Ngày càng  có nhiều người dân Châu Phi tin họ đang bị thua thiệt vì xuất khẩu sang  Trung Quốc những tài nguyên thiên nhiên có giá nhưng lại không nhận được  gì nhiều từ Trung Quốc trên phương diện công ăn việc làm hay nguồn thu.
  
  Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và Tổng thống Tanzania Jakaya  Kikwete trong cuộc đối thoại chính thức bàn về các vấn đề song phương  tại Nhà Ngoại giao ở Dar es Salaam, 24/3/2013.
 
   Ghana mới đây đã bắt giữ hơn 100 người Trung Quốc về tội khai thác vàng  bất hợp pháp. Hồi tháng 2/2013, Zambia đã tịch thu một mỏ than của Trung  Quốc vì vấn đề an toàn. Và Gabon định lấy lại tài sản từ 3 công ty dầu  khí nước ngoài, trong đó có một công ty của Trung Quốc. Các nhà phân  tích cho rằng những việc này cùng với nhiều việc khác cho thấy Châu Phi  đang bất mãn trước những hoạt động đầu tư của Trung Quốc ở châu lục này.
  Trung Quốc trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Châu Phi vào năm  2009. Kim ngạch mậu dịch song phương lên tới gần 200 tỉ USD vào năm  2012. Tuy nhiên, một số người ở Châu Phi tin rằng họ đang bị thua thiệt  vì họ xuất khẩu sang Trung Quốc những tài nguyên thiên nhiên có giá  nhưng lại không nhận được gì nhiều từ Trung Quốc trên phương diện công  ăn việc làm hay nguồn thu.
  Theo Bright Simon, Giám đốc Phòng Nghiên cứu Phát triển của Tập đoàn  IMANI ở Ghana, Trung Quốc không còn được xem là một nước hào hiệp,  chuyên cung cấp cho Châu Phi các khoản cho vay và phái người tới xây  đường sá, bệnh viện và sân vận động với giá rẻ. Giờ đây Trung Quốc là  một đối tác thương mại.
  Ông Simmons nói:
 "Quan điểm thực tế mới xuất hiện này đã đột nhiên  xuất hiện tại nhiều nơi cùng một lúc, và điều này có thể tạo ra một ấn  tượng là có một sự thoái bộ trong mối quan hệ Trung Quốc-Châu Phi. Nhưng  theo tôi, quan hệ đôi bên chỉ tiến vào một giai đoạn mới, một giai đoạn  thành thục hơn, và người dân Châu Phi giờ đây đã tỉnh táo hơn về những  gì cần phải làm khi giao tiếp với Trung Quốc trên một sân chơi bình  đẳng. 
  Có một điều mỗi ngày một trở nên rõ ràng hơn là Trung Quốc cũng chú  trọng tới lợi nhuận tiềm năng như các công ty Tây phương và các chính  phủ Tây phương. Và chính vì lý do đó mà sự hào hứng, thích thú về Trung  Quốc đã giảm đi”.
  Ghana đang ra sức trấn áp những người nước ngoài dính líu tới những hoạt  động khai thác vàng với qui mô nhỏ. Theo ông Simons, những hoạt động  được gọi là “đào vàng cạn” này đã tăng mạnh hồi gần đây vì giá vàng toàn  cầu sút giảm làm giảm bớt lợi nhuận của hoạt động khai thác vàng đào  sâu, đòi hỏi phải đầu tư nhiều hơn. Chính phủ Ghana đã bắt hơn 100 người  Trung Quốc để trục xuất.
 
  
  Ngành dệt may ở Nigeria đã bị xóa sổ vì hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc tràn ngập châu Phi
 
   Các nhà phân tích cho biết các nước ở Châu Phi, như Niger và Gabon, chỉ  muốn gia tăng lợi ích của việc xuất khẩu tài nguyên thiên nhiên – gia  tăng nguồn thu của chính phủ, gia tăng số công ăn việc làm cho dân chúng  địa phương và cải thiện cuộc sống của người dân.
  Nhu cầu toàn cầu đối với những tài nguyên như dầu lửa, than đá, quặng  sắt và uranium làm cho vị thế của các nước này được mạnh hơn trong quá  trình mặc cả. Nhiều nước cũng bắt đầu quan tâm nhiều hơn tới những cách  thức hoạt động có tính chất bóc lột hoặc trái với pháp luật.
  Ông Ben Payton là một chuyên gia về Châu Phi của công ty đánh giá rủi ro  Maplecroft ở London. Ông cho biết các mối quan hệ giữa Trung Quốc với  các chính phủ Châu Phi phần lớn là “rất tốt và mỗi ngày một vững mạnh  hơn”. Nhưng ông nói rằng những tố cáo về việc các công ty Trung Quốc đối  xử tệ với công nhân địa phương có thể gây thương tổn cho các mối quan  hệ này.
  Ông Payton nói: 
"Tại những nơi như Zambia, như Ghana, có rất nhiều  sự căm tức đối với người Trung Quốc và có rất nhiều áp lực đòi chính phủ  không cấp giấy phép khai thác cho các công ty Trung Quốc. Trong dài  hạn, áp lực từ bên dưới sẽ là một thách đố lớn cho mối quan hệ Trung  Quốc-Châu Phi”.
  Ông Payton cho biết các nước Châu Phi đang ấn định quota cho số nhân  viên nước ngoài mà các công ty có thể đưa tới làm việc và đòi hỏi các  nhà đầu tư xây dựng nhà máy tại địa phương để chế biến nguyên liệu thô.
  Trung Quốc là nước tiêu thụ dầu lửa lớn hàng thứ nhì thế giới, sau Mỹ.  Khoảng một phần ba số dầu mà họ nhập khẩu là nhập từ các nước Châu Phi,  trong đó có một phần nhỏ là từ Gabon.
  Quốc gia vùng Trung Phi này đang chuẩn bị tiến hành một vòng đấu thầu  mới cho giấy phép khoan dầu ngoài khơi. Đồng thời, chính phủ Gabon cho  biết họ định không gia hạn giấy phép cho các giếng dầu hiện có của ba  công ty nước ngoài, trong đó có công ty Addax, một công ty con của Công  ty Sinopec của Trung Quốc.
  Chính phủ tố cáo công ty Addax có những hành vi bất hợp lệ trong việc  báo cáo giá thành làm cho nguồn thu của Gabon bị giảm đi. Addax phủ nhận  tố cáo vừa kể.
  Ông Payton nói rằng vụ tranh chấp này cho thấy Gabon muốn nhận được nhiều lợi ích hơn từ tài nguyên thiên nhiên của mình.
  Ông Payton cho biết: 
"Theo suy đoán của tôi, qua việc trấn áp Addax –  bởi vì đây là lần thứ nhì Addax bị thu hồi giấy phép, họ có lẽ đang tìm  cách tạo ra một không gian hoạt động cho công ty dầu khí quốc doanh  mới, Công ty Dầu khí Gabon, vì những giếng dầu do Addax khai thác sẽ  được giao cho Công ty Dầu khí Gabon”.
  Nhưng ông Payton nói thêm rằng sản lượng của giếng dầu thứ nhất mà Gabon  tịch thu từ công ty Addax đã sút giảm đáng kể sau vụ tiếp quản của Công  ty Dầu khí Gabon, làm cho nhiều người nêu nghi vấn về năng lực của công  ty quốc doanh này.
SH