Chi phí khổng lồ của cuộc xung đột ở Ukraine: Ai thực sự đang trả giá cho cuộc chiến?

[Romano]

Với hơn 700 tỷ euro chi phí, bao gồm cả tái thiết và nhân đạo, cuộc chiến Nga – Ukraine không chỉ thử thách quân sự mà còn là bài toán tài chính khốc liệt.Theo trang tin châu Âu Euronews, khi các cuộc đàm phán xuyên Đại Tây Dương về tương lai của Ukraine ngày càng căng thẳng, một chủ đề nổi lên, đặc biệt là trong các tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump: Ai trả tiền, trong lĩnh vực gì?

Cuộc tranh luận về hàng tỷ USD hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến với Nga kể từ tháng 2/2022, và liệu gánh nặng này có được chia sẻ công bằng hay không, hiện đang là trọng tâm của các nỗ lực ngoại giao đang diễn ra. Trong bối cảnh đó, Euronews đã có phân tích chính xác ai phải trả những gì và quan trọng hơn là gánh nặng chi phí này lớn đến mức nào so với từng quốc gia.

Chi tiêu quốc phòng tính theo GDP của Mỹ và EU

Vào tháng 11 năm ngoái, Quốc hội Ukraine, Verkhovna Rada, đã phê duyệt ngân sách quân sự kỷ lục là 2,23 nghìn tỷ hryvnia (45,9 tỷ euro) cho năm 2025. Vào thời điểm đó, con số này chiếm 26,3% GDP của cả nước hoặc 55% tổng ngân sách.

Vào tháng 7 vừa qua, số tiền đã được điều chỉnh để bao gồm thêm 412,3 tỷ hryvnia (8,6 triệu euro) cho việc hỗ trợ thêm nhân sự quân sự, mua sắm và sản xuất vũ khí, nâng tổng số tiền lên 31% GDP hoặc 67% tổng chi tiêu của chính quyền trung ương.

Mức chi tiêu trong ngân sách cho biết tỷ lệ nguồn lực của chính phủ được phân bổ cho một mục tiêu ưu tiên, chẳng hạn như quốc phòng, so với tất cả các khoản chi tiêu khác.

Trong khi ngân sách quốc phòng 2,64 nghìn tỷ hryvnia (55 tỷ euro) của Ukraine phản ánh nhu cầu sinh tồn trước mắt, thì chi phí chiến sự nói chung cho thấy tổng gánh nặng lên tới 700 tỷ euro, bao gồm tái thiết, nhu cầu nhân đạo và thiệt hại kinh tế. Chi tiêu quốc phòng, mặc dù chưa từng có trong lịch sử, chỉ là một phần trong tác động tài chính của cuộc chiến đối với Ukraine.

Để so sánh, chi tiêu của EU cho các nỗ lực quốc phòng của Ukraine - bao gồm cả chi tiêu trực tiếp của EU và chi tiêu song phương của các quốc gia thành viên - là khoảng 72 tỷ euro cho giai đoạn ba năm, 2022-2024.

Tính theo tỷ lệ phần trăm GDP, con số này vào khoảng 0,3% GDP của EU mỗi năm.

Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, riêng chi tiêu của nước này cho quốc phòng Ukraine trong ba năm đó đã lên tới 66,9 tỷ đô la (57,3 tỷ euro).

Con số này thấp hơn nhiều so với con số 300 tỷ USD mà Tổng thống Mỹ Donald Trump từng đề cập trước đây.

Tính theo tỷ lệ phần trăm GDP, con số này chiếm khoảng 0,08% GDP của Mỹ mỗi năm.

Mặc dù không có gì ngạc nhiên khi số tiền mà các cường quốc kinh tế như Mỹ và EU chi cho quốc phòng của Ukraine chỉ chiếm một phần nhỏ trong GDP hàng năm của họ, nhưng điều này giúp chúng ta hình dung được tổng chi phí thực tế do cuộc chiến gây ra với người dân Ukraine.

Một cách khác để đưa các con số vào bối cảnh là số tiền mà mỗi công dân phải trả cho chi phí quốc phòng của Ukraine.

Nếu chúng ta lấy ngân sách chi tiêu quốc phòng của Ukraine và chia dựa trên ước tính chung về dân số hiện tại của nước này, vào khoảng 37,86 triệu người - con số không tương đối do có nhiều người sơ tán và người Ukraine phải di dời trong nước- thì có thể suy ra rằng trong giai đoạn 2022–2024, mỗi người Ukraine thực tế đã trả khoảng 3.424 euro cho quốc phòng hoặc khoảng 1.312 euro mỗi năm.

Con số này cao hơn nhiều, cả về mặt tuyệt đối lẫn tương đối, so với số tiền mà công dân Mỹ hoặc EU đóng góp.

Việc xác định một con số cố định, chắc chắn về khoản tài trợ mà Mỹ gửi cho Ukraine kể từ năm 2022 là rất khó vì các quyết định về tài trợ và phân bổ không phù hợp với ngân sách quốc phòng hoặc chi tiêu như trong tính toán của Euronews về Ukraine, nhưng chúng ta hãy giả sử những con số hào phóng nhất.

Nếu chúng ta lấy con số 130,6 tỷ USD (111,28 tỷ euro) của Viện Kiel - bao gồm cả số liệu hỗ trợ quốc phòng và viện trợ nhân đạo trong ít nhất 3 năm - và chia cho dân số Mỹ, thì mỗi công dân Mỹ đã trả 127 USD (108 euro) mỗi năm cho việc phòng thủ của Ukraine.

Đối với EU, nếu lấy ước tính của Viện Kiel về tổng cam kết quân sự và tài chính vào khoảng 138 tỷ euro, thì con số này đối với mỗi công dân EU là khoảng 95 euro mỗi năm.

Những con số trên có vẻ nhẹ nhàng hơn nhiều nếu chúng ta so sánh mức lương trung bình ở EU, khoảng 29.600 euro theo Eurostat, và ở Mỹ, khoảng 62.000 USD hoặc 56.880 euro.

Chi phí phá hủy thời chiến

Ukraine phải đối mặt với nhu cầu tái thiết lên tới 448,6 tỷ euro trong thập kỷ tới, gần gấp 9 lần ngân sách quốc phòng năm 2025. Báo cáo Đánh giá nhanh về Thiệt hại và Nhu cầu lần thứ tư của Ngân hàng Thế giới, được công bố vào ngày 25/2 năm nay, ghi nhận thiệt hại trực tiếp về cơ sở hạ tầng lên tới 150 tỷ euro.

Thiệt hại và phá hủy nhà ở dẫn đầu tất cả các lĩnh vực với 48,8 tỷ euro, ảnh hưởng đến 2,5 triệu hộ gia đình và cần 71 tỷ euro để tái thiết. Cơ sở hạ tầng giao thông chịu thiệt hại 31,6 tỷ euro, cần 66,7 tỷ euro để khôi phục hoàn toàn.

Ngành năng lượng, được nhắm mục tiêu mạnh vào năm 2024, phải đối mặt với chi phí tái thiết lên tới 58,2 tỷ euro.

Những con số này chỉ phản ánh được khía cạnh kinh tế của chiến tranh. Cái giá phải trả còn lớn hơn nhiều, đó là sinh mạng con người, gia đình phải di dời và cộng đồng bị tàn phá — những con số mà không một sổ sách nào có thể thống kê đầy đủ.