Phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên: Đối mặt nhiều thách thức

[Romano]

Trước thềm chuyến thăm Nhật Bản, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung đã trình bày "kế hoạch phi hạt nhân hóa ba bước" trong cuộc phỏng vấn báo chí như một giải pháp cho mối đe dọa hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên.

Kế hoạch này đặt ra thách thức lớn cho chính quyền Tổng thống Lee Jae Myung trong bối cảnh tình hình quốc tế còn nhiều phức tạp; trong khi Bình Nhưỡng vẫn phát triển năng lực quân sự và khẳng định lập trường cứng rắn trước các đề xuất mới đây từ Hàn Quốc.Tổng thống Lee Jae Myung tuyên bố sẽ theo đuổi kế hoạch phi hạt nhân hóa Triều Tiên theo 3 giai đoạn, trong đó Seoul tiếp cận chiến lược này thông qua các nỗ lực đối thoại với Bình Nhưỡng trên cơ sở liên minh vững chắc với Mỹ. Cụ thể, Hàn Quốc sẽ tìm cách "đóng băng" các chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên trong giai đoạn đầu; đồng thời tìm cách thu hẹp và xóa bỏ chương trình hạt nhân của nước này trong giai đoạn thứ hai và thứ ba. Trong khi duy trì sự phối hợp chặt chẽ với Mỹ, Hàn Quốc sẽ tích cực theo đuổi đối thoại liên Triều để thiết lập các điều kiện cần thiết cho mục tiêu này.

Từ khi nhậm chức đầu tháng 6-2025, đây là lần đầu tiên ông Lee Jae Myung công bố kế hoạch thuyết phục Triều Tiên từ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân. Lập trường này phản ánh sự kiên định của Hàn Quốc trong mục tiêu dài hạn hướng tới phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên thông qua con đường hòa bình. Trong một cuộc họp nội các ngày 18-8, Tổng thống Lee Jae Myung nhấn mạnh "an ninh thực sự nằm ở việc bảo vệ hòa bình". Do vậy, quan hệ liên Triều rất quan trọng để bảo vệ lợi ích quốc gia của Hàn Quốc cũng như mở rộng không gian ngoại giao trước những điều kiện bên ngoài đang thay đổi nhanh chóng. Cùng với việc Hàn Quốc cần kiên trì thực hiện các bước nhằm giảm bớt căng thẳng, trong khi vẫn duy trì vững chắc thế phòng thủ thép, ông Lee Jae Myung yêu cầu, các bộ liên quan chuẩn bị cho việc thực hiện từng bước các thỏa thuận liên Triều, bắt đầu từ những thỏa thuận có thể.

Điều này đánh dấu một sự thay đổi rõ rệt so với chính sách của chính quyền người tiền nhiệm Yoon Suk Yeol, vốn thường xuyên bác bỏ các thỏa thuận trước đây với Triều Tiên, vì cho rằng chúng không mang tính ràng buộc và phản tác dụng. Bằng cách khôi phục các thỏa thuận cũ, chính quyền Lee Jae Myung đang thể hiện, đường dẫn đến hòa bình không nằm ở đối đầu, mà là xây dựng niềm tin trên nền tảng đối thoại.

Tổng thống Lee Jae Myung dường như đang tiếp cận thận trọng và thực dụng hơn. Mặc dù ủng hộ mục tiêu từng bước phi hạt nhân hóa Triều Tiên, Tổng thống Hàn Quốc thừa nhận, việc giải giáp Triều Tiên trong ngắn hạn là bất khả thi. Lập trường này phản ánh sự linh hoạt về vấn đề hạt nhân, coi trọng tiến triển ngoại giao từng bước với nước láng giềng. Bên cạnh việc khôi phục các đường dây liên lạc khẩn cấp với Bình Nhưỡng, các mục tiêu ngắn hạn của ông Lee Jae Myung về Triều Tiên tương đối khiêm tốn.

Tuy nhiên, việc xây dựng lại lòng tin từ hai quốc gia láng giềng không phải chuyện có thể giải quyết ngày một ngày hai. Trong bối cảnh tình hình quốc tế phức tạp, ngày 18-8, lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un kêu gọi mở rộng nhanh chóng năng lực vũ khí hạt nhân của Bình Nhưỡng, đồng thời chỉ trích cuộc tập trận Mỹ - Hàn mang tên “Lá chắn Tự do Ulchi”. Giới phân tích quốc tế nhận định, Tổng thống Lee Jae Myung cam kết đối thoại và hòa giải, nhưng việc Hàn Quốc tiếp tục tập trận cùng Mỹ đã tạo áp lực, gây khó khăn cho tiến trình cải thiện quan hệ liên Triều.

Thực tế, so với thời kỳ 2018-2019, việc tái tương tác với Triều Tiên sẽ là một thách thức lớn đối với chính quyền Tổng thống Lee Jae Myung. Đáng chú ý, Triều Tiên đang có một vị thế chiến lược nhất định đối với Mátxcơva và Bắc Kinh. Mặt khác, quốc gia này đã đạt được những bước tiến đáng kể về năng lực răn đe hạt nhân kể từ năm 2021 và đã thực hiện các bước để sửa đổi học thuyết hạt nhân của mình.

Do vậy, các nhà phân tích cho rằng, chính quyền Tổng thống Lee Jae Myung cần phải đưa ra những lộ trình chính sách đối ngoại mới đối với Triều Tiên, trên cơ sở cân bằng giữa đối thoại hòa bình và duy trì năng lực phòng thủ. Ông Lee Jae Myung cần bắt đầu bằng những bước đi nhỏ như tái lập các kênh liên lạc khẩn cấp giữa Hàn Quốc và Triều Tiên phù hợp với thực tế và chiến lược phát triển. Trước mắt, việc làm "tan băng" trong quan hệ liên Triều khó có thể xảy ra, song những động thái của Tổng thống Lee Jae Myung có thể đặt nền tảng cho sự hợp tác mới trong tương lai.