Tại sao iPad chỉ có thể sản xuất ở Trung Quốc?

Quá trình sản xuất iPad, cũng giống như nhiều đồ điện tử khác, cần một lượng đất hiếm lớn.

Quá trình làm ra chiếc iPad gọn nhẹ, đơn giản thực ra vô cùng phức tạp. Nó liên quan đến rất nhiều thứ: nhôm và kính, nhiều kim loại nặng và hóa chất độc hại. Quá trình sản xuất ra chiếc iPad nặng chưa tới 1kg làm phát sinh lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính cao gấp 285 lần trọng lượng chiếc máy tính bảng.

Quá trình sản xuất và các vật liệu sử dụng cho iPad là những lý do tại sao iPad được làm ở Trung Quốc. Nhưng ngoài ra còn có một số lý do khác.

Vâng, giá lao động ở Trung Quốc quá rẻ mạt. Mức lương tối thiểu ở nhà máy Hongkai Electronics vào tháng 10/2010 chỉ là 138 USD/tháng, trong khi mức lương tối thiểu ở Mỹ là 1.160 USD/tháng.

Vâng, các quy định về môi trường ở Trung Quốc khá lỏng lẻo (dù đang ngày càng chặt hơn). Trung Quốc xếp thứ 116 trên 132 quốc gia trong bảng xếp hạng chỉ số môi trường 2012 của ĐH Yale (Mỹ). Dù có nhiều mỏ coltan đang được khai thác trái phép thì nước CH Congo cũng xếp trên Trung Quốc mấy bậc.

Tuy nhiên, còn một lý do rất quan trọng khác giải thích tại sao Apple và nhiều hãng công nghệ thuê làm sản phẩm của họ ở Trung Quốc. Quá trình sản xuất iPad, cũng giống như nhiều đồ điện tử khác, cần một lượng đất hiếm lớn. 17 nguyên tố đất hiếm rất khó khai thác được sử dụng trọng mọi công nghệ xanh. Thật khó để nói chính xác các nguyên tố đất hiếm được sử dụng trong iPad như thế nào, vì Apple cực kỳ kín tiếng về vật liệu mà họ sử dụng – thậm chí không ai có thể khiến họ xác nhận nhà sản xuất đã làm gì để tạo ra loại kính chịu lực cực tốt.

Màn hình retina của new iPad ngốn nhiều đất hiếm. (Nguồn: Wired)

Tiến sĩ công nghệ Tim Coombs ở Cambridge (Anh) đoán rằng có thể loại pin polymer lithium-ion của iPad sử dụng nguyên tố lantan, cũng như một loạt nguyên tố đất hiếm để tạo nên màn hình hiển thị màu sắc đa dạng. Các nam châm trong iPad có thể được làm từ hợp kim neođim. Kính điện tử thường được đánh bóng bởi oxit xeri. Theo báo cáo nghiên cứu của Quốc hội Mỹ, nhu cầu đất hiếm của thế giới trong năm 2010 là 136.100 tấn, 45% trong đó được dùng để làm nam châm, kính và để đánh bóng.

Trung Quốc nắm giữ 95-97% nguồn cung đất hiếm của cả thế giới và nước này liên tục cắt giảm hạn ngạch xuất khẩu, đẩy giá đất hiếm ngày một tăng.Lo sợ phụ thuộc vào đất hiếm Trung Quốc, hai hãng Molycorp ở California và Lynas Corp ở Australia có kế hoạch bắt đầu khai thác đất hiếm từ năm nay. Tuy nhiên, khi ngành công nghệ xanh đang phát triển quá nhanh thì chưa biết quá trình khai thác của họ có sớm bắt kịp đà tăng của nhu cầu sử dụng hay không.

Ngày càng lo lắng về tình trạng thiếu đất hiếm, TT Mỹ Obama gần đây đã đưa đơn kiện lên Tổ chức thương mại thế giới (WTO) chống lại chính sách đất hiếm của Trung Quốc. Nhiều chuyên gia cho rằng đơn kiện này có thể “quá ít và quá muộn” vì Trung Quốc đã thay đổi chính sách, khiến các nhà chế tạo phải di chuyển nhà máy sản xuất sang nước này.

Có vẻ các núi rác thải điện tử sẽ là nguồn đất hiếm quý giá. Tuy nhiên, tái chế đất hiếm không phải câu trả lời cho tình trạng thiếu đất hiếm – ít nhất là trong tình hình hiện nay. Một số nhà tái chế Nhật Bản đã thành công trong việc thu hồi đất hiếm từ các máy nén, nhưng việc tái chế cần thực hiện trên quy mô lớn và cần các quá trình cực kỳ hiệu quả để khôi phục đất hiếm từ linh kiện điện tử. Công nghệ hiện nay chưa thể giúp quá trình này hiệu quả tới mức cần thiết.

Ngày nay, một công ty điện tử của Mỹ chỉ được miễn hạn ngạch xuất khẩu đất hiếm nếu họ sản xuất sản phẩm tại Trung Quốc. Và đó là điều nhiều công ty, trong đó có Apple, đang làm.

Trúc Quỳnh (Theo Wired)