Ai cũng biết ḿ tôm sẽ rất có hại nếu lạm dụng thường xuyên. Nhưng v́ sao VN vẫn là quốc gia tiêu thụ thứ đồ ăn nhanh nguy hiểm này nhiều nhất thế giới? Lư do thực sự nằm ở đâu?
Lạm dụng ḿ ăn liền: Dễ bị cao huyết áp, mắc bệnh tim mạch
Ḿ tôm hay ḿ ăn liền vốn là món ăn thay thế ngũ cốc phổ biến, tiện dụng và kinh tế đối với nhiều gia đ́nh.
“Phải thông cảm là: Ở một chừng mực nào đó, dân ḿnh c̣n nghèo và ăn ǵ cũng lo không an toàn. Đi ra ngoài phố mua thực phẩm th́ lại sợ độc hại như một cái bẫy...
Công nhân đi chợ mỗi ngày chỉ 20 – 30 ngh́n đồng cho một bữa ăn. Sinh viên cũng vậy” – chuyên gia thương hiệu Vơ Văn Quang nói.
Thêm vào đó, do công việc bận rộn, nhiều người thường chọn ḿ tôm thay bữa ăn chính với quan niệm “ăn sao cho nhanh, cho tiện”, “no và ngon miệng là được”.
Chính v́ vậy, sản phẩm ḿ ăn liền đang trở thành một trong những mặt hàng bán chạy nhất trên thị trường hiện nay.
Tuy nhiên, ít ai biết được rằng, nếu lạm dụng ăn nhiều ḿ tôm, sản phẩm này sẽ rất độc hại cho sức khỏe người dùng.
Trong thành phần ḿ ăn liền chủ yếu là bột và rất nhiều chất béo băo ḥa, nhất là chất béo chuyển hóa (transfat) do được tạo ra khi chiên trong các loại dầu ăn rồi sấy khô.
“Tác hại của ḿ ăn liền chủ yếu ở chất béo transfat, ăn nhiều nguy cơ gây các bệnh không lây nhiễm, bệnh măn tính, cao huyết áp, rối loạn mỡ máu, tim mạch,…
Đặc biệt, chất béo này gây rối loạn chuyển hóa có khả năng gây ung thư” – bác sĩ Lê Thị Hải, Giám đốc Trung tâm tư vấn Dinh dưỡng - Viện Dinh Dưỡng Quốc gia cho biết.
Thêm vào đó, bác sĩ Hải cũng khuyến cáo: Ḿ ăn liền rất mặn, sự dư thừa muối do ăn nhiều cũng dễ nguy cơ cao huyết áp, tim mạch. Ngoài ra, có thể tổn thương chức năng thận và dễ tạo sỏi thận.

Tác hại của ḿ ăn liền chủ yếu ở chất béo transfat.
Theo thông tin từ Bộ Nông nghiệp thực phẩm và nông thôn Hàn Quốc, trung b́nh một người Việt Nam tiêu thụ 55,1 gói ḿ ăn liền một năm, đứng thứ hai thế giới, sau Hàn Quốc với 76 gói.
Giải thích lư do tại sao người Việt ăn nhiều ḿ tôm, theo bác sĩ Hải: Một phần v́ ḿ ngon, thứ nữa do “xem tivi, xem quảng cáo nhiều quá!”.
Bởi “cái ǵ quảng cáo nhiều th́ bán được nhiều, trong khi đó, toàn quảng cáo tốt, đồ ngon chứ có ai nói tác hại của chúng đâu!”.
Sở dĩ ḿ ăn liền ngon, theo đánh giá của các chuyên gia là nhờ cho nhiều các gói gia vị, bột nêm đi kèm.
Trong các gia vị này thường có chất phosphate, nếu lạm dụng sẽ dễ bị loăng xương. Hơn nữa, thành phần của các gói gia vị ḿ có chất điều vị (MSG) giúp ăn ngon miệng, tạo vị giác ngon.
Nhưng có một số ít người có thể bị dị ứng gây triệu chứng như mệt mỏi, nhức đầu, hồi hộp, tê nhức chân tay sau khi ăn.
“Ḿ tiện lợi, giá rẻ, ngon. Ai ăn cũng thấy ngon. Bản thân tôi cũng thích nhưng v́ sức khỏe phải hạn chế” – bác sĩ Hải tâm sự.
Bác sĩ cho rằng: Người tiêu dùng Việt nên ăn ḿ ăn liền với tốc độ vừa phải, 1 tuần ăn một vài gói th́ không sao, ăn nhiều hơn sẽ không tốt cho sức khỏe.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng khuyên: Người tiêu dùng 1 tuần chỉ nên ăn một vài gói ḿ ăn liền, không nên lạm dụng.
Khi ăn cần bỏ bớt gia vị, nhất là không nên dùng gói mỡ kèm theo bên trong sản phẩm, v́ gói mỡ đó có mùi khét, "chất béo không tốt" này dễ gây nên thừa cân, béo ph́, béo bụng, bệnh tim mạch.
Đồng thời, trước khi ăn, người dùng cũng nên lưu ư: Phải trần nước sôi, bỏ bớt lớp mỡ béo bên ngoài bởi vốn dĩ, ḿ ăn liền được chế biến theo phương pháp chiên, tích nhiều dầu mỡ gây béo.
Mặc dù vậy, thành phần của ḿ tôm lại chủ yếu là tinh bột và mỡ, do đó, để đủ vi chất, người ăn ḿ phải cho thêm rau, bổ sung thêm thịt.
“Nếu chỉ ăn ḿ không sẽ gây thiếu vi chất dinh dưỡng v́ nếu không cho rau, cho thịt vào th́ không có chất đạm, vitamin và khoáng chất. Lâu dài, sẽ không cân đối về mặt dinh dưỡng” - bác sĩ Hải khuyên.
Cũng theo bác sĩ Hải, việc ăn ḿ ăn liền ngày qua ngày dẫn đến có nguy cơ bị ung thư cao, nhất là ung thư hệ tiêu hóa do thiếu chất xơ và rau xanh.
Quảng cáo ḿ ăn liền: Phóng đại h́nh ảnh miếng thịt, đùi gà
Mặc dù ḿ ăn liền có nhiều tác hại như vậy nhưng tất cả các quảng cáo về đồ ăn nhanh này đều giấu nhẹm đi những mặt trái của việc ăn nhiều ḿ.
Ví dụ như: Hầu hết quảng cáo của Hảo Hảo, Komachi, Omachi hay các thương hiệu ḿ nổi tiếng đều nhấn vào việc ăn ngon, giá rẻ, "ḿ dai rất thích", "ăn nghiện luôn", “công nghệ Nhật Bản giúp pha chế nhanh”, ăn nhanh sau 1 phút 30 giây,…
Cộng với đó, những h́nh ảnh bắt mắt, khơi dậy mùi thơm hấp dẫn lôi cuốn người xem khiến người tiêu dùng chú ư, thèm muốn được một lần nêm nếm, thưởng thức.
Tuyệt nhiên không có quảng cáo nào đả động tới tác hại của việc lạm dụng ḿ ăn liền.
Theo chuyên gia thương hiệu Vơ Văn Quang - người đă đặt nền móng cho marketing và Branding ở Việt Nam: "Chúng ta không nên trông chờ vào đạo đức của các nhà quảng cáo".

Hầu hết các quảng cáo ḿ ăn liền đều có h́nh ảnh phóng đại đùi gà, tôm, thịt,... khiến người dùng hiểu lầm. (Ảnh chụp từ một quảng cáo ḿ tôm trên truyền h́nh)
“Truyền thông phải nói rơ về góc nh́n của các chuyên gia, nhà khoa học để nhắc nhở mọi người về tác hại của chất béo băo ḥa và những phụ gia có thể c̣n được sử dụng mà chưa biết – phụ gia không có lợi, có hại trong ḿ ăn liền.
Đặc biệt là trẻ em có thói quen ăn ḿ tôm từ nhỏ. Tệ hại là chúng ăn sống hoặc ăn ḿ mà không chịu ăn cơm. Như vậy là thói quen hư, rất nguy hiểm” – ông Quang nhấn mạnh.
Theo ông Quang: Ḿ ăn liền là sản phẩm chế biến công nghiệp bằng máy móc, với mức giá rẻ từ 3-4 ngh́n đồng th́ “làm sao mà dinh dưỡng được!”.
Tuy nhiên, trong các quảng cáo luôn có các h́nh ảnh hấp dẫn người xem như một con tôm thơm ngon, một cái đùi gà béo ngậy hay một miếng thịt thơm nức,…
“Người tiêu dùng cứ bị tưởng lầm, cứ thế bị ám thị. Nghĩ ăn là như thế nên trẻ con ưa thích” – ông Quang nói.
Vị chuyên gia thương hiệu này đề nghị: Luật quảng cáo cần có thêm một số chế tài về việc quảng cáo phóng đại.
“Trong quảng cáo ḿ ăn liền, h́nh ảnh tô ḿ có miếng thịt, có con tôm hay cái đùi gà phải không cho phép đăng tải v́ trên thực tế, nó không có trong tô ḿ…
Luật quảng cáo phải yêu cầu bỏ những cái đó ra v́ quảng cáo sai sự thật v́ ḿ ăn liền chỉ là thực phẩm ăn để chống đói” – ông Quang lưu ư.
Ông phân tích thêm: Các chất béo chuyển hóa tuy độc hại nhưng nó là cái vô h́nh, chỉ có thể quản lư trong sản xuất, việc cấm quảng cáo là khó.
Tuy nhiên, các cơ quan chức năng hoàn toàn có thể quản lư những cái hữu h́nh – nh́n thấy được như h́nh ảnh con gà, miếng thịt,… xuất hiện trong tô ḿ ở quảng cáo.
“Quảng cáo như thế là phóng đại” – ông Quang kết luận.
Những vấn đề nổi cộm này, theo ông Quang, Luật quảng cáo hoàn toàn có thể xử lư và hạn chế. Thậm chí, những sản phẩm độc hại c̣n cần hạn chế cả thời lượng phát sóng quảng cáo.
“Những người có trách nhiệm như Bộ Thông tin – truyền thông cần vào cuộc.
Những sản phẩm có nguy cơ độc hại cần hạn chế, thậm chí chỉ phát được ở các khung giờ nào đó” – ông Quang nhắn nhủ tới các cơ quan chức năng có liên quan.
Tuy vậy, đứng ở góc độ luật pháp, luật sư Trịnh Cẩm B́nh, Giám đốc Công ty Luật Biển Đông cho rằng: Khó có thể “bắt bẻ” các quảng cáo của các công ty sản xuất ḿ ăn liền.
Trừ khi họ quảng cáo là có thành phần nào đó nhưng lại hoàn toàn không có, mà thay vào đó là những thành phần khác gây bệnh cho con người bị cấm sử dụng th́ được coi là “đưa thông tin không trung thực”.
“Việc quảng cáo nội dung về ḿ ăn liền không vi phạm Điều 7, 8 Luật Quảng cáo về sản phẩm, dịch vụ cấm quảng cáo và hành vi cấm trong hoạt động quảng cáo.
Những nội dung quảng cáo đưa lại thông điệp là ḿ ăn ngon, giá cả hợp lư để người tiêu dùng lựa chọn sử dụng sản phẩm ḿ của các hăng khác nhau.
Các hăng khó có thể kèm theo cảnh báo về các loại bệnh có thể xảy ra đối với người sử dụng khi chưa có điều tra xác minh và kết luận rơ ràng” – LS.B́nh nói.
Báo chí trong nước thời gian qua có dẫn tin: Một thí nghiệm đặc biệt của tiến sĩ Braden Kuo, công tác tại Bệnh viện cộng đồng Massachsetts (Mỹ) cho biết, việc tiêu thụ ḿ ăn liền trên 3 lần mỗi tuần có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường và tim mạch.
Nó c̣n được cho là một đối thủ "khó xơi" đối với hệ tiêu hóa bởi sau nhiều giờ vào cơ thể, những sợi ḿ này không dễ ǵ phân hủy.
Phó GĐ Viện dinh dưỡng Quốc gia
PGS.TS. Nguyễn Thị Lâm
Thay v́ tiết kiệm thời gian bằng cách cho ḿ tôm vào tô, đổ nước nóng, đậy nắp đợi chín, người dùng nên đun sôi, đổ ra để ráo, tiếp tục nấu nước lần 2 và cho ḿ đă chín sơ vào chế biến. Bằng cách này, lượng chất béo và một số chất dinh dưỡng không tốt đă bị biến đổi trong vắt ḿ sẽ giảm được phần nào. Đối với rau và thịt, cần nấu chín trước khi thêm vào ḿ.