Thành viên mới nhất của NATO lần đầu tiên triển khai một máy bay phản lực chiến đấu được thiết kế để chiến đấu với Nga nhằm bảo vệ biên giới của liên minh.
Ba máy bay chiến đấu Saab JAS-39 Gripen của Thụy Điển hộ tống một chiếc B-52H Stratofortress trong chuyến bay năm 2022. Ảnh: Không quân Mỹ.
Lực lượng vũ trang Thụy Điển cho biết 6 máy bay chiến đấu Jas 39 Gripen của họ đã hạ cánh xuống một căn cứ không quân ở Malbork, Ba Lan, trong hôm thứ Tư tuần này để tham gia nhiệm vụ giám sát không phận của liên minh.
NATO cho biết đây là lần đầu tiên máy bay chiến đấu của Thụy Điển tham gia vào "nhiệm vụ Cảnh sát hàng không tăng cường" của liên minh từ bên trong không phận của một đồng minh khác kể từ khi nước này gia nhập vào tháng 3/2024. Trước đây, Thụy Điển chỉ tham gia vào các nhiệm vụ cảnh sát hàng không của NATO trên lãnh thổ của mình, với tư cách là quốc gia đối tác.
Thụy Điển, cùng với nước láng giềng Phần Lan, đã phá vỡ thế trung lập trong nhiều thập kỷ để gia nhập NATO, với lý do lo ngại về chiến sự Nga-Ukraine. Các quốc gia này đã xây dựng quân đội của họ với mục tiêu đề phòng cái mà họ gọi là “mối đe dọa từ Nga” và Gripen là một dự án như vậy.
Các máy bay phản lực nói trên, do công ty hàng không vũ trụ và quốc phòng Thụy Điển Saab AB sản xuất, được chế tạo đặc biệt để nhằm vào Nga. Chỉ huy lực lượng không quân Thụy Điển, Mats Helgesson, đã nói vào năm 2019 rằng Gripen được "thiết kế để tiêu diệt Sukhoi", một mẫu máy bay phản lực của Nga.
Gripen có thể hoạt động trên đường dân sự thay vì đường băng đắt tiền tại các sân bay cố định có thể bị nhắm mục tiêu. Nó cũng cần ít bảo trì hơn một số máy bay khác, như F-16 do Mỹ sản xuất, hiện đang có trong kho vũ khí của nhiều nước thành viên NATO.
Michael Bohnert, một nhà phân tích chiến tranh tại RAND Corporation cho biết tính linh hoạt của Gripen khiến nó "tốt hơn nhiều cho một quốc gia đang giáp ranh với một nước đang có chiến tranh". Ba Lan, quốc gia nằm cạnh Ukraine, tự coi mình là đồng minh tiền tuyến của NATO.
Vì những lý do này, các chuyên gia về chiến tranh chỉ ra rằng Gripen là máy bay NATO thế hệ thứ 4 phù hợp nhất hiện có cho Ukraine. Thụy Điển chưa cam kết cung cấp mẫu chiến đấu cơ này cho Ukraine, mặc dù đã nghiên cứu ý tưởng này.
Pål Jonson, Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển, đã nói với Business Insider vào tháng trước rằng ông đang "đối thoại" với Ukraine và các quốc gia khác trong Liên minh Không quân, một nhóm đồng minh cam kết giúp đỡ Ukraine.
Ông cho biết "việc Ukraine tiếp nhận thêm một máy bay chiến đấu khác sẽ khiến nước này chịu áp lực hơn". Ukraine đã nhận được F-16 do Mỹ sản xuất và Mirage do Pháp sản xuất, vì vậy, Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển cho hay họ nên tập trung vào việc gửi các nền tảng cảm biến trên không thay vì nguyên một chiến đấu cơ mới.
Bất chấp lời khen ngợi dành cho những mẫu chiến đấu cơ này, Gripen của Thụy Điển vẫn chưa tham gia vào kiểu chiến đấu mà chúng sẽ phải trải qua trên chiến trường Ukraine. Nó cũng chưa từng trải qua thực chiến nên khó có thể chứng minh được tính ưu việt của mình.
Châu Âu chuẩn bị cho “mối đe dọa” từ Nga
Châu Âu hiện đang chuẩn bị cho một kịch bản bị Nga tấn công. Theo dõi chiến sự ở Ukraine, phần lớn châu Âu, đặc biệt là các quốc gia gần Nga như Ba Lan và Thụy Điển, đang chuẩn bị cho một cuộc xung đột tiềm tàng với Nga.
Nhiều đồng minh NATO đang tăng chi tiêu và sản xuất quốc phòng, xây dựng các thỏa thuận quốc phòng giữa các quốc gia và tổ chức các cuộc tập trận NATO lớn hơn.
Ba Lan và Thụy Điển là một trong những đối tác quốc tế lớn nhất của Ukraine và là một trong những quốc gia cảnh báo hùng hồn rằng Nga có thể tấn công những nơi khác ở châu Âu.
Thụy Điển đã phát cho công dân một cuốn cẩm nang nhỏ hướng dẫn người dân cách chuẩn bị cho chiến tranh và năm ngoái, Bộ trưởng Quốc phòng của nước này đã cảnh báo rằng mặc dù lực lượng của Nga "bị trói buộc ở Ukraine", nó vẫn "gây ra mối đe dọa đối với Thụy Điển, cũng như đối với phần còn lại của NATO". Ông nói rằng Thụy Điển "không thể loại trừ khả năng Nga tấn công đất nước chúng tôi".
Ba Lan cũng đã đưa ra nhiều cảnh báo, bao gồm cả việc Bộ trưởng Ngoại giao nước này nói rằng ông sẽ không ngạc nhiên nếu Nga tấn công đất nước của mình.
Cả hai quốc gia đều nằm trong số những nước chi tiêu nhiều nhất cho quốc phòng của NATO. Ba Lan có mức chi cho quốc phòng trên GDP cao nhất trong số các thành viên NATO, bao gồm cả Mỹ, và Thụy Điển chi vượt mục tiêu 2% GDP mà NATO đặt ra.
NATO cho biết máy bay phản lực Gripen của Thụy Điển sẽ được triển khai tại Ba Lan từ tháng 4 cùng với một số máy bay Eurofighter Typhoon của Không quân Hoàng gia Anh.
NATO mô tả "nhiệm vụ Cảnh sát hàng không tăng cường" của mình là một nhiệm vụ thời bình, được đưa ra vào năm 2014 sau khi Nga sáp nhập Crimea.
Liên minh cho biết các nỗ lực tăng cường sức mạnh không quân của mình kể từ năm 2014 được thiết kế "để thể hiện quyết tâm chung của các đồng minh, thể hiện bản chất phòng thủ của NATO và ngăn chặn Nga tấn công hoặc đe dọa tấn công các đồng minh NATO".
Với việc chính quyền Trump làm lung lay các liên minh lâu đời, một số đồng minh đã đặt câu hỏi về kế hoạch mua F-35. Việc sở hữu một loại máy bay tiềm năng như Gripen hoặc Eurofighter Typhoon có thể trở nên quan trọng hơn nhiều.
