Lãnh đạo Việt Nam
Việt Nam có thể đang gặp ‘bế tắc’ về chính trị và mô hình quyền lực, theo nhà quan sát.
Việt Nam đang bế tắc chính trị nội bộ vì phe phái mắc trong cơ chế trách nhiệm tập thể nên kém hiệu quả, từ cách ra quyết định lựa chọn, loại bỏ nhân sự cho tới chống tham nhũng, theo ý kiến từ Singapore.
Lớp lãnh đạo được cho là ‘đã già’ hiện nay nên ‘về hưu’ để nhường chức cho lớp lãnh đạo trẻ hơn với những ý tưởng và năng lực mới hơn lên chấp chính, vẫn ý kiến này nói với BBC ngay trước thềm sự kiện Quốc hội Việt Nam sắp có phiên họp kín về lấy phiếu tín nhiệm vào ngày 15/11/2014.
Trước hết, hôm 13/11/2014, Tiến sỹ David Koh từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore bình luận với BBC về hiệu quả và ý nghĩa của phiên họp kín ở Quốc hội về lấy phiếu tín nhiệm và quan hệ giữa sự kiện với việc chuẩn bị nhân sự cho Đại hội Đảng tiếp theo của Việt Nam.
‘Thay đổi mô hình?’
Nhà nghiên cứu nói:
“Tôi nghĩ rằng hai hệ thống có thể hơi khác nhau một chút, nó không thể hoàn toàn chung, bởi vì là nếu Quốc hội không tín nhiệm nhưng mà Đảng vẫn tín nhiệm thì sao?
“Về cơ bản là trong cái bầu ở Quốc hội ấy, thì người ta có tín nhiệm trong Đảng hay không, bởi vì làm việc cho Quốc hội là một chuyện và làm việc cho Đảng lại là một chuyện khác,” ông Koh nói.
Cũng hôm 13/11, tiến sỹ Jonathan London từ Đại học Thành thị Hong Kong nói với BBC rằng thăm dò tín nhiệm ở Quốc hội Việt Nam không phải hoàn là không có ý nghĩa, nhưng Việt Nam cũng nên quan tâm tới những vấn đề có tầm vóc hơn.
“Tôi nghĩ là việc bỏ phiếu tín nhiệm cũng chưa phải là không có giá trị, không có ý nghĩa, nhưng tôi nghĩ những chuyện lớn hơn và quan trọng hơn cả ở Việt Nam chưa phải là những sự kiện, những quá trình như thế này,
“Những vấn đề lớn nhất, căn bản nhất ở Việt Nam phải đối phó không phải là bỏ phiếu trong một phòng kín mà là đề cập vấn đề làm sao đất nước có thể phát triển được những thể chế chính trị để cho phép đất nước có một chính trị minh bạch hơn, có trách nhiệm giải trình hơn và có hiệu quả hơn đối với việc đề cập những thách thức trước mặt của đất nước trong cả lĩnh vực đối ngoại, cũng như những vấn đề trong nước…”, ông Jonathan London nói.
Theo ông London, đợt đo tín nhiệm của Quốc hội sắp diễn ra cũng như các lần thăm dò tín nhiệm với các quan chức, lãnh đạo trong Đảng và Quốc hội Việt Nam gần đây, kể cả một số sự kiện các đại gia được cho là ‘sân sau’ của một số phe phái nào đó bị trừng phạt, cho thấy Việt Nam có thể đang thay đổi văn hóa chính trị.
Ông nói:
“Việc lấy phiếu tín nhiệm ở Quốc hội Việt Nam cũng là một sự kiện nhằm nâng cao trách nhiệm giải trình của các Đại biểu Quốc hội, thứ hai có những sự kiện, những scandal như vừa qua được nói đến, làm cho tôi nghĩ đến Việt Nam rất có thể và rất có khả năng đang trong một quá trình mà văn hóa chính trị của đất nước đang thay đổi.
“Dù những sắp xếp trong bỏ phiếu tín nhiệm cũng có những hạn chế của nó chẳng hạn họ sẽ bỏ phiếu trong một phòng kín còn thiếu minh bạch như thế, hoặc có những việc xoay quanh việc anh Thắm (đại gia Hà Văn Thắm) bị bắt, nhưng sự kiện này nhìn từ một góc độ nào đó, có thể cho chúng ta ý nghĩ là dần dần mô hình, kiểu chính trị của Việt Nam đang thay đổi.”
‘Bế tắc khó gỡ’
Trong khi đó Tiến sỹ David Koh đã so sánh mô hình và hiệu quả cầm quyền giữa lãnh đạo Việt Nam với lãnh đạo Trung Quốc, mà ông đơn cử trong chống tham nhũng nhà nước, tham nhũng chức vụ từ cấp lãnh đạo trung ương tới địa phương.
Tiến sỹ David Koh nói:
“Trong vấn đề chống tham nhũng, chắc người ta cũng so sánh với chống tham nhũng của Tập Cận Bình ở bên Trung Quốc.
“Vấn đề là quyền lực ở Việt Nam tập trung được, hay không tập trung được, để người cao nhất trong Đảng có thể cách chức ai hơn là khởi động một cơ chế nào đó để đặt ra cái nghi vấn, dấu hỏi trên đầu một con người nào đó đang nắm chức vụ nào đó mà thậm chí là dùng pháp luật của nhà nước để mà tẩy được, đuổi được con người tham nhũng đấy đi?
“Vấn đề vẫn quay về chỗ quyền lực dù là bên đảng, bên nhà nước, cái quyền lực để bổ nhiệm nhân sự có tập trung lại hay không để những người trong chức vụ lãnh đạo ở Việt Nam có thể bổ nhiệm được những người mới, những người có tư duy mới, những người trung thành với họ, để họ có thể làm việc được.
“Tôi nghĩ rằng vấn đề phe cánh ở Việt Nam ăn rất sâu mà phe cánh nào cũng đăng đối và ngang với phe cánh khác, cho nên cái việc này, trong tiếng Anh người ta gọi là ‘dead-lock’ (bế tắc), cái bế tắc này rất khó gỡ khi không có tập trung về quyền lực đó, điều mà Trung Quốc đã làm được rồi, còn Việt Nam chưa làm được.”
‘Nên về hưu đi’
Khi được thăm dò liệu ai có thể sẽ ngồi vào hai trong số bốn vị trí vẫn được gọi là ‘Tứ trụ’ ở Việt Nam là chức Tổng Bí thư Đảng Cộng sản (có thể theo mô hình kiêm cả chức Chủ tịch nước) và Thủ tướng Chính phủ trong năm 2016, nhà quan sát nói:
“Về cơ chế hiện hành thì phải là người trong Bộ Chính trị để làm Thủ tướng, còn những người như một số gợi ý đều chưa có chân đứng trong Bộ Chính trị, cho nên tôi không nghĩ những ông đó có thể làm Thủ tướng được cả.”
Về ứng viên cho các vị trí lãnh đạo ‘tứ trụ’ nói chung, Tiến sỹ Koh bình luận thêm về khía cạnh ‘tuổi tác’.
Ông nói:
“Những người ‘trẻ hơn’, ví dụ như ông Xuân Phúc (Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc), ông Hải (Lê Thanh Hải, Bí thư thành ủy) ở Thành phố Hồ Chí Minh, ông Phạm Quang Nghị (Bí thư Thành ủy Hà Nội), mấy ông trẻ hơn, kỳ thực kể cả ông Nghị, cũng đều quá tuổi rồi.
“Cho nên tôi nghĩ đội ngũ lãnh đạo Việt Nam bây giờ cần một sự thay đổi về thế hệ, và nếu mà tôi là ông Dũng, ông Trọng, hay là ông Hùng, tôi sẽ nghĩ rằng tất cả mọi người về hưu đi, cho người trẻ người ta làm.
“Bởi vì người trẻ người ta có ý tưởng, người ta có sức lực. Trẻ hơn, người ta có thể bắt đầu lại những cái kỷ nguyên mới. Tất nhiên việc này cũng do Đảng quyết định thôi…
“Có thể có người nghĩ rằng phải có tính liên tục trong đội ngũ lãnh đạo đó, dứt khoát phải có một ông, hay hai ông ở lại, nhưng những việc đó chưa có sự kết luận…”
‘Còn sớm để nói’
Hôm 13/11, một nhà bình luận từ Việt Nam, Tiến sỹ Nguyễn Thanh Giang, chủ biên tờ Tổ Quốc và là một nhân vật bất đồng chính kiến lâu năm trong nước, nói với BBC rằng nếu chưa thể có sự lựa chọn dân chủ, công khai của nhân dân, đảng viên, thì có thể ‘đành chấp nhận’ một số phương án nhân sự như sau.
Ông nói:
“Tôi nghĩ ứng viên cho chức Tổng bí thư có thể là các ông như Nguyễn Tấn Dũng, Phạm Quang Nghị, Nguyễn Thiện Nhân.
“Còn chức Thủ tướng, nếu bỏ qua một số yêu cầu về việc phải là Ủy viên Bộ chính trị, thì tôi nghĩ ông Vũ Đức Đam nên là một ứng cử viên.”
Cũng hôm thứ Năm, khi được vấn ý về vấn đề này, Phó Giáo sư Jonathan London nói:
“Bây giờ còn quá sớm để dự đoán như vậy, mà tôi nghĩ điều quan trọng hơn là Việt Nam nên bàn thảo những biện pháp cụ thể hơn để cải tổ hệ thống.
“Sao cho đất nước, xã hội và thể chế được dân chủ, minh bạch hơn, người dân có nhiều quyền hơn để có thể phát huy tốt nhất những khả năng của mình,” nhà nghiên cứu nói với BBC từ Hong Kong.
Theo BBC
