác cung cấp thông tin. Nghe qua, nhiều người nghĩ: “Ḿnh có làm ǵ ghê gớm đâu, chỉ cho mấy em làm thêm buổi chiều tối, tiền nong trả tay, có khai báo ǵ đâu mà gọi là trốn thuế.” Nhưng đó chính là vấn đề. Cơ quan thuế và cảnh sát đă nắm rơ từng “mánh khóe” của cộng đồng: cho người không giấy tờ làm ca tối, trả lương tay, ghi tên người khác trên giấy tờ, khai doanh thu thấp, giữ sổ sách hai hệ thống… Tệ hơn, những người bị bắt buộc phải khai thật để mong giảm tội, và trong quá tŕnh điều tra, họ “không thiếu thứ ǵ” khi kể lại cách chủ tiệm trả lương, sắp xếp giờ làm. Theo chia sẻ của người phiên dịch quen biết, hiện họ đă kiểm tra và sờ tới “95% người Việt” làm nails kiểu trốn thuế, nhận người bất hợp pháp. Nghĩa là nếu bạn đang nghĩ “ḿnh khôn hơn luật”, rất có thể hồ sơ của bạn cũng đă nằm đâu đó trong máy chủ của cảnh sát, chỉ chờ đủ dữ kiện là bật nắp.
Cái giá phải trả: mất trắng hai tiệm, án tù treo… hay tù giam?
“Giờ coi như em mất tất cả,” chị viết. Hai tiệm đóng cửa vô thời hạn, khách tản đi, thương hiệu gây dựng bao năm sụp đổ chỉ sau một đợt kiểm tra. Điều chị chờ bây giờ là một bức thư từ ṭa: mức phạt tiền cụ thể, án treo hay án giam 2–3 năm cho ba tội danh dính chùm. Nếu án là h́nh sự, khả năng bị trục xuất khỏi nước sở tại sau khi thi hành án cũng không nhỏ, bởi nhiều nước châu Âu và cả Mỹ đều có quy định trục xuất người nước ngoài có tiền án liên quan đến trốn thuế, lao động bất hợp pháp. Từ một người chủ hai tiệm, chị bỗng chốc trở thành người phải “đi lại từ đầu”, mang theo hồ sơ pháp lư nặng trĩu suốt phần đời sau. Câu “biết thế…” lúc này hoàn toàn vô nghĩa, bởi mọi cánh cửa nhẹ nhàng hơn đă đóng lại từ lần phạm luật đầu tiên cách đây hai năm.
Lời cảnh tỉnh cho ngành nails Việt ở hải ngoại
Câu chuyện của chị không phải để ai đó cười chê “Ngu th́ chịu”, mà là lời báo động cho cả một cộng đồng sống nhờ vào nghề nails ở Mỹ, châu Âu, Úc, Canada… Một lần bị bắt, nộp một khoản phạt nhỏ rồi nghĩ “chắc không sao” chính là cái bẫy nguy hiểm nhất. Chính phủ không ngu, họ chỉ đang gom đủ chứng cứ, đủ số lượng để xử một lần cho thật nặng. Đừng quên: ở các nước văn minh, mọi thứ đều minh bạch, camera, dữ liệu ngân hàng, hóa đơn, giờ mở cửa – đóng cửa, lưu lượng tiền mặt ra vào… đều có thể trở thành bằng chứng. Lợi trước mắt của vài bàn tay không giấy tờ, vài trăm, vài ngàn đồng mỗi tháng, không thể nào so được với cái giá phải trả khi tiệm bị niêm phong, danh tiếng bị xóa sạch, bản thân đối mặt nhà tù và án trục xuất.
Nhất là những ngày Tết, lễ lớn cận kề – khách đông, thiếu thợ, nhiều bạn “kgt” chủ động xin làm, nhiều group đăng “cần người gấp, không cần giấy tờ” như cơm bữa. Càng lúc đó càng phải b́nh tĩnh. Nếu đă trót làm sai, hăy dừng lại sớm nhất có thể, t́m cách hợp thức hóa, đóng thuế đầy đủ, tuyển người có giấy tờ. Đừng chờ đến khi một sáng đẹp trời, cảnh sát ập vào, lật từng cuốn sổ, mở từng camera – lúc đó, mọi lời giải thích đều chỉ c̣n là… lời kể lại trên mạng để cảnh báo người khác.
Bởi v́, như chính chị chủ tiệm nói trong nước mắt: “Một bài viết không thể kể hết những ǵ em đang gánh. Nhưng em mong chỉ cần vài người đọc mà dám dừng lại đúng lúc, th́ cái giá em trả cũng c̣n có chút ư nghĩa.”
HONG TRAN
