Vấn đề Việt nam quan tâm nhất chính là việc Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm vận bán vũ khí cho Việt nam.Nhưng trợ lý ngoại trưởng Mỹ nói sẽ không đứng về phía nước nào trong số các nước tuyên bố chủ quyền tại biển Đông.Chưa có quyết định nào từ Mỹ sẽ dỡ bỏ lệnh bán vũ khí cho Việt nam cả.Chứng tỏ Mỹ vẫn chưa tin tưởng và phủ nhận Mỹ không phải là đồng minh của Việt Nam.Vậy chuyến thăm lần này của Tổng thống Obama còn có gì để bàn.
Ngày 9-5-2015 đài VOA đưa tin về mục đích chuyện viếng thăm Việt Nam của Tổng thống Obama trong ngày 22-5 sắp tới :
“… các vấn đề hai bên quan tâm bao gồm: việc mở đường bay thẳng giữa Việt Nam và Mỹ, quan hệ thương mại cũng như Hiệp định Xuyên Thái Bình Dương, tăng cường quan hệ giáo dục và giao lưu nhân dân, việc cho phép Tổ chức Hòa Bình Mỹ hoạt động tình nguyện và dạy tiếng Anh ở Việt Nam, khởi động Đại học Fulbright, cũng như tăng cường quan hệ quốc phòng-an ninh, và tiếp tục bàn về nhân quyền.
Ngoài ra, một nguồn tin phía Việt Nam cho hay chính phủ Việt Nam rất quan tâm đến việc Mỹ xem xét việc công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường và dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam”.
PHÂN TÍCH :
(1) – Mở đường bay thẳng từ Mỹ về VN :
Việc này không quan trọng so với tầm cỡ chuyến đi VN của Tổng thống Mỹ. Nhưng nó được nêu ra đầu tiên thì có nghĩa là nó đáng kể nhất. Suy ra chuyến thăm viếng vào cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Obama chẳng có gì quan trọng.
(2) – Quan hệ thương mại cũng như TPP :
Vấn đề thương mại là cốt lõi của quan hệ Mỹ-CSVN. Nói cho rõ hơn là CSVN cần thị trường tiêu thụ sản phẩm của Mỹ và Mỹ cần thị trường lao động giá rẻ của CSVN. Tuy nhiên hiện nay TT Obama sắp mãn nhiệm kỳ trong khi ứng cử viên Hilarry Clinton không chấp nhận TPP; và ứng cử viên Donald Trump chống lại TPP. Ông ta cho rằng như vậy là VN đánh cắp công ăn việc làm của dân Mỹ.
Do đó nếu người ta có bàn với nhau về TPP tại Hà Nội thì chỉ bàn về thương mại giữa Mỹ và CSVN cho dầu sau này TPP có thành hình hay không thành hình.
(3) – Quan hệ giáo dục và giao lưu nhân dân :
Cụm từ “Quan hệ giáo dục và giao lưu nhân dân” là lối nói của CSVN để nói về chuyện mở rộng và hợp tác về giáo dục, chấp nhận cho người dân của quốc gia đối tác được tự do hơn trong việc tìm hiểu đời sống văn hoá, suy nghĩ, hành động của dân chúng Việt Nam. CSVN dùng cụm từ này với rất nhiều quốc gia, từ Nhật tới Lào, Nga …. Nên nó mang tính biểu tượng hơn là thực tế, vì dân Việt Nam nghèo, văn hóa thấp nên không thể giao lưu cân xứng với nhân dân các nước tiên tiến.
(4) – Cho phép tổ chức hòa bình Mỹ hoạt động tình nguyện và dạy tiếng Anh ở VN :
Lâu nay CSVN không chấp nhận hình thức hoạt động thiện nguyện tại Việt Nam của các hội đoàn hay cá nhân đến từ nước Mỹ. Họ cho rằng đó là một hình thức tình báo trá hình.
Tuy nhiên vì tính cách cá nhân và mục đích nhân bản cho nên chính quyền CSVN không thể cấm đoán, họ chỉ tìm cách làm khó dễ, phá hoại, và theo dõi triệt để. Có một cách họ thường áp dụng nhất là lồng người của họ chiếm hầu hết số thành viên của lớp học; các học viên hưởng mọi thứ quyền lợi do các tổ chức thiện nguyện cung cấp nhưng vẫn báo cáo hằng ngày từng bài giảng và từng hoạt động khả nghi của các tổ chức này.
Giờ đây nhân chuyến viếng thăm của TT Obama thì vấn đề được đưa lên “băng chuyền” để giải quyết nhưng có lẽ sẽ không thể nào giải quyết nổi, bởi vì hiện nay cả thế giới đều chấp nhận hình thức hoạt động thiện nguyện thì không lý gì Mỹ lại đi thương lượng riêng với CSVN dưới dạng nhân quyền hay dưới dạng gián điệp và phản gián.
(5) – Khởi động đại học Fulbright :
Chương trình đại học Fulbright là một dạng đầu tư về giáo dục của Mỹ tại Việt Nam dưới hình thức trường đại học tư thục phi lợi nhuận. Cổ phần vốn gồm có 3 phần, 1 phần do chính phủ Mỹ tài trợ, một phần do các cơ quan tư nhân tại Mỹ đóng góp, một phần do quỹ quyên góp tư nhân tại Việt Nam.
Chương trình này đã được ông Nguyện Tấn Dũng ký thuận vào tháng 6 năm 2014 và được chính thức xây dựng tại Sài Gòn vào tháng 7 năm 2015, sau khi ông Nguyễn Phú Trọng đi Mỹ trở về. Dự trù cuối năm 2016 sẽ tuyển sinh khóa đầu tiên.
Tuy nhiên chương trình giảng dạy ( đối tác học thuật ) sẽ là chương trình của trường Havard Kenedy của Mỹ. Nghĩa là CSVN bắt đầu chấp nhận chuyện đào tạo nhân lực cho tương lai theo công thức của Mỹ. Giờ đây nếu đưa ra bàn bạc với ông Obama thì chỉ là tái xác nhận Việt Nam sẽ áp dụng loại hình đầu tư giáo dục dưới dạng kinh doanh tư nhân. ( Đề án cải cách giáo dục 2013 ).
(6) – Tăng cường an ninh quốc phòng và bàn về nhân quyền
Tăng cường an ninh và quốc phòng mà không nói rõ tiết mục nào thì người ta có thể hiểu là an ninh trên Biển Đông. Cụ thể trước mắt là mua máy bay dọ thám PE.3 của Mỹ để theo dõi hoạt động của tàu ngầm Trung Cọng tại Biển Đông, nhất là khu vực Vịnh Bắc Việt.
Tuy nhiên muốn mua được máy bay dọ thám thì cần phải dở bỏ lệnh cấm buôn bán vũ khí với các nước Cọng sản đã được quy định trong đạo luật Jackson-Vanik. Nhưng muốn vượt qua được đạo luật này thì CSVN cần phải chứng minh là họ biết tôn trọng nhân quyền.
Hay nói một cách ngược lại : Khi nào Mỹ và CSVN thỏa thuận xong phương thức mua bán các chiếc máy bay đó thì tự nhiên chính phủ CSVN trở thành biết tôn trọng nhân quyền.
Riêng về các chiếc máy bay PE.3 thì người ta đã đề cập từ năm 2014 nhưng hiện nay vẫn chưa đạt được thỏa thuận về việc phi hành đoàn của nước nào sẽ lái những chiếc máy bay đó. Phía CSVN thì muốn phi hành đoàn là phi hành đoàn Việt Nam để chứng tỏ chủ quyền của mình đối với các chiếc máy bay mà họ đã bỏ tiền ra mua. Nhưng trong trường hợp đó thì phía Mỹ lại sợ bí mật kỹ thuật của các thiết bị dọ thám trên máy bay có thể bị rơi vào tay TC.
So lại với tuyên bố mới nhất của Mỹ tại Hà Nội
Qua ngày hôm sau, 10-5-2016, tại Hà Nội, ông Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Daniel Roussel đã mở cuộc họp báo để giải thích về chuyến viếng thăm của Tổng thống Mỹ . VOA đưa tin như sau :
“Việt Nam kêu gọi Mỹ dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương, và tin rằng rào cản của quá khứ này nên được dỡ bỏ nhằm chứng tỏ sự bình thường hóa quan hệ toàn diện giữa hai nước…”
“Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel nói tại một cuộc họp báo tại Hà Nội ngày 10/5 rằng : chưa có quyết định nào về lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam… lệnh cấm vốn đã được áp đặt trong nhiều thập kỷ vẫn được xem xét định kỳ….Nhà ngoại giao Mỹ nhắc lại Mỹ không đứng về phía nước nào trong số các nước tuyên bố chủ quyền ( Tại Biển Đông )”.
Nghĩa là lâu nay CSVN luôn luôn đòi Mỹ phải chứng thực tình đồng minh bằng cách bán vũ khí sát thương cho CSVN ( Có tin tưởng lắm thì mới bán vũ khí ). Nhưng giờ đây Mỹ nói “không”.
CSVN cũng muốn Mỹ chứng thực tình đồng minh bằng cách tuyên bố Hoàng Sa và Trường Sa là của Việt Nam. Hoặc ít ra thì cũng tuyên bố HS,TS không phải là của Trung Cọng. Nhưng Mỹ cũng nói “không”.
Với hai từ chối nói trên, rõ ràng là Mỹ muốn phủ nhận họ là đồng minh của CSVN.
VOA đưa tin tiếp qua lời tuyên bố của Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ tại Hà Nội :
“… Mỹ nhắc lại sự quan tâm đối với “một nước Việt Nam mạnh mẽ, an toàn, thịnh vượng, độc lập, tôn trọng quyền con người và pháp quyền”. Hai là đẩy mạnh quan hệ nhân dân, nhất là giữa thế hệ trẻ. Ba là hợp tác đối phó với các thách thức khu vực và toàn cầu như biến đổi khí hậu, cũng như thúc đẩy trật tự pháp quyền trong giải quyết các căng thẳng đang gia tăng trên Biển Đông. Bốn là giải quyết các vấn đề do chiến tranh để lại qua các hoạt động rà phá bom mìn, tìm kiếm và hồi hương người Mỹ mất tích trong chiến tranh, xử lý ô nhiễm dioxin. Năm là ủng hộ và thúc đẩy nhân quyền và cải cách tư pháp ở Việt Nam”
Đoạn trên đây được hiểu như sau : (1) Mỹ tôn trọng độc lập của Việt Nam (2) Mỹ nhắm vào quan hệ giữa thế hệ trẻ của hai nước (3) Mỹ chỉ muốn hợp tác đối phó với biến đổi khí hậu và căn thẳng tại Biển Đông (4) Mỹ muốn tìm người mất tích trong chiến tranh (5) Mỹ thúc đẩy nhân quyền và ủng hộ cải cách tại Việt Nam.
Với 5 mục đích nêu trên thì chuyến đi tới đây của ông Obama không có gì đáng để bàn.
