Tác dụng của nước kiềm và những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe nếu uống quá nhiều

[miro1510]

Nước kiềm hiện được nhiều người, đặc biệt là các influencer về sức khỏe, quảng cáo như một loại 'thần dược'.

Nước kiềm có một số tác dụng nhất định. Ảnh minh họa. (Nguồn: Pixabay)

Với chỉ số pH cao, nước kiềm được cho là giúp trung hòa axit trong cơ thể, tăng cường năng lượng, làm chậm lão hóa. Thậm chí, loại nước này còn được cho là có thể ngăn ngừa hay chữa khỏi ung thư.

Quan điểm này xuất phát từ giả thuyết cho rằng, môi trường axit tạo điều kiện thuận lợi cho tế bào ung thư phát triển. Vậy khoa học thực sự nói gì?

Lợi ích thực sự của nước kiềm

Các chuyên gia cho rằng, bất kỳ trào lưu sức khỏe nào cũng thường có một phần sự thật và còn lại là dễ bị "thổi phồng" để tạo hiệu ứng. Với nước kiềm, họ đồng ý rằng, có một vài đặc tính nhất định, bao gồm:

- Trung hòa axit dạ dày tạm thời: Nhờ độ pH cao, nước kiềm có thể trung hòa lượng axit dư trong dạ dày giống như thuốc kháng axit, giúp một số người cảm thấy dễ chịu hơn khi bị trào ngược. Tuy nhiên, tác dụng này chỉ kéo dài trong thời gian ngắn.

- Cấp nước như nước thường: Chức năng cơ bản của nước là hydrat hóa cơ thể. Nước kiềm không có đặc tính nổi bật hơn nào về khả năng cấp nước và chưa có bằng chứng khoa học cho thấy, tốt hơn nước lọc thông thường.

Ảnh hưởng nhẹ đến pH nước tiểu, không thay đổi pH máu: Sau khi uống nước kiềm, nước tiểu có thể trở nên kiềm hơn đôi chút, nhưng pH máu vẫn ổn định trong khoảng 7,35-7,45 nhờ cơ chế kiểm soát chặt chẽ của phổi và thận.

Mối liên hệ giữa nước kiềm và tuyên bố phòng ngừa ung thư

Vào những năm 1930, bác sĩ người Đức từng giành giải Nobel Otto Warburg phát hiện qua nghiên cứu rằng, tế bào ung thư phát triển mạnh trong môi trường ít oxy và có tính axit.

Khác với tế bào bình thường sử dụng oxy để tạo năng lượng qua hô hấp hiếu khí, tế bào ung thư chủ yếu dựa vào quá trình đường phân (glycolysis) ngay cả khi có oxy, từ đó sinh ra axit lactic.

Quá trình này tạo ra môi trường vi mô có tính axit xung quanh khối u và Warburg tin rằng, đây là yếu tố then chốt thúc đẩy sự phát triển của ung thư. Phát hiện này gợi ý, quanh tế bào ung thư tồn tại lượng axit nhiều hơn so với phần còn lại của cơ thể.

Từ logic đó, nhiều người suy diễn, nếu môi trường axit liên quan đến ung thư thì uống nước kiềm để "trung hòa axit" trong cơ thể có thể ngăn ngừa ung thư.

Thông thường, thang pH (0-14) được dùng để đo độ axit hay kiềm (bazơ) của một chất, trong đó pH từ 0 đến 6 là axit, pH 7 là trung tính (như nước tinh khiết), còn pH từ 8 đến 14 là kiềm (như nước kiềm).

Sự hiểu nhầm về phát hiện của Warburg chủ yếu đến từ việc diễn giải quá đơn giản: Ông quan sát tế bào ung thư tạo ra môi trường axit quanh chúng do cách chuyển hóa glucose, chứ không phải vì cơ thể bị axit hóa.

Tuy vậy, nhiều người suy luận sai rằng, việc "kiềm hóa" cơ thể bằng chế độ ăn hay uống nước kiềm có thể phòng ngừa hoặc chữa ung thư, chỉ vì axit và kiềm đứng ở hai đầu đối lập của thang đo pH.

Thực tế, cơ thể con người luôn kiểm soát chặt chẽ độ pH trong máu, duy trì ổn định trong khoảng 7,35 đến 7,45. Nước kiềm hay thực phẩm có tính kiềm có thể làm thay đổi nhẹ pH của nước bọt hoặc nước tiểu, nhưng hoàn toàn không thể tác động đáng kể đến pH máu.

Uống quá nhiều nước kiềm gây tác động gì đến cơ thể?

Dù chưa có bằng chứng khoa học khẳng định nước kiềm có thể ngăn ngừa ung thư, một điều rõ ràng là dư thừa kiềm trong cơ thể có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng. Trạng thái này được gọi là nhiễm kiềm (alkalosis), làm rối loạn cân bằng axit - kiềm tự nhiên vốn duy trì sự khỏe mạnh cho cơ thể.

Khi nhiễm kiềm, hoạt động của enzym có thể bị cản trở, việc cung cấp oxy đến các mô giảm sút và các khoáng chất thiết yếu như kali, canxi mất cân bằng.

Những thay đổi này thường gây ra các triệu chứng như chuột rút, tê bì, buồn nôn, lú lẫn và trong trường hợp nặng có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim hoặc co giật. Nói một cách đơn giản, tình trạng kiềm quá mức không cải thiện sức khỏe mà còn tạo gánh nặng cho cơ thể.