Ngày 3/7, Việt Nam đă hoàn thành việc chuyển Nga và Mỹ hoàn  thành việc chuyển nốt 16 kg uranium làm giàu cao khỏi Việt Nam, đồng  nghĩa với việc ḷ phản ứng hạt nhân Đà Lạt đă loạt bỏ hoàn toàn 32 kg  nguyên liệu này.
Ngày 4/3/1963, tại Trung tâm Nguyên tử Đà  Lạt (nay là Viện Nghiên cứu Hạt nhân thuộc Viện Năng lượng Nguyên tử  Việt Nam), ḷ phản ứng hạt nhân mang tên TRIGA Mark II với công suất  nhiệt 250 kW đă được chính thức đưa vào vận hành sau gần 3 năm xây dựng  và đạt trạng thái tới hạn lần đầu vào ngày 26/2/1963.
Theo PGS.TS  Nguyễn Nhị Điền – viện trưởng Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt, trong tên  gọi của ḷ, 3 chữ cái đầu (TRI) đă thể hiện 3 mục tiêu sử dụng chính  của LPƯ, đó là: Huấn luyện cán bộ (T - Training), nghiên cứu khoa học (R  - Research) và sản xuất chất phóng xạ (I - Isotopes production).
Về  nguyên lư, các ḷ nghiên cứu như Ḷ Đà Lạt cũng có khả năng tận dụng để  chế tạo hai loại nhiên liệu: đồng vị Plutonium 239 (kư hiệu Pu239) và  Uranium 235 (U235), đó là những “chất nổ” của bom hạt nhân. Nghi ngờ này  vừa mới đây đă dấy lên đối với một ḷ loại tương tự ở Trung tâm Hạt  nhân Yongbyon của Triều Tiên.   
 
Ḷ phản ứng hạt nhân Đà Lạt Ḷ hạt nhân Đà Lạt có công suất rất bé, theo ước tính, số Pu239 được  tạo ra ở ḷ này chỉ khoảng dưới 100 gram/năm, nên phải mất trên 60 năm  mới đủ lượng tối thiểu (khoảng 6 kg Pu239) để chế tạo cho 1 quả bom.  Trong thực tế, các đoàn thanh sát của IAEA cũng đă định kỳ đến Ḷ Đà Lạt  để thanh sát tại chỗ và không hề phát hiện một dấu vết ǵ đáng để nghi  ngờ.
Ở Ḷ Đà Lạt, từ năm 1983 đến năm 2007, các thanh nhiên liệu đều  chứa Uranium có độ giàu cao (gọi tắt là HEU) với hàm lượng 36%. Với  nhiên liệu có độ giàu cao như vậy, nếu nước chủ nhà có thâm ư hay lọt  vào tay “kẻ gian”, sẽ có nguy cơ được làm giàu tiếp để đạt cấp độ 90%  đáp ứng yêu cầu “chất nổ” của bom hạt nhân.
Do đó, việc giảm độ giàu  của thanh nhiên liệu xuống độ giàu thấp (LEU) với hàm lượng dưới 20% đă  được khuyến cáo, không chỉ ở Ḷ Đà Lạt mà với tất cả các ḷ khác trên  thế giới.
Ḷ phản ứng hạt nhân Đà Lạt  là một trong 35 ḷ phản ứng nghiên cứu thuộc 28 quốc gia trên thế giới  được IAEA quản lư thông qua Dự án viện trợ và thoả thuận cung cấp nhiên  liệu (IAEA Project and Supply Agreements).. Theo khuyến cáo của IAEA và  theo xu thế chung trên thế giới, Việt Nam đă cam kết tham gia chương  tŕnh giảm độ giàu của ḷ phản ứng nghiên cứu và ḷ thử nghiệm (the  Reduced Enrichment for Research and Test Reactor programme) và chương  tŕnh chuyển trả nhiên liệu của các ḷ phản ứng do Nga thiết kế, xây  dựng tại nước ngoài, dự án chuyển đổi nhiên liệu ḷ phản ứng từ loại có  độ giàu cao (36% 235U) sang loại có độ giàu thấp (< 20% 235U).
Thực  tế, Việt Nam đă từ chối việc phát triển vũ khí hạt nhân từ lâu. Ngay từ  tháng 6/1982, trước khi ḷ phản ứng hạt nhân Đà Lạt tái hoạt động, Việt  Nam đă tham gia Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) và chính  thức trở thành một quốc gia phi 
vũ khí hạt nhân. Theo  Hiệp ước này, chỉ những nước từng tiến hành các vụ thử bom hạt nhân từ  năm 1967 về trước (gồm Mỹ, Nga, Anh, Pháp và Trung quốc) là mặc nhiên  được xem có quyền sở hữu các loại vũ khí đó. C̣n các quốc gia khác, khi  tham gia NPT, sẽ không được theo đuổi việc chế tạo loại vũ khí này,  nhưng ngược lại, được quyền tiếp nhận sự chuyển giao, giúp đỡ thiết bị,  vật liệu, công nghệ, đào tạo… để triển khai ứng dụng năng lượng nguyên  tử v́ những mục đích ḥa b́nh.
Năm 1996, Việt Nam tiếp tục kư kết  Hiệp ước (CTBT) cấm thử vũ khí hạt nhân toàn diện và năm 2006 phê chuẩn  CTBT. Việt Nam cũng đă kư Hiệp định Bảo đảm an ninh toàn diện với Cơ  quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) có hiệu lực vào năm 1990. Ngoài  ra, Việt Nam cũng trở thành một thành viên của Hiệp ước Phi vũ khí hạt  nhân khu vực Đông Nam Á (Hiệp ước Băng Cốc). 
Các nhà khoa học đang vận hành ḷ phản ứng Từ 2007, Việt Nam đă chấp thuận dự án do Liên Hiệp Quốc bảo trợ để  chuyển đổi tất cả các thanh nhiên liệu của Ḷ Đà Lạt, từ độ giàu cao  sang độ giàu thấp. Cả hai loại thanh nhiên liệu đều sản xuất ở Nga và  tất cả các thanh có độ giàu cao được chuyển về Nga là nơi sản xuất.
Từ  ngày 30/11/2011, nhiên liệu trong ḷ phản ứng hạt nhân Đà Lạt đă được  thay thế hoàn toàn bằng uranium có độ giàu thấp, khẳng định cam kết sử  dụng năng lượng nguyên tử v́ ḥa b́nh của Việt Nam.
Toàn bộ nhiên  liệu có độ giàu 36% được thay thế bằng nhiên liệu có độ giàu 19,75%",  tiến sĩ Nguyễn Nhị Điền, viện trưởng viện nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt cho  biết.
Ngày 3/7, Nga và Mỹ hoàn thành việc chuyển nốt 16 kg uranium  làm giàu cao khỏi Việt Nam, đồng nghĩa với việc ḷ phản ứng hạt nhân Đà  Lạt đă loạt bỏ hoàn toàn 32 kg nguyên liệu này.
Theo truyền thông  nước ngoài, Cơ quan năng lượng nguyên tử Liên Hiệp Quốc (IAEA) và Canada  cũng tham gia hỗ trợ việc vận chuyển này.
                                    Nguồn : Tin Mới / Nguoiduatin.vn