Tại quốc gia ngay cả việc tải ứng dụng cũng là điều khó khăn, thợ sửa chữa iPhone là nghề được nhiều người kính nể.
Ángel García Padrón sửa chiếc MacBook Pro bị ngấm nước cho một nhà báo người Đức tại cửa hàng nhỏ của mình ở Havana, Cuba.
Nhưng khi nhà báo mang chiếc máy đến Apple Store chính thức ở Berlin, nhân viên kỹ thuật tại đây bày tỏ sự hoài nghi khi nói rằng không có dấu vết nào cho thấy chiếc MacBook từng bị dính nước.
"Vậy thì người thợ sửa chữa người Cuba của tôi chắc hẳn phải là một pháp sư", nữ nhà báo nói với nhân viên Apple.
García Padrón đã quen với công việc sửa chữa như vậy hàng ngày. Những kỹ năng cần có để xử lý các sản phẩm của Apple ở Cuba đòi hỏi một loại phép thuật đặc biệt.
Mặc dù lệnh cấm hạn chế xuất khẩu, tái xuất khẩu, bán và cung cấp các sản phẩm của Apple sang Cuba đã được nới lỏng vào năm 2015, việc sử dụng và sửa chữa thiết bị vẫn là thách thức. Lý do là bởi các linh kiện thay thế cơ bản rất khó nhập khẩu vì chúng không thể mua trực tiếp từ Apple.
Vấn đề không chỉ ở phần cứng: Việc tải xuống ứng dụng hoặc cập nhật phần mềm rất khó khăn vì địa chỉ IP của Cuba bị chặn. Thậm chí, thiết lập ID Apple mới với xác minh hai yếu tố cũng yêu cầu số điện thoại từ bên ngoài Cuba.
García Padrón là thành viên trong hội nhóm nghiên cứu sản phẩm Apple, những người đang vượt qua lệnh áp đặt ở Cuba để tạo ra các hoạt động kinh doanh sửa chữa có lợi nhuận.
Trong hơn một thập kỷ, những kỹ thuật viên Apple Cuba này đã phát triển từ những người thợ mày mò bình thường thành một cộng đồng nhỏ sôi động, gồm những thợ sửa chữa nổi tiếng, được người dân địa phương cũng như người nước ngoài kính nể.
Sự vắng mặt của các cửa hàng và đại lý bán sản phẩm chính thức của Apple ở Cuba đã thúc đẩy một hệ sinh thái hướng tới cộng đồng dựa vào các nhà cung cấp không chính thức và mạng lưới các cá nhân xuyên quốc gia có thể ra nước ngoài để mua các bộ phận thay thế.
Orlando Gutiérrez là một trong những nhân vật tiên phong ở Cuba, người đã mở Meca Móvil, cửa hàng sửa chữa iPhone ở khu phố Vedado của Havana.
Anh cho biết, việc tìm một người sửa chữa Android là điều dễ dàng. "Bạn thậm chí có thể tìm thấy vài hàng trên một dãy phố", anh nói. "Nhưng kỹ thuật viên Mac là của báu".
Đơn giản nhưng đắt khách
Kể từ thời điểm mở cửa vào năm 2011, Gutiérrez bắt đầu phục vụ cho những khách hàng là người có điều kiện đi du lịch nước ngoài và mua thiết bị Apple.
Một trong những khách hàng của anh là ca sĩ nhạc reggaeton Yosdani Jacob Carmenates. Nam ca sĩ mua một chiếc iPhone trong chuyến thăm Miami, nhưng sau đó phát hiện ra anh hoàn toàn không thể sử dụng nó khi trở về Havana. Ca sĩ không thể cài đặt ứng dụng hoặc cập nhật phần mềm điện thoại cho đến khi anh đến cửa hàng Meca Móvil.
Gutiérrez cho biết những trường hợp này là dễ khắc phục nhất, chỉ cần đặt mạng riêng ảo (VPN) để ngụy trang sự hiện diện của thiết bị ở Cuba.
Trước khi kết nối 3G được phổ biến rộng rãi, Gutiérrez được các khách hàng yêu cầu cài đặt các ứng dụng như phiên bản ngoại tuyến của Wikipedia (mà anh mô tả là "Google Cuba").
Mặc dù thời thế đã thay đổi, khách hàng vẫn yêu cầu cài đặt Duolingo - ứng dụng học tiếng Anh, ứng dụng ngân hàng trực tuyến Banca Remota hoặc các nền tảng phát trực tuyến như Netflix.
Dịch vụ này đặc biệt có giá trị trong thời điểm mà các điểm truy cập Internet công cộng ở Cuba rất khan hiếm và hầu hết mọi người đều không đủ khả năng chi trả.
Một số kỹ thuật viên Apple giải quyết vấn đề bằng cách đảm bảo duy trì công việc tại các cơ quan chính phủ có kết nối Internet, cho phép họ thường xuyên tải xuống các ứng dụng và phần mềm để cài đặt trên thiết bị của khách hàng.
Bất chấp sự mất giá của đồng peso Cuba trong vài năm qua, chi phí cài đặt một gói ứng dụng vẫn luôn nằm trong khoảng từ 1 đến 5 USD.
Giờ đây, khi người dân Cuba tiếp cận nhiều hơn với công nghệ từ nước ngoài, nhu cầu về các dịch vụ như tạo ID Apple và mở khóa nhà mạng trên iPhone ngày càng nhiều hơn. Các kỹ thuật viên địa phương đã phát triển nhiều chiến lược sáng tạo.
Để tạo ID Apple bằng số điện thoại, họ sử dụng các trang web miễn phí như TextNow, nơi cung cấp cho người dùng tin nhắn SMS và cuộc gọi không giới hạn từ bên ngoài Cuba.
Nhiều người Cuba cũng thường yêu cầu cài đặt Windows trên máy tính Apple vì nó dễ sử dụng hơn. Ngoài ra, người dùng iPhone của các nhà mạng di động như AT&T, Verizon hoặc T-Mobile cũng cần kỹ thuật viên unlock thiết bị để có thể sử dụng với thẻ SIM Cuba.
Lách qua khe cửa hẹp để tồn tại, vẫn có nhiều thách thức không nhỏ dành cho các thợ sửa điện thoại ở quốc gia này do thiếu thốn các thiết bị sửa chữa chuyên dụng và linh kiện thay thế.
Trong thời kỳ dịch bệnh, số lượng chuyến bay đến Cuba bị hạn chế, Chris Gámez Ruiz, 23 tuổi, cần sửa bàn phím chiếc MacBook Air của mình.
Anh đã thuê một trong những kỹ thuật viên MacBook được săn đón nhiều nhất ở Cuba: Raiko Israel Pupo Hondal, người sáng lập Railab, một cửa hàng sửa chữa Apple ở Havana.
Pupo Hondal cố gắng đặt mua bàn phím thay thế từ nước ngoài nhưng không thành công. Sau đó, anh quyết định thay thế nó bằng một bàn phím cũ khác "chỉ có 4 phím" bị hỏng.
Gámez Ruiz rất hài lòng với thành quả sửa chữa và trả công cho Pupo Hondal là một chiếc iMac bị hỏng. Sau khi tất cả các bộ phận hữu ích của nó được lấy ra, iMac được trưng bày như một vật trang trí ở cửa hàng, cùng với một bộ sưu tập các máy tính Mac cũ và bị hỏng khác đã được tái chế trong khoảng thời gian sáu năm.
"Người Cuba chúng tôi đã quen với việc làm được mọi thứ chỉ với nguồn lực hạn hẹp trong tay", Hondal nói với Rest of World.
"Mỗi máy Mac được sửa chữa thành công cũng chính là giải cứu chúng khỏi bãi rác — và ngay cả những chiếc máy đã vô dụng, chúng tôi cũng tìm ra cách thức mới để sửa chữa cho những chiếc máy sau này. Phép thuật của chúng tôi chính là sửa chữa những gì mà lẽ ra người khác đã vứt đi".
