Cả đời cầm quân Tiết độ sứ Dương Đình Nghệ có 2 nha tướng quan trọng

[miro1510]

Hai người con nuôi của Tiết độ sứ Dương Đình Nghệ đều đóng vai trò quan trọng trong lịch sử Việt Nam.

Tướng Dương Đình Nghệ (874 - 937) là một hào trưởng, người làng Giàng, nay thuộc xã Thiệu Dương, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Thời Khúc Hạo, Khúc Thừa Mỹ cầm quyền, Dương Đình Nghệ từng là một trong những bộ tướng của họ Khúc.

Năm 930, Nam Hán xua quân sang bắt Tiết độ sứ Khúc Thừa Mỹ, đánh chiếm thành Đại La. Trước tình hình này, Dương Đình Nghệ nhận trọng trách lãnh đạo nhân dân vùng lên giành lại độc lập và chủ quyền.

Từ một vị hào trưởng - một bộ tướng thân tín của Khúc Hạo và Khúc Thừa Mỹ, Dương Đình Nghệ trở thành một vị danh tướng. Chỉ trong vòng chưa đầy một năm, ông ba lần đánh đuổi ba đạo quân lớn của Nam Hán.

Đặc biệt, khi Lý Khắc Chính - tướng nhà Nam Hán - đánh bại họ Khúc và bắt Khúc Thừa Mỹ, Dương Đình Nghệ đã chiêu mộ về quanh mình hơn 3.000 giả tử (con nuôi, cũng có thể hiểu là gia khách), triệu tập hào kiệt khắp nơi để báo thù cho chủ. Trong đó, ông có hai nha tướng quan trọng, mà cả hai người sau này đều có vai trò quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Một kẻ phản bội và một người trở thành vua. Vậy họ là ai?

Ngô Quyền - "Vị vua đứng đầu các vua"

Người ta gọi ngài là vị "vua đứng đầu các vua". Phan Bội Châu gọi ngài là "vị Tổ trung hưng của Việt Nam". Những mỹ từ ấy dành cho ngài không hề quá lời. Bởi vì ngài là Ngô Quyền.

Ngô Quyền sinh năm 897, là con trai của Châu mục Đường Lâm Ngô Mân. Đại Việt sử ký toàn thư chép: "Khi Ngô Quyền vừa mới sinh có ánh sáng lạ đầy nhà, trạng mạo khác thường. Có ba nốt ruồi ở lưng, thầy tướng cho là lạ, bảo có thể làm chủ một phương, nên mới đặt tên là Quyền. Ngô Quyền lớn lên, khôi ngô, mắt sáng như chớp, dáng đi thong thả như hổ, có trí dũng, sức có thể nâng được vạc."

Ngô Quyền vừa là con nuôi, vừa là con rể của Dương Đình Nghệ. Ảnh Internet

Đối với Dương Đình Nghệ, Ngô Quyền không chỉ là con nuôi mà ông ưu ái nhất mà còn là con rể, cưới con gái Dương Như Ngọc.

Mùa xuân của năm 937, ông bị ải tướng của mình là Kiều Công Tiễn phản bội. Kiều Công Tiễn giết Dương Đình Nghệ rồi tự xưng là Tiết độ sứ. Từ Ái Châu, nhận được tin báo, Ngô Quyền tức giận kéo quân ra đánh Kiều Công Tiễn, báo thù cho Dương Đình Nghệ. Hành động hèn hạ của Kiều Cộng Tiễn đã gây ra sự phản ứng dữ dội, tất cả các hào trưởng đều đứng dưới ngọn cờ của Ngô Quyền, kể cả cháu nội của Kiều Công Tiễn là Kiều Công Hãn (người sau này sẽ trở thành một trong 12 sứ quân mà sử sách gọi là "Loạn 12 sứ quân" thời Đinh Bộ Lĩnh).

Thấy bản thân mình bị cô lập, Kiều Công Tiễn đem vàng bạc qua cầu cứu vua Nam Hán. Sau khi nhận được thư cầu cứu của Kiều Công Tiễn, vua Nam Hán là Lưu Cung sai con là Lưu Hoằng Tháo đem chiến thuyền theo sông Bạch Đằng mà vào. Ngô Quyền nghe tin Hoằng Tháo sắp đến, bảo các tướng tá rằng: "Hoằng Tháo là đứa trẻ khờ dại, đem quân từ xa đến, quân lính còn mỏi mệt, lại nghe Công Tiễn đã chết, không có người làm nội ứng, đã mất vía trước rồi.

Quân ta lấy sức khỏe địch với quân mỏi mệt, tất phá được. Nhưng bọn chúng có lợi ở chiến thuyền, ta không phòng bị trước thì thế được thua chưa biết ra sao. Nếu sai người đem cọc lớn vạt nhọn đầu bịt sắt đóng ngầm ở trước cửa biển, thuyền của bọn chúng theo nước triều lên vào trong hàng cọc thì sau đó ta dễ bề chế ngự, không cho chiếc nào ra thoát."

Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. Ảnh Internet

Chiến thắng Bạch Đằng năm 938 do Ngô Quyền chỉ huy đập tan quân Nam Hán, đánh dấu đỉnh cao của nghệ thuật quân sự Việt Nam. Năm 939, Ngô Quyền xưng Ngô Vương, đóng đô ở Cổ Loa. Thủy chiến Bạch Đằng Giang thắng lợi đã kết thúc hơn 1.000 năm đô hộ của phong kiến Trung Quốc, mở ra một thời kỳ độc lập lâu dài cho đất nước của những người Việt phương Nam.

Trí - dũng của Ngô Quyền không chỉ được thể hiện qua những câu nói trên, hay qua lời khen của đối thủ mà qua cả cách ngài đã chiến thắng ở lòng sông huyền thoại đó. Việc khảo sát và nghĩ ra kế cắm cọc nhọn trên sông, lợi dụng khi thủy triều lên che khuất cọc và thủy triều rút để hãm địch vào trận, nhằm phá tan chiến thuyền ở Bạch Đằng rồi đây sẽ trở thành "bí kíp" trong chiến thuật bảo vệ dân tộc suốt hơn 1000 năm trước họa phương Bắc.

Kiều Công Tiễn - Kẻ phản bội, bán nước cầu vinh

Một trong hai nha tướng được Dương Đình Nghệ trọng dụng không thể không nhắc đến Kiều Công Tiễn (870 – 938; là người Phong Châu, Phú Thọ ngày nay).

Theo Đại cương Lịch sử Việt Nam toàn tập, năm 937, một nha tướng của Dương Đình Nghệ là Kiều Công Tiễn đã giết chủ để giành lấy quyền Tiết độ sứ.

Nguyên nhân Kiều Công Tiễn phản phúc giết Dương Đình Nghệ có những lý giải khác nhau. Nhưng trong Chương cuối Tập I tiểu thuyết lịch sử "Việt Nam diễn nghĩa" của PGS TS Cao Văn Liên cho rằng do hắn mù quáng, ham muốn quyền lực tột bậc.

Ban đầu, Kiều Công Tiễn xin Dương Đình Nghệ cho làm Thứ sử Phong Châu nhưng Dương Đình Nghệ không cho, lấy cớ quan lại làm quan ở quê nhà, họ hàng vợ con sẽ làm hư hỏng quan, quan chức ban đầu tốt nhưng sau đó theo đà đi dần vào con đường hủ bại. Nhưng Kiều Công Tiễn ôm nhiều tham vọng như tham vọng làm giàu, muốn vơ vét nhiều vàng bạc, muốn nuôi dưỡng lực lượng tay sai để tạo thế đi lên.

Kiều Công Tiễn cho rằng có tiền bạc thì sẽ có vũ lực, có vũ lực thì có quyền và khi có quyền thì càng vơ vét được nhiều tiền bạc. Nhưng muốn đạt tham vọng đó phải xa Dương Đình Nghệ, một người cha nuôi nhân nghĩa, chỉ vì bách tính và vì nước. Cho nên Kiều Công Tiễn đã nhiều lần xin Dương Đình Nghệ và cuối cùng Tiết độ sứ Dương Đình Nghệ phải đồng ý cho Tiễn về làm Thứ sử Phong Châu.

Sau khi về làm Thứ sử Phong Châu, Kiều Công Tiễn bàn mưu kế giết Dương Đình Nghệ với Kiều Công Thuận, em trai Kiều Công Tiễn; Kiều Công Chuẩn, con trai Kiều Công Tiễn và cháu nội là Kiều Công Hãn (con Kiều Công Chuẩn) và chỉ có một người ngoài là gia tướng Lưu Định.

Kiều Công Hãn bất mãn với cách hành xử bất hiếu, bất nghĩa đó đã phi ngựa từ Phong Châu về Ái Châu báo tin cho Ngô Quyền biết kế hoạch của ông nội. Như vậy, ngay trong nội bộ gia đình Kiều Công Tiễn cũng mâu thuẫn trong việc giết Dương Đình Nghệ nhưng Kiều Công Tiễn cùng với em trai Kiều Công Thuận vẫn quyết tâm thực hiện để đoạt chức Tiết độ sứ.

Kiều Công Tiễn giết hại cha nuôi Dương Đình Nghệ. Ảnh Internet

Sau khi giết nghĩa phụ Dương Đình Nghệ thì vào một sáng mùa xuân năm 938, tại đại sảnh đường trong thành Đại La, Kiều Công Tiễn đang ngồi trên ghế Tiết độ sứ, dáng vẻ lo lắng, khuôn mặt nham hiểm đã gầy càng gầy hơn, càng tăng sự gian manh tàn ác hơn.

Ban đầu do tham lam, say mê quyền lực, Kiều Công Tiễn nghĩ rằng cứ giết được Dương Đình Nghệ, ngồi lên ghế Tiết độ sứ, có quyền hành thì có tất cả, mọi người đều phải khuất phục. Nhưng sự đời không đơn giản như vậy, nhất là trong lĩnh vực quyền lực chính trị. Cái tiếng tăm không mấy tốt đẹp, gian tham, tàn bạo khi còn cai trị ở Phong Châu của Kiều Công Tiễn đã lan truyền khắp nước.

Về phía Ngô Quyền, sau khi nhận được hung tin đã nhanh chóng họp các tướng lĩnh để bàn kế diệt trừ Kiều Công Tiễn..

Tại Đại La, Kiều Công Tiễn nhận được thư của Ngô Quyền do Kiều Công Hãn chuyển tới, liền mở thư đọc. Thư viết: "Gửi ngươi, Kiều Công Tiễn. Nhà người về tài cán không có gì, về chữ nghĩa biết vài chữ bẻ đôi. Vậy mà Dương Tiết độ sứ thương yêu, nhận làm nghĩa tử, coi như con cái trong nhà, ưu ái cho ngồi vào ghế Thứ sử Phong Châu, vinh thân phì gia. Tại Ái Châu, ta đã được nghe bách tính Phong Châu kêu ca ai oán tên Thứ sử tham lam, tàn bạo, vơ vét, cướp bóc, giết hại những người vô tội. Nay lòng tham không cùng, lại giết hại cả nghĩa phụ của mình, lấy oán báo ơn, bất trung, bất hiếu, bất nghĩa, vô đạo, trời không dung, đất không tha. Nhưng nay ta chưa tính toán chuyện đó với ngươi. Trước mắt, ngươi phải trả lại thi hài của Dương tiết độ sứ để ta đem về Ái Châu tổ chức tang lễ, ngươi còn được một chút gọi là hiếu thì hãy làm theo điều này. Nếu ngươi từ chối, 3 vạn quân sẽ tấn công thành Đại La ngay, ngươi sẽ không có đất mà chôn. Thứ sử Ái Châu Ngô Quyền".

Trước sức ép vây thành Đại La, Kiều Công Tiễn đã phải trả lại thi hài Dương Đình Nghệ theo tối hậu thư của Ngô Quyền đưa về Ái Châu tổ chức tang lễ trọng thể.

Về Dương Xá dự tang và đưa Dương Đình Nghệ về nơi yên nghỉ cuối cùng có đông đủ hầu hết các Thứ sử các châu của An Nam, các hào trưởng, các anh hùng hào kiệt, các tướng lĩnh, bạn bè thân hữu của Ngô Quyền, của Dương Tam Kha, 3000 nghĩa tử. Sau tang lễ, các anh hùng hào kiệt ngỏ lời sẽ cùng Ngô Quyền tiến đánh Đại La sau 100 ngày, bắt tên bất hiếu, bất trung, bất nghĩa, tên phản bội Kiều Công Tiễn, rửa hận cho nước nhà, cho bách tính, báo thù cho Dương Đình Nghệ.

Sau đó, Kiều Công Tiễn đã gửi thư cầu cứu vua Nam Hán. Trước tình thế khẩn trương, Ngô Quyền giao cho Dương Tam Kha làm Tổng chỉ huy, Đỗ Cảnh Thạc làm Phó cùng các tướng Ngô Xương Ngập, Ngô Xương Văn, Phạm Bạch Hổ đem 3000 võ sĩ (như đặc công ngày nay), 3 vạn quân tiến đánh Đại La, xuất phát ngay. Hạ được thành Đại La càng sớm càng tốt. Quân số lực lượng như vậy là rất mạnh. Chúc huynh Dương Tam Kha và các tướng quân thắng lợi. Còn việc tổ chức đánh quân Nam Hán, ta chờ hai hôm nữa khi các anh hùng hào kiệt đến sẽ bàn sau. Dương Tam Kha và các tướng đứng dậy chắp tay: "Xin đa tạ chúa công, chúng tôi nhất định đem tin thắng lợi trở về".

Do có nội ứng, thành Đại La sớm bị thất thủ, Dương Tam Kha là người kết liễu cuộc đời Kiều Công Tiễn. Trước thời khắc xử trảm, Dương Tam Kha đã trỏ gươm vào mặt Kiều Công Tiễn trên giường ngủ quát: "Thằng phản bội, mày đã ăn nát bát nát nồi nhà tao ở Dương Xá, mày bất tài nhưng cha ta đã cho mày quyền cao chức trọng ở Phong Châu, vinh hoa phú quý, mày không đền ơn lại còn giết hại nghĩa phụ của mình. Con chó được nuôi còn biết ơn trung thành với chủ, mày không bằng loài cầm thú, lại còn cầu viện Nam Hán, bán rẻ giang sơn cho lũ giặc ngoài".

Nhìn lại lịch sử dân tộc, Kiều Công Tiễn và những kẻ tham vọng quyền lực, ham sống sợ chết, cam tâm bán nước như Trần Ích Tắc, Lê Chiêu Thống đều có kết cục bi thảm.