Ung thư vú là căn bệnh ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ. Phát hiện sớm và thay đổi lối sống có thể giúp phòng ngừa và điều trị hiệu quả.
'Toàn cảnh' ung thư vú ở Việt Nam hiện nay
Ung thư vú không chỉ là nỗi ám ảnh cá nhân mà còn là thách thức sức khỏe cộng đồng đáng quan tâm toàn cầu. Trong năm 2025, Việt Nam đặc biệt là các đô thị lớn như TP.HCM có thể ghi nhận 3.702 ca mới, với ASIR tăng ~2,7% mỗi năm dự báo theo số liệu y tế tại không chỉ là những con số, mà là những người thân, bạn bè, có thể là chính bạn.
Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), trong báo cáo 2024–2025, nhấn mạnh ngưỡng sống sót sau 5 năm đối với ung thư vú: ~91% ở mức chung, nhưng nếu phát hiện tại chỗ, con số này có thể lên tới >99%. Sự khác biệt này là minh chứng rõ ràng về giá trị của tầm soát sớm có thể sẽ cứu lấy cuộc đời mình.
Tỷ lệ ung thư vú ở nữ giới ngày càng gia tăng.
Theo ThS.BS Lê Văn Long - Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, việc tầm soát định kỳ đóng vai trò then chốt trong phòng ngừa ung thư vú. Thực tế, ở Việt Nam, thói quen khám sức khỏe định kỳ của người dân, đặc biệt là nhóm phụ nữ trẻ, còn khá hạn chế. Nhiều người vẫn lầm tưởng rằng tuổi trẻ đồng nghĩa với nguy cơ mắc ung thư vú thấp.
Tuy nhiên, thống kê cho thấy bệnh đang có xu hướng trẻ hóa, thậm chí có trường hợp mới ngoài 20 tuổi đã được chẩn đoán mắc bệnh. Nếu phát hiện ở giai đoạn sớm, tỷ lệ điều trị thành công có thể đạt trên 90%, thậm chí tới 98%. Ngược lại, khi bệnh tiến triển muộn, tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ còn dưới 20%.
Nguyên nhân nào dẫn đến ung thư vú ở nữ giới?
Theo TS.BS Lê Hồng Quang (Bệnh viện K): "Ung thư vú là một trong những bệnh ác tính phổ biến nhất của phụ nữ trên thế giới và Việt Nam. Tại Việt Nam có điều khác biệt với thế giới, tỷ lệ mắc ung thư vú của Việt nam có xu hướng trẻ hơn thế giới, đối với khu vực Âu Mỹ tỷ lệ phụ nữ mắc bệnh ung thư vú cao nhất là ở lứa tuổi 55-60 tuổi trở lê. Tuy nhiên, tại Việt Nam chúng ta gặp rất nhiều ở lứa tuổi 40, thậm chí trong quá trình làm chuyên môn chúng tôi cũng đã từng gặp những trường hợp sinh viên ngoài 20 tuổi đã mắc bệnh ung thư vú".
Cũng theo BS Quang, nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ của ung thư vú cũng rất đa dạng:
- Các yếu tố về tuổi: Khi cơ thể càng cao tuổi thì quá trình sửa chữa về đột biến, thương tổn kém đi gây phát sinh ung thư.
- Các yếu tố nguy cơ về di truyền: Nếu gia đình có mẹ, chị em gái, dì ruột đã bị ung thư vú, thì người phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư vú rất cao.
- Các yếu tố nguyên nhân về nội tiết: những người phụ nữ lấy chồng, sinh con muộn hoặc không sinh đẻ thì cũng có nguy cơ bị ung thư vú cao hơn.
- Ngoài ra còn các yếu tố nguy cơ khác như: có lối sống Âu hóa, ít vận động thể lực cũng được ghi nhận làm tăng tỷ lệ ung thư vú.
- Phụ nữ qua độ tuổi mãn kinh dùng thuốc nội tiết tố thay thế có thời gian kéo dài cũng cần lưu ý các biện pháp phát hiện ung thư sớm.
Cảnh báo về nguyên nhân gây ung thư vú.
Dấu hiệu nhận biết bệnh ung thư vú
Ban đầu, dấu hiệu của bệnh ung thư vú rất 'nghèo nàn', thường xuất hiện âm ỷ, lâu dài và tái phát nặng nếu người bệnh chủ quan không đi khám tại bệnh viện. Một trong những dấu hiệu đó bao gồm:
- Xuất hiện một cục u mới trong vú hoặc dưới nách (cả dạng cứng lẫn dày lên).
- Sưng hoặc dày cứng một phần hoặc toàn bộ vùng vú, dù không chạm thấy u rõ ràng.
- Da vú thay đổi: lõm da, sần như vỏ cam.
- Thay đổi ở núm vú: tụt vào trong, sưng, bong vảy, đau, hoặc có dịch (cả dịch có máu hoặc không phải sữa mẹ).
- Hạch bạch huyết sưng dưới cánh tay hoặc quanh xương đòn - dấu hiệu ung thư có thể di căn sớm.
- Đau vú hoặc núm vú kéo dài, không liên quan chu kỳ kinh nguyệt hoặc các tác nhân khác.
- Thay đổi hình dáng hoặc kích thước vú một cách bất thường, đặc biệt là tăng hoặc lệch rõ rệt.
Những điều cần tránh đề không mắc bệnh ung thư vú
1. Hạn chế uống rượu, hoặc bỏ hẳn nếu có thể
Rượu là yếu tố rủi ro đã được chứng minh rõ ràng, có thể liên quan đến khoảng 1/10 số ca ung thư vú trên toàn cầu. Ngay cả khi chỉ uống nhẹ từ 1–3 ly mỗi tuần, nguy cơ vẫn gia tăng. Các nghiên cứu cho thấy, mỗi 12 tháng nuôi con bằng sữa mẹ giúp giảm khoảng 4% nguy cơ mắc bệnh, trong khi việc tiêu thụ rượu là nguyên nhân có thể phòng tránh ở một tỷ lệ đáng kể.
2. Tránh hút thuốc
Hút thuốc làm tăng nguy cơ ung thư vú, đặc biệt nếu bắt đầu từ khi còn trẻ. Đây là yếu tố hoàn toàn có thể kiểm soát, vì vậy hãy kiên quyết từ bỏ khói thuốc để bảo vệ sức khỏe lâu dài.
3. Giữ cân nặng hợp lý, tránh thừa cân hoặc béo phì (đặc biệt sau mãn kinh)
Béo phì là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú ở phụ nữ sau mãn kinh. Duy trì cân nặng hợp lý, tránh tăng cân quá mức sẽ góp phần giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh.
Ung thư vú 2025: Xu hướng mới, phòng ngừa sớm và cách tầm soát hiệu quả - Ảnh 6.
Duy trì cân nặng theo chỉ số BMI hợp lý.
4. Tăng cường vận động, duy trì hoạt động thể chất đều đặn
Tập luyện ở mức trung bình đến mạnh từ 150–300 phút mỗi tuần giúp giảm nguy cơ ung thư vú một cách rõ rệt. Vận động thường xuyên là phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả để bảo vệ sức khỏe tổng thể.
Ung thư vú 2025: Xu hướng mới, phòng ngừa sớm và cách tầm soát hiệu quả - Ảnh 7.
Tích cực các bài tập thể dục tốt cho sức khoẻ.
5. Cẩn trọng khi sử dụng liệu pháp hormone (HRT) và thuốc tránh thai lâu dài
Liệu pháp hormone thay thế có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú. Việc sử dụng thuốc tránh thai trong thời gian dài cũng có mối liên quan nhất định, dù nguy cơ sẽ giảm dần sau khi ngừng dùng.
6. Hạn chế thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn và chất béo bão hòa
Chế độ ăn giàu thịt đỏ, thịt chế biến sẵn và chất béo bão hòa có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú. Thay vào đó, nên bổ sung nhiều rau củ quả, ngũ cốc nguyên hạt và giảm
7. Tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại và tia xạ không cần thiết
Hạn chế tiếp xúc với tia X hoặc xạ trị không cần thiết, đặc biệt với những người có nguy cơ cao. Đồng thời, cần chú ý đến môi trường sống, giảm tiếp xúc với hóa chất độc hại để bảo vệ cơ thể.
Cần tăng cường kiểm tra sức khoẻ định kỳ để kịp thời phát hiện và chữa trị bệnh.
Kết lại, ung thư vú không phải là căn bệnh có thể phòng tránh tuyệt đối, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể giảm thiểu nguy cơ bằng những thay đổi đơn giản trong lối sống: từ việc nói "không" với rượu và thuốc lá, duy trì cân nặng hợp lý, vận động thường xuyên, đến chế độ ăn uống lành mạnh và kiểm soát các yếu tố nội tiết. Mỗi lựa chọn sáng suốt hôm nay chính là khoản "đầu tư" cho một tương lai khỏe mạnh. Hãy bắt đầu từ những thói quen nhỏ, kiên trì thực hiện mỗi ngày bởi sức khỏe của bạn luôn là tài sản vô giá, và bạn là người duy nhất có thể bảo vệ nó tốt nhất.
VietBF@ sưu tập
