Từ Donbass đến sa mạc Sahara: Ukraine truyền chiến thuật cho phiến quân Mali để tiêu diệt lính đánh thuê Nga

[june04]

Khi cuộc chiến ở Ukraine bước sang năm thứ tư, ảnh hưởng của nó đã lan xa hơn cả châu Âu – tới tận vùng sa mạc khô cằn ở Tây Phi. Tại đây, các tay súng phiến quân Tuareg ở miền bắc Mali đang áp dụng hàng loạt chiến thuật mà họ học được từ Tình báo Ukraine để chống lại quân đội chính phủ và lực lượng đánh thuê Nga, theo Kyiv Post.

Các chiến binh Tuareg cầm vũ khí gần Kidal, miền bắc Mali vào ngày 28/9/2016. Ảnh Kyiv Post.

Theo Kyiv Post, các nhóm nổi dậy thuộc Mặt trận Giải phóng Azawad (FLA) – liên minh vũ trang đòi độc lập của người Tuareg – đã sử dụng máy bay không người lái cảm tử (FPV drones), xe bơm hơi ngụy trang và thiết bị điều khiển từ xa theo phong cách Ukraine để tấn công quân chính phủ Mali và lính đánh thuê thuộc Africa Corps – lực lượng kế thừa nhóm Wagner - hiện trực thuộc Bộ Quốc phòng Nga.

Chiến thuật chiến tranh của Ukraine lan đến châu Phi
Nguồn tin từ tình báo quân sự Ukraine cho biết, vào tháng 7/2024, Kiev từng chia sẻ thông tin tình báo giúp lực lượng Tuareg thực hiện một đợt tấn công vào thị trấn Tinzaouaten ở miền đông bắc Mali, khiến hàng chục binh sĩ Mali và lính đánh thuê Nga thiệt mạng.

Trong bối cảnh đó, các chính quyền quân sự ở Mali, Niger và Burkina Faso – vốn đã quay lưng với phương Tây để ngả về Nga – đồng loạt cắt đứt quan hệ ngoại giao với Ukraine, cáo buộc Kiev cung cấp vũ khí cho phiến quân Tuareg.

Phát biểu tại Liên Hợp Quốc tháng 9/2025, Thủ tướng Mali Abdoulaye Maiga tuyên bố: “Cuộc chiến ở Ukraine và phiến quân tại Sahel có liên hệ với nhau. Chính quyền Ukraine đã trở thành một trong những nhà cung cấp máy bay cảm tử lớn nhất cho các nhóm phiến quân trên thế giới".

Kiev và FLA đều bác bỏ cáo buộc này. Phát ngôn viên FLA, Mohamed Elmaouloud Ramadane tuyên bố: “Chúng tôi không nhận được vũ khí, drone hay thiết bị nào từ Ukraine. Sức mạnh của chúng tôi nằm ở ý chí, khả năng tổ chức và sáng tạo".

Tuy nhiên, ông thừa nhận một số chiến binh FLA từng được huấn luyện tại Ukraine về kỹ năng điều khiển drone FPV – loại UAV gắn thuốc nổ, được điều khiển thời gian thực qua kính thực tế ảo.

“Sau khi trở về, họ huấn luyện lại cho đồng đội. Giờ đây, công nghệ này đã trở thành một phần năng lực chiến đấu cốt lõi của chúng tôi", ông Ramadane nói thêm.

Drone "sát thủ" tung hoành giữa sa mạc
Với FPV drone, các chiến binh Tuareg có thể tấn công đoàn xe quân sự hoặc căn cứ của lực lượng đánh thuê Nga, quân đội Mali mà không cần đối đầu trực diện.

“Cách này giúp họ tránh đụng độ trực tiếp với đối phương được trang bị vượt trội”, chuyên gia Rida Lyammouri của Trung tâm Chính sách Nam Mới (PCNS) nhận định.

Hồi tháng 2, FLA tuyên bố đã bắn rơi một trực thăng của quân đội Mali bằng drone, song chính phủ bác bỏ.

Không chỉ học cách dùng drone, các phiến quân Tuareg còn sao chép chiến thuật mồi nhử bằng xe bơm hơi của Ukraine. Tháng 7 vừa qua, quân đội Mali trưng bày nhiều xe bán tải bơm hơi do họ thu được từ phiến quân – loại được dùng để đánh lừa radar và tên lửa tấn công.

Ngoài ra, FLA được cho là đã tự phát triển drone sử dụng cáp quang – khó bị gây nhiễu và khó phát hiện hơn. Hình ảnh loại UAV này được phiến quân tung ra trong tháng 7/2025, cho thấy nó đã trở thành vũ khí chủ lực mới trong kho của họ.

Dù vậy, theo các chuyên gia, cán cân sức mạnh vẫn nghiêng về phía Mali và lính đánh thuê Nga. Từ năm 2023, quân đội Mali được trang bị máy bay không người lái Thổ Nhĩ Kỳ, giúp họ chiếm lại thành trì Kidal của phiến quân.

“Phiến quân Tuareg và các nhóm thánh chiến đã học theo, dùng drone thương mại cải tiến, nhưng vẫn kém xa công nghệ của Thổ Nhĩ Kỳ", nhà phân tích Ulf Laessing từ Quỹ Konrad Adenauer ở Mali cho biết.