Theo Bảo tàng Cổ vật Cung đ́nh Huế. Ngai vua triều Nguyễn tại điện Thái Ḥa vừa bị phá hoại là hiện vật gốc, độc bản, được Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia vào năm 2015.
Những ngày qua, sau khi xảy ra sự việc ngai vua triều Nguyễn ở điện Thái Ḥa, Đại nội Huế bị phá hoại, có thông tin cho rằng h́nh ảnh ngai vua này khác với những h́nh ảnh tư liệu trước đây.
Liên quan vấn đề này, trao đổi với PV Báo Sức khỏe & Đời sống, ông Ngô Văn Minh, Giám đốc Bảo tàng Cổ vật Cung đ́nh Huế xác nhận, mạng xă hội xuất hiện nhiều h́nh ảnh ngai khác nhau. Trong đó, có h́nh ảnh của ngai vua ở điện Thái Ḥa (vừa bị người đàn ông phá hoại), một h́nh ảnh ngai vua không có phần tựa tay h́nh rồng và ngai vua dưới thời vua Duy Tân...
Ông Minh cho biết, ngai vua ở điện Thái Ḥa vừa bị phá hoại là hiện vật gốc, độc bản, tồn tại hàng trăm năm, được Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia vào năm 2015.
Theo ông Minh, việc có nhiều h́nh ảnh khác nhau không loại trừ khả năng ngai vua bị sửa chữa trước thời điểm lập hồ sơ công nhận bảo vật Quốc gia, có thể sửa chữa dưới thời các vị vua triều Nguyễn nhưng không có những tư liệu ghi lại.
"Khi làm hồ sơ đề nghị công nhận bảo vật quốc gia, trung tâm cùng các đơn vị liên quan thành lập hội đồng khoa học, hội đồng thẩm định để nghiên cứu, đánh giá", ông Minh nói.
Theo Giám đốc Bảo tàng Cổ vật Cung đ́nh Huế, chiếc ngai vua có số đăng kư TH 25 - ĐM 04 (Thái Ḥa 25 - đồ mộc 04) được làm bằng gỗ, với chiều dài 87 cm, rộng 72 cm, cao 101 cm; đế dài 118 cm, rộng 90 cm, cao 20 cm; trọng lượng khoảng 60 kg. Ngai bằng gỗ, sơn son thếp vàng.
Thân ngai có 4 trụ nối đế với ṿng lưng và tay ngai; lưng ngai trang trí chạm nổi đề tài "long hàm thọ". Tay ngai h́nh ṿng cung; điểm tay ngai chạm lộng đề tài "lá hóa dơi". Hai đầu tay ngai chạm nổi h́nh đầu rồng ở tư thế vươn về phía trước.
Đế ngai h́nh chữ nhật, kích thước 87cm x 72cm. Phần nối đế ngai và chân được chia ô trang trí theo h́nh vuông và h́nh chữ nhật xen kẽ, trong lót kính, xung quanh viền hoa văn chạm lộng. 4 chân ngai được tạo dáng kiểu chân quỳ...
Theo bản thuyết minh đề nghị công nhận hiện vật quốc gia của ngai vua triều Nguyễn, hiện trạng ngai trước đó có các vị trí ghép mộng bị hở. Các ô kính tráng thủy trang trí phía dưới bệ ngai bị hư hỏng.
Tay ngai bên phải bị găy rời, đă được gia cố tạm bằng dây thép. Tay ngai bên trái bị nứt, lớp sơn thếp bị bong tróc. Một số chi tiết trang trí ở lưng ngai không c̣n nguyên vẹn. Đế ngai bị bong lớp sơn son thếp vàng và có hiện tượng mục gỗ.
Thời điểm đó, cơ quan chức năng đưa ra giải pháp xử lư, bằng biện pháp bảo quản cấp thiết là vệ sinh toàn bộ ngai vàng, gia cố các mộng gỗ. Đồng thời, bảo quản pḥng ngừa bằng việc bơm thuốc bảo quản vào các mộng gỗ và các phần gỗ đang có nguy cơ bị mục, vệ sinh thường xuyên và kiểm tra định kỳ.
Biểu tượng quyền lực
Bảo tàng Cổ vật Cung đ́nh Huế cho hay, theo như bản thuyết minh, ngai vua triều Nguyễn (1802 - 1945) là nơi các vua Nguyễn làm lễ đăng quang, điều hành lễ Đại triều, tiếp kiến các sứ thần ngoại giao, tổ chức lễ Vạn thọ (sinh nhật nhà vua) và các nghi lễ quan trọng khác của triều đ́nh từ khi thiết lập vương triều Nguyễn cho đến khi kết thúc vào năm 1945.
Trong những năm tháng chiến tranh ác liệt, khu vực Hoàng thành bị thiệt hại nhiều nhưng điện Thái Ḥa và đặc biệt là ngai vua triều Nguyễn vẫn c̣n gần như nguyên vẹn.
"Ngai vua là một trong những vật dụng không thể thiếu của mỗi triều đại quân chủ ở mọi nơi trên thế giới. Trong số các triều đại quân chủ đă từng tồn tại trong lịch sử Việt Nam, triều Nguyễn là triều đại cuối cùng, cũng là triều đại duy nhất để lại ngai vua c̣n nguyên vẹn cho đến tận ngày nay.
V́ vậy, ngai vua triều Nguyễn là chiếc ngai duy nhất c̣n lại ở Việt Nam, là hiện vật độc bản có tầm quan trọng to lớn, mang nhiều giá trị lịch sử, văn hóa, mỹ thuật đặc sắc", Bảo tàng Cổ vật Cung đ́nh Huế cho hay.
Là biểu tượng quyền lực của vương triều phong kiến Nguyễn, ngai vua triều Nguyễn có đồ án trang trí chủ đạo là rồng được tập trung đặc tả dưới nhiều dáng vẻ phong phú về h́nh thức thể hiện và đa dạng.
Cụ thể, dạng mặt ngang (lưng ngai, đế ngai) hay đầu rồng nhô cao (tay ngai, bệ ngai), "long hàm thọ", "long - vân", "lưỡng long triều nhật", "long chầu chữ Thọ"... mang nhiều ư nghĩa tốt đẹp như sự trường thọ, hạnh phúc, quyền lực cao quư.
Ngai vua triều Nguyễn được đặt giữa điện Thái Ḥa dưới thời Nguyễn, nơi triều đ́nh tổ chức các sự kiện trọng đại của mỗi đời vua Nguyễn. Trong suốt 143 năm của triều đại, trải qua nhiều đời vua, ngai vua triều Nguyễn không hề có sự thay đổi chức năng hay xê dịch vị trí...