Làm thế nào để biết mình dị ứng vaccine Covid-19?

[florida80]

Phó giáo sư, tiến sĩ Hoàng Thị Lâm, Trưởng bộ môn Dị ứng Miễn dịch lâm sàng, Đại học Y Hà Nội, cho biết không phải ai cũng bị dị ứng vaccine, chỉ những người cơ địa dị ứng mới có nguy cơ dị ứng vaccine.

Ví dụ, bản thân hoặc thành viên trong gia đình mắc các bệnh dị ứng như dị ứng thuốc, dị ứng thức ăn, dị ứng vaccine, hen phế quản, viêm mũi dị ứng...

Hiện, tỷ lệ dị ứng vaccine và phản vệ do vaccine rất thấp. Tuy nhiên, khi nước ta đang trong chiến dịch tiêm chủng đại trà vaccine Covid-19, mối quan tâm đến các phản ứng sau tiêm, đặc biệt là dị ứng, nhiều hơn.

Vaccine cũng giống như các thuốc khác, đều có khả năng gây dị ứng và bất kỳ thành phần nào của vacine cũng có thể đóng vai trò là một dị nguyên (gây dị ứng). Dị ứng vaccine có thể là dị ứng type nhanh xảy ra trong vòng vài phút hoặc vài giờ với các biểu hiện như mày đay, phù quincke (sưng nề đột ngột), khó thở, phản vệ...

Dị ứng hoặc dị ứng type chậm (qua trung gian IgE hoặc không) xảy ra sau vài giờ đến vài ngày, thậm chí là vài tuần sau khi dùng vaccine. Trong đó cấp tính và nguy hiểm nhất vẫn là phản ứng phản vệ, đặc biệt là sốc phản vệ, có nguy cơ đe dọa tính mạng.

Khoảng 80% trường hợp phản vệ do vaccine xảy ra trong vòng 30 phút đầu sau tiêm. Các triệu chứng có thể có là mày đay mẩn ngứa, ban đỏ, hoa mắt chóng mặt, mệt mỏi, xuất hiện nhanh sau tiêm vaccine. Sau đó các triệu chứng tiếp tục tiến triển như khó thở, choáng váng, ngất suy hô hấp, trụy tim mạch... Nếu không cấp cứu kịp thời người bệnh có thể tử vong.

Thành phần gây dị ứng trong vaccine rất đa dạng, tùy từng loại vaccine. Đó có thể là do gelatin (có trong vaccine sởi, rubela, thủy đậu...), protein trứng (vaccine sốt vàng, sởi, rubella, vaccine dại ...), protein sữa (bạch hầu, ho gà, uốn ván....).

Một số chất bảo quản trong vaccine như thimerosal, aluminum, và phenoxyethanol cũng có thể gây dị ứng. PEG và Polysorbate là hai thành phần có trong vaccine Covid-19 cũng được liệt kê là các dị nguyên tiềm năng.

Nhân viên y tế tại Hà Nội tiêm vaccine AstraZeneca. Ảnh:Giang Huy.
Nhân viên y tế tại Hà Nội tiêm vaccine AstraZeneca. Ảnh:Giang Huy.

Hiện nay, có nhiều hướng dẫn cách tiếp cận và chẩn đoán dị ứng vaccine ở những người cơ địa dị ứng. Điều quan trọng nhất vẫn là thăm khám lâm sàng. Một số hướng dẫn đề nghị test để nhận biết nguy cơ dị ứng vaccine, tuy nhiên cách này đang gây nhiều ý kiến trái chiều. Bộ Y tế cũng không khuyến cáo test dị ứng trước khi tiêm vaccine.

Theo quan điểm của tiến sĩ Lâm: "Người cơ địa dị ứng có thể test, còn trường hợp không thuộc cơ địa dị ứng không khuyến cáo test dị ứng vaccine Covid-19".

Một số phòng xét nghiệm có thể xác định được mức kháng thể dị ứng với vaccine, thông thường là kháng thể IgE đặc hiệu với vaccine hoặc thành phần vaccine. Test da cũng là phương pháp được sử dụng. Tuy nhiên test da cũng có thể gây phản ứng phản vệ, nên chỉ được thực hiện tại các đơn vị có trang bị đầy đủ phương tiện cấp cứu và được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa hoặc có chứng chỉ về việc thực hiện test này.

Ngoài ra, còn có xét nghiệm IgE đặc hiệu với dị nguyên (vaccine) như protein trứng, protein sữa, gelatin, latex và nấm mốc hoặc kháng sinh (thành phần của vaccine).

Trong một số trường hợp đặc biệt, các bác sĩ sẽ sử dụng test kích thích để chẩn đoán người bệnh có dị ứng với vaccine hay không. Tuy nhiên, đây là thủ thuật có tính nguy hiểm cao, chỉ nên tiến hành tại các cơ sở y tế có trang bị đầy đủ phương tiện cấp cứu và được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa dị ứng.



Tiến sĩ Lâm đánh giá, với các phương pháp tiếp cận và chẩn đoán dị ứng vaccine, người có cơ địa dị ứng có thể thêm cơ hội yên tâm tiêm vaccine, giúp tăng thêm số lượng cá nhân tiêm vaccine, góp phần nhanh chóng tạo nên miễn dịch cộng đồng, đẩy lùi đại dịch.

Chiến dịch tiêm chủng vaccine Covid-19 toàn dân tại Việt Nam bắt đầu hôm 10/7, kéo dài đến tháng 4/2022. Mục tiêu là tiêm miễn phí hàng năm cho nhân dân để đạt được sự miễn dịch cộng đồng trên toàn quốc. Chiến lược tiêm chủng là "tiêm đến đâu an toàn đến đấy", đảm bảo an toàn cho người được tiêm, hạn chế đến mức thấp nhất trường hợp phản vệ.

10
Sức khỏeDinh dưỡngChủ nhật, 19/12/2021, 01:00 (GMT+7)
Quả ổi nhiều vitamin C gấp 4 lần quả cam
Trong 100 g ổi chứa 228 mg vitamin C, nhiều gấp 4 lần cam, thích hợp ăn để nâng cao sức khỏe và phòng dịch.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng, Trưởng Khoa Khám Tư vấn Dinh dưỡng người lớn, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết cam vẫn luôn được biết đến là nguồn vitamin C tự nhiên dồi dào. Trong 100 g cam chứa 50 mg vitamin C. Tuy nhiên, lượng vitamin C trong ổi nhiều hơn cam hơn 4 lần, 100 g quả ổi chứa 228 mg vitamin C.

Vitamin C còn được gọi là acid ascorbic - vi chất dinh dưỡng tăng cường miễn dịch tốt nhất và cũng tham gia nhiều chức năng bình thường của cơ thể. Vitamin C hỗ trợ đề kháng, chống nhiễm trùng như cảm cúm, mau lành vết thương. Vitamin C cũng được biết là một chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương từ gốc tự do. Tổn thương tế bào của gốc tự do gây ra các bệnh tim mạch, ung thư và bệnh mạn tính khác.

Ngoài quả, lá ổi cũng được coi là "thần dược" chữa bệnh. Lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn Lâm khoa học và Công nghệ, cho biết trong lá ổi non hay những ngọn búp non của lá ổi chứa khoảng 3% nhựa và 7-10% tanin, các chất chống oxy hóa như vitamin C và flavonoid, các chất kháng khuẩn, chống viêm... Do tính chất chống viêm, lá ổi thường được sử dụng như một thành phần trong kem đánh răng, làm mát miệng, giảm đau răng, chữa bệnh về nướu, miệng lở loét và điều trị viêm họng. Có thể súc miệng bằng trà lá ổi hoặc lá ổi làm thành bột nhão tự nhiên ở nhà để đánh răng.

Con người sử dụng lá ổi chế biến thành sản phẩm trà, xuất khẩu sang châu Âu và Bắc Mỹ. Để chuẩn bị một tách trà lá ổi, ngâm một nắm lá ổi trong nước nóng khoảng 15 phút, lọc nước, loại bỏ các lá. Đun sôi nước này cùng với trà để uống, hoặc hãm bằng nước nóng với lá trà xanh lấy nước uống trong ngày sẽ tốt cho sức khỏe.

Trong các loại quả giàu vitamin C, ổi nhiều vitamin C hơn cả. Ảnh: Healthline
Trong các loại quả giàu vitamin C, ổi nhiều vitamin C hơn cả. Ảnh: Healthline

Bác sĩ Hưng khuyên, dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, nên tăng sức đề kháng cho cơ thể bằng những loại thực phẩm tự nhiên giàu vitamin C. Ngoài ổi, một loại quả khác giàu vitamin C là kiwi. Một quả kiwi tương đương một quả trứng nhưng chứa đến 85 mg vitamin C. Nên dùng kiwi tươi làm bữa tráng miệng mỗi sáng là thời điểm tốt nhất để bảo tồn tuyệt đối lượng vitamin C. Hai trái kiwi cỡ trung bình có thể cung cấp khoảng 230% lượng vitamin C khuyến nghị một ngày, gần gấp đôi so với cam. Có thể thêm kiwi vào món salad, cắt vài lát ăn cùng với sữa chua hoặc dùng kiwi cùng dâu để làm bánh.

Theo bác sĩ, thực phẩm giàu vitamin C giúp tăng sức đề kháng, thích hợp sử dụng trong dịch Covid-19 để nâng cao sức khỏe. Khuyến nghị về nhu cầu vitamin C theo ngày như sau: Trẻ 6-11 tháng cần 25-30 mg; trẻ 1-6 tuổi 30 mg, trẻ 7-9 tuổi 35 mg; tuổi vị thành niên 10-18 là 65 mg; người trưởng thành 70 mg; phụ nữ có thai là 80 mg; bà mẹ cho con bú là 95 mg.

Trường hợp nếu cơ thể tiêu hóa và hấp thu kém thì có thể bổ sung thực phẩm chứa vitamin C, các dạng như viên nén uống, viên nén nhai, thuốc dạng lỏng, dạng thuốc tiêm... Tuy nhiên, bổ sung như thế nào, hàm lượng bao nhiêu cần theo chỉ định của bác sĩ.

Ăn gì để tăng đề kháng ngừa bệnh?
Ăn 60% chất bột đường, 30% chất béo, 10% chất đạm trong mỗi bữa, kết hợp tập thể dục 30 phút mỗi ngày, uống đủ nước, ngủ đủ giấc sẽ giúp phòng bệnh tự nhiên.

Bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ (Trưởng đơn vị điều trị ban ngày, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM Cơ sở 3), cho biết sức đề kháng trong cơ thể được tạo ra từ hệ thống miễn dịch. Nếu có sức đề kháng tốt, cơ thể bạn sẽ ngăn chặn những tác nhân gây hại từ môi trường xung quanh hoặc tìm cách loại bỏ, tiêu diệt nếu chúng đã xâm nhập vào bên trong như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng.

Theo bác sĩ Vũ, dinh dưỡng đầy đủ và cân đối đóng vai trò quan trọng tạo nên sức mạnh hệ miễn dịch. Trong thiên nhiên, không có một thực phẩm nào là hoàn hảo, nên chúng ta phải ăn đa dạng, nhiều món, loại thức ăn trong một khẩu phần. Một bữa ăn hợp lý cần có đủ 4 nhóm thực phẩm, với tỷ lệ 60% chất bột đường (tương đương 9-12 g/kg thể trọng); 30% chất béo (tương đương 4-6 g/kg thể trọng); 10% chất đạm (tương đương 1-2 g/kg thể trọng); một số vi lượng muối khoáng, vitamin đã có sẵn trong ba nhóm trên.

Trong đó, nhóm bột đường (chủ yếu là các loại ngũ cốc) nên sử dụng loại gạo không bị xay xát quá kỹ, để gạo không bị mất đi các chất dinh dưỡng như vitamin nhóm B, nhất là vitamin B1, chất xơ... Ngoài ra, người dân nên ăn xen kẽ khoai lang, khoai tây, ngô... để tránh nhàm chán và đa dạng các loại thực phẩm.

Nhóm chất đạm - protein (thịt, cá, trứng, sữa, các loại đậu, đỗ...) vừa cung cấp các thành phần thiết yếu đảm bảo cơ thể tăng trưởng, duy trì hoạt động sống vừa tăng cường sức đề kháng. Người dân nên phối hợp đạm động vật và đạm thực vật. Các loại thịt đỏ (thịt lợn, thịt bò...) có nhiều sắt giúp phòng chống thiếu máu, thiếu sắt, đặc biệt quan trọng đối với trẻ nhỏ, phụ nữ có thai và phụ nữ tuổi sinh đẻ. Tuy nhiên không nên ăn quá nhiều thịt đỏ vì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, ung thư, gout... Bạn nên tăng cường ăn các loại thịt gia cầm (gà, vịt, ngan...). Các loại hạt đậu, đỗ cũng là nguồn đạm thực vật tốt.

Nhóm chất béo (mỡ động vật, dầu thực vật) có tác dụng tương tự chất đạm, và còn hỗ trợ hấp thu các vitamin tan trong dầu, mỡ như A, D, E, K. Mỡ động vật thường chứa nhiều chất béo bão hòa, khó hấp thu, vì thế nên sử dụng hạn chế, nhưng không nên thay thế hoàn toàn chúng bằng dầu thực vật. Mỡ cá và mỡ gia cầm lại có nhiều chất béo chưa bão hòa, đặc biệt là omega 3, omega 6, omega 9 rất có lợi.

Nhóm vitamin và khoáng chất có nhiều trong các loại rau, củ, quả. Khi dùng khẩu phần ăn đủ ba nhóm như trên, các yếu tố vi lượng cũng sẽ đầy đủ nhu cầu. Trong đó, sắt có nhiều trong thịt đỏ, cá, phủ tạng động vật, các loại đậu đỗ và rau lá xanh thẫm. Canxi và phosphor có nhiều trong các chế phẩm của sữa. I-ốt có trong hải sản và thực phẩm nuôi trồng bằng đất, trong muối ăn. Vitamin A có trong các thực phẩm nguồn động vật như gan, trứng, các sản phẩm sữa, rau quả có màu vàng và đỏ. Rau màu xanh thẫm giàu nhiều tiền chất vitamin A và vitamin B. Vitamin C có nhiều trong các loại quả cam, quýt, bưởi, ớt xanh, dâu tây, cà chua, bông cải xanh, khoai tây, khoai lang. Vitamin D có nhiều trong dầu cá, trứng, sữa...

"Chú ý vệ sinh an toàn thực phẩm, ăn đủ và đúng bữa, hình thức món ăn đẹp, cách nấu phù hợp cho trẻ nhỏ và người già", bác sĩ Vũ nói.

Ngoài ra, nước tuy không thuộc nhóm chất dinh dưỡng nào nhưng không thể thiếu cho việc tạo tế bào và dịch, giúp tống các chất thải ra khỏi cơ thể. Bạn cần uống trung bình 1,5-2 lít nước sạch hàng ngày để thay thế lượng dịch đã mất đi.

Cần hạn chế các thức ăn nhanh, nước ngọt, bánh kẹo các loại vì thực phẩm này ẩn chứa nhiều nguy cơ có hại cho sức khỏe (béo phì, tăng huyết áp, rối loạn đường huyết, các bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư...) nếu tiêu thụ thường xuyên. Cần hạn chế và không lạm dụng rượu, bia vì có nguy cơ gây bệnh về gan, tim mạch, thần kinh...

Để duy trì hệ miễn dịch luôn khỏe mạnh, người dân cần duy trì luyện tập, vận động mỗi ngày tối thiểu 30 phút, giúp kích thích các tế bào bạch cầu hoạt động tốt hơn, giải phóng hormone endorphin có khả năng giảm đau, giảm căng thẳng và ngủ ngon hơn. Đối với người cao tuổi, hoạt động thể chất phù hợp đều đặn có tác dụng hạn chế suy giảm miễn dịch do quá trình lão hóa.

Tùy đặc điểm hình thể, sức khỏe, tình trạng bệnh tật của mỗi người cũng như điều kiện hoàn cảnh môi trường, xã hội để lựa chọn những loại hình vận động tập luyện phù hợp. Các hoạt động thể chất đơn giản có thể tự tập tại nhà như các bài tập thở, tập yoga, đi bộ, lên xuống cầu thang, nhảy dây, đạp xe tại chỗ, khí công, dưỡng sinh... hoặc tập ở phòng gym, câu lạc bộ, trung tâm thể thao.

Bên cạnh dinh dưỡng và vận động, cần chú ý ngủ đủ giấc, việc thiếu ngủ sẽ khiến cơ thể mệt mỏi và dễ mắc bệnh hơn. Cần kiểm soát căng thẳng vì khi stress cơ thể sẽ tiết ra các hormone như cortisol và adrenaline làm suy yếu hệ thống miễn dịch. Căng thẳng trong một thời gian dài khiến con người dễ mắc các bệnh từ thông thường cho đến nghiêm trọng hơn, bao gồm tim mạch và tăng huyết áp.

"Không có loại thuốc hay chất bổ sung nào có tác dụng để tăng cường hệ miễn dịch. Thay vào đó, những thói quen sống lành mạnh, lạc quan có thể giúp cải thiện chức năng của hệ miễn dịch, bảo vệ toàn diện cơ thể khỏi các căn bệnh một cách tự nhiên", bác sĩ Vũ cho hay.

Sức khỏeDinh dưỡngThứ bảy, 11/12/2021, 05:00 (GMT+7)
3 loại rau tăng đề kháng cơ thể trong mùa đông
Cải bắp, cải soong, bí ngô là ba loại rau chứa nhiều vitamin C và dưỡng chất, giúp cơ thể tăng cường miễn dịch, ngăn ngừa bệnh tật.

Cải bắp

Trong cuốn Thảo mộc quanh nhà, thực dưỡng và làm thuốc của lương y Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ, cải bắp rất giàu vitamin C. Lượng vitamin C trong cải bắp chỉ kém cà chua nhưng lại gấp 4,5 lần cà rốt và 3,6 lần khoai tây, hành tây.

Vitamin C còn được gọi là acid ascorbic - một vi chất dinh dưỡng tăng cường miễn dịch tốt nhất và cũng tham gia nhiều chức năng bình thường của cơ thể. Vitamin C hỗ trợ đề kháng, chống nhiễm trùng như cảm cúm, mau lành vết thương. Vitamin C cũng được biết là một chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương từ gốc tự do. Tổn thương tế bào của gốc tự do gây ra các bệnh tim mạch, ung thư và bệnh mạn tính khác.

Ở châu Âu, từ thời thượng cổ, người dân đã biết dùng cải bắp làm thuốc và mệnh danh nó là "thầy thuốc của người nghèo". Trong Đông y, cải bắp vị ngọt, nhạt, tính lạnh, tác dụng lợi tiểu, nhuận tràng, giải độc, trị đau dạ dày, ho viêm họng khản tiếng, đau thần kinh, mụn nhọt... Loại rau này có thể chế biến thành nhiều món như luộc, nấu, xào, ăn kèm cũng các món hầm, súp, làm nộm...

Bài thuốc trị đau dạ dày, bệnh đường ruột, viêm họng ho, như sau: cải bắp tươi cùng đường và muối, ép lấy nước uống trong hai tháng. Thông thường một kg bắp cải cho 500-700 ml nước ép. Trong cải bắp có chất chống viêm loét vitamin U rất dễ phân hủy ở nhiệt độ cao, do đó phải ép lấy nước dùng.

Bắp cải giàu vitamin C, giúp tăng sức đề kháng cơ thể. Ảnh: Food Gallery
Bắp cải giàu vitamin C, giúp tăng sức đề kháng cơ thể. Ảnh: Food Gallery

Bí ngô

Lương y Sáng cho biết, bí ngô vừa là thực phẩm nhiều dinh dưỡng vừa là cây thuốc quý. Ba dưỡng chất chính trong bí ngô là chất xơ, vitamin A và vitamin C. Vitamin C tăng cường miễn dịch, chống lại các gốc tự do trong cơ thể, ngăn ngừa dấu hiệu lão hóa như nếp nhăn, các đốm nâu, bảo vệ làn da chống lại các tác hại của ánh nắng mặt trời và ngăn ngừa tình trạng mất nước, khô da.

Ngoài ra, bí ngô chứa một số chất khoáng và canxi, natri, kali. Với người già và người bệnh huyết áp, những chất này giúp ngăn ngừa loãng xương và tăng huyết áp. Bên cạnh đó, bí ngô còn chứa magie, phốtpho, sắt, đồng, mangan, crôm và nhiều yếu tố khác giúp xương phát triển. Một số công dụng khác kể đến như tăng cường hệ miễn dịch, tốt cho sự phát triển của thai nhi, chữa hen suyễn, ngăn ngừa tiểu đường, phòng ung thư do chứa nhiều chất chống oxy hóa và beta- carotene.

Hạt bí ngô rất giàu chất physterol và những axit béo omega 3, omega 6, tác dụng giảm lượng cholesterol xấu, ngăn ngừa bệnh tim mạch và huyết áp. Chất axit glutamine cần thiết cho hoạt động não bộ, có vai trò quan trọng trong việc trợ giúp phản ứng chuyển hóa ở các tế bào thần kinh và não, bồi dưỡng não.

Phụ nữ thiếu sữa sau sinh, lấy 20 g hạt bí tươi, bóc bỏ vỏ lấy nhân, giã nhuyễn, thêm đường trắng pha với nước nóng uống vào buổi sáng và tối khi bụng đói, liên tục trong 3-5 ngày. Phụ nữ bị tụt đầu vú, đau nhói, lấy tua cuốn của dây bí và một chút muối ăn, tất cả giã nát, hãm nước sôi, vắt nước cốt để uống.

Bí đỏ hầm đậu phụng hạt sen chữa tiểu đường, bí đỏ 200 g, đậu xanh 100 g, xương heo 100 g hầm ăn cho thêm gia vị vừa đủ, chữa mất ngủ.

Bí ngô hầm đậu phụng hoặc hầm xương thịt gà, vịt, ngừa đau đầu chóng mặt.

Bí ngô 200 g, đậu xanh 100 g, xương heo 100 g, hầm ăn chữa đái tháo đường.

Quả bí xanh 50-100 g hầm với thịt vịt 50 g và gia vị vừa đủ ăn trong nhiều ngày ngừa tiểu đường.

Cải soong

Rau cải soong. Ảnh: Famillelajoie
Rau cải soong. Ảnh: Famillelajoie

Cải soong gốc châu Âu, nhập về miền Nam từ cuối thế kỷ 19, sau đó lan dần ra phía Bắc và các địa phương khác. Loài cây này trồng ở những nơi có dòng nước chảy, rãnh nước, ven bờ suối, ao, giếng đất... Trong 100g cải soong chứa 40 mg vitamin C, bên cạnh các dưỡng chất khác như vitamin A, B và muối khoáng...

Trong Đông y, cây vị hơi cay, tính mát, tác dụng kích thích tiêu hóa (nhờ chất dầu sulfonito), cung cấp chất khoáng, chống thiếu máu, lợi tiểu, giảm đường huyết, giải độc, chủ trị tiểu đường, trị ho, suy nhược cơ thể, kém ăn, mất ngủ, các bệnh về ung nhọt, bệnh đường tiết niệu...

Cải soong có thể làm thành món ăn vị thuốc. Ví dụ, chữa bệnh scorbut (tình trạng thiếu hụt vitamin C), giã 100 g cải soong vắt lấy nướt cốt uống. Cải soong nhai, ngậm chữa viêm răng lợi. Loại rau này giã, đắp chữa lở loét, hắc lào hoặc giã lấy nước cốt uống chữa bệnh đái tháo đường.

Thúy Q

Sức khỏeTư vấnChủ nhật, 28/11/2021, 10:09 (GMT+7)
4 cách tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ
Dinh dưỡng, vệ sinh, giấc ngủ, tiêm chủng là những yếu tố cần đảm bảo để giúp trẻ tăng đề kháng, sinh kháng thể chống lại các tác nhân gây bệnh.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Hữu Lĩnh - Phòng khám Nhi, Bệnh Viện Quốc tế Nam Sài Gòn cho biết các vi sinh vật gây bệnh luôn ở xung quanh trẻ. Bất kỳ lúc nào chúng tiếp xúc và vượt qua được các hàng rào bảo vệ đầu tiên của cơ thể như da, niêm mạc, dịch tiết... hệ miễn dịch sẽ chống lại bằng cách phân tích, thiết kế và tạo ra kháng thể chống lại. Hệ miễn dịch còn có khả năng ghi nhớ các tác nhân này, cho phép cơ thể sản xuất nhanh và nhiều hơn các kháng thể đặc hiệu chống chọi cho những lần xâm nhập tiếp theo.

"Lúc mới sinh, hệ miễn dịch của trẻ được ví như một tờ giấy trắng. Chúng chưa tiếp xúc nhiều với các mầm bệnh, vì vậy hệ miễn dịch chưa mang "trí nhớ" làm thế nào chống lại các tác nhân này", bác sĩ Lĩnh nói.

Thông thường, trẻ tiếp xúc lần đầu với các tác nhân vi sinh vật như vi khuẩn, virus, nấm trong lúc sinh qua đường âm đạo mẹ. Sự tiếp xúc này khởi phát những hoạt động đầu tiên của hệ miễn dịch bé. Trẻ sơ sinh được sinh mổ không có sự tiếp xúc như các bé sinh thường qua đường âm đạo, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của hệ miễn dịch.

Hệ miễn dịch của trẻ nhỏ chưa trưởng thành, nói cách khác là còn "non yếu" trong những tuần đầu đời. Tại thời điểm này, bé sẽ được bảo vệ bởi kháng thể có trong sữa mẹ, vì vậy những trẻ nuôi bằng sữa công thức sẽ không nhận được sự bảo vệ này.

Ngoại trừ vaccine viêm gan siêu vi B, BCG (lao) và OPV (bại liệt uống) có thể tiêm phòng cho bé ngay từ lúc mới sinh, các loại vaccine khác thường được chủng ngừa vào thời điểm hai tháng tuổi, hoặc sớm nhất 6 tuần tuổi. Bác sĩ cần phải chờ hệ miễn dịch của bé đủ mạnh trước khi tiêm, đảm bảo cơ thể trẻ có khả năng thiết kế và tạo ra kháng thể.

Khi hoạt động một cách thích hợp, hệ miễn dịch có thể nhận ra nhiều tác nhân gây bệnh khác nhau bao gồm virus, vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng. Những trẻ có hệ miễn dịch yếu, bị suy giảm miễn dịch thường dễ mắc các bệnh nhiễm trùng tái phát hoặc nhiễm trùng nặng.

Để cải thiện hệ miễn dịch tự nhiên của bé, đầu tiên phụ huynh cần chú trọng dinh dưỡng. Trẻ nhũ nhi chủ yếu dựa vào kháng thể trong sữa mẹ, do đó nên cho bé bú mẹ đến 12 tháng tuổi và bú mẹ hoàn toàn trong ít nhất 6 tháng đầu đời.

Giai đoạn 7-8 tháng, trẻ cần được cung cấp đa dạng các loại thức ăn từ các nhóm thực phẩm khác nhau. Đạm, chất béo, tinh bột và vitamin, khoáng chất trong thức ăn dặm đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển một hệ miễn dịch khỏe mạnh.

"Một số cha mẹ thường tự ý bổ sung vitamin và khoáng chất cho con mình mà không theo lời khuyên của bác sĩ. Điều này không tốt bởi một số vitamin khi cho uống quá liều có thể gây ngộ độc như vitamin A, K hay E, thậm chí còn nguy hiểm hơn nếu sử dụng liều cao kéo dài", bác sĩ Lĩnh lưu ý.

Tuy nhiên, vitamin D là một ngoại lệ. Trẻ nhỏ có thể tổng hợp vitamin D qua da dưới tác động trực tiếp của ánh sáng mặt trời, song việc tiếp xúc với bức xạ cực tím có thể nguy hiểm cho bé, tốt hơn là bổ sung vitamin D một giọt 400 IU mỗi ngày.

Cha mẹ cũng chú ý cho trẻ ăn với lượng phù hợp, ăn quá nhiều có thể tăng nguy cơ bệnh tiểu đường, béo phì, trào ngược dạ dày thực quản.

Thứ hai là chất lượng giấc ngủ. Trẻ sơ sinh cần ngủ 18 giờ mỗi ngày, trẻ tuổi tập đi cần 12-13 giờ. Các trẻ 3-5 tuổi cần ngủ 10 giờ mỗi ngày.

"Điều quan trọng là không gây phiền nhiễu đến giấc ngủ của trẻ. Đây là một nguyên nhân tại sao phải nên tránh cho trẻ nhỏ uống sữa vào ban đêm. Không ít các bậc cha mẹ đánh thức trẻ giữa đêm để cho uống sữa, điều này chắc chắn tác động không tốt đến hệ miễn dịch", bác sĩ nhấn mạnh.

Vệ sinh là yếu tố thứ ba cần đảm bảo để tăng cường hệ miễn dịch. Cần rửa tay trước khi chuẩn bị thức ăn cho trẻ và sau khi đi vệ sinh. Việc rửa tay giúp giảm khả năng lan truyền mầm bệnh. Trẻ nhỏ cần tránh tiếp xúc với người bệnh cũng như tránh tiếp xúc với khói trong nhà, đặc biệt khói thuốc lá, hóa chất, ô nhiễm không khí.

Biện pháp cuối cùng là chủng ngừa. Trẻ cần tiêm chủng đều đặn theo lịch hẹn. Lịch tiêm chủng đã được thiết kế khoa học để phát huy tối đa sự bảo vệ các bệnh có thể phòng ngừa được bằng vaccine. Nếu tiêm chủng quá sớm, hệ miễn dịch trẻ chưa đủ khả năng để sản xuất kháng thể hiệu quả. Nếu tiêm chủng trễ, trẻ sẽ có nguy cơ mắc bệnh bởi không có sự bảo vệ của miễn dịch có được do vaccine.

Lê C

Các loại thuốc nên có tại nhà cho F0
Các thuốc như hạ sốt, trị ho, dị ứng, dạ dày, tiêu chảy... cần có sẵn trong nhà, song bác sĩ khuyên "thuốc là con dao hai lưỡi, không cần uống nếu bạn không có bất kỳ triệu chứng nào".

Trong đại dịch, hiểu và tự chăm sóc sức khỏe rất quan trọng. Bác sĩ Trần Thị Hải Ninh, Trưởng khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, cho biết một số loại thuốc dưới đây nên được trang bị trong gia đình, có thể hỗ trợ F0 tại nhà, giúp bạn vượt qua cơn nguy cấp.

Đầu tiên là thuốc hạ sốt. Các gia đình nên chuẩn bị cả thuốc hạ sốt cho người lớn và trẻ em, loại nên sử dụng là acetaminophen hay gọi là thuốc paracetamol. Thuốc hạ sốt này có rất nhiều dạng như uống, đặt hậu môn, gói bột pha nước... tùy thuộc vào lứa tuổi. Theo bác sĩ, với gia đình có trẻ em, nên chuẩn bị thuốc dạng bột để pha nước cho trẻ uống hoặc viên nang đặt hậu môn để dễ dàng hơn khi tiếp nhận thuốc. Chỉ cần thân nhiệt trên 38 độ C là có thể dùng thuốc.

Về liều lượng, hầu hết mọi người thường tự động uống 1-2 viên paracetamol khi mua, song đây chỉ là ước lượng. Bạn có thể tham khảo theo công thức đơn giản về liều dùng cho cả người lớn và trẻ em, đó là 10-15 mg cho một kg cân nặng, nhân với cân nặng của mỗi người. Ví dụ một người nặng 50 kg thì uống một viên 500 mg, người 75 kg có thể uống 2 viên 500 mg.

Uống cách nhau 4-6 tiếng, không thể uống quá nhiều, một ngày tối đa 5 lần. Bác sĩ lưu ý nếu không có triệu chứng thì không dùng paracetamol, vì thuốc chỉ có tác dụng làm hạ nhiệt độ, không có công hiệu dự phòng. Ngoài ra, chỉ uống khi nhiệt độ cơ thể trên 38 độ C. Một số phương pháp hạ sốt cơ học như mặc quần áo thoáng mát, tránh chùm chăn kín, lau người bằng nước thấp hơn nhiệt độ cơ thể 2 độ (ví dụ sốt 39 độ C thì lau người bằng nước ấm 37 độ C) sẽ giúp hạ sốt.

Thứ hai là thuốc xịt mũi họng rửa mũi rửa họng, thuốc nhỏ mắt. Người bị ho, chảy nước mũi, có thể rửa súc họng bằng nước muối sinh lý, không cần liều lượng cụ thể. Nên duy trì khoảng 3 lần một ngày, nhiều hơn có thể dùng 4-5 lần một ngày.

Các triệu chứng như ho chảy nước mũi là biểu hiện thông thường của Covid-19. Song, theo bác sĩ Ninh, không cần dùng thuốc giảm ho hoặc ức chế ho vì có thể khiến bạn không khạc được đờm trong phổi. Nếu dùng thuốc quá nhiều có thể không khạc được dịch tiết, gây hại đến cơ thể.

Thứ ba là các thuốc chống dị ứng. Hiện nay có nhiều thuốc chống dị ứng khác nhau, phổ biến là loại có tên gốc loratadine hoặc desloratadin. Thuốc này có thể dễ dàng mua ở hiệu thuốc.

Thứ tư là thuốc dự phòng điều trị đau dạ dày, ví dụ thuốc ức chế ppi. Trong thời gian cách ly, nhiều người tâm lý căng thẳng nên có thể xuất hiện nguy cơ đau dạ dày, cần dự trữ để uống khi xuất hiện triệu chứng khó chịu, chưa đến mức nhập viện.

Bên cạnh đó, các thuốc thiết yếu cho bệnh nhân huyết áp, tiểu đường, bệnh mạn tính, hen phế quản... phải đảm bảo có đủ thuốc đề phòng các tình huống khẩn cấp có thể xảy ra.

Với nhóm thuốc kháng viêm và chống đông, bác sĩ Ninh lưu ý không dùng khi chưa có biểu hiện suy hô hấp. Bình thường, trạng thái nhịp thở là dưới 20 lần/phút ở người trưởng thành. Nếu đếm nhịp thở trên 25 lần/phút thì có nguy cơ khó thở, rõ ràng hơn nữa còn có tức ngực, khó thở, không thể nói dài, trọn vẹn một câu, đó là triệu chứng gợi ý suy hô hấp. Bạn có thể trang bị máy SpO2 cặp ở đầu ngón tay để đo cho chính xác. Bình thường SpO2 trên 96%, nếu ta chỉ hít thở khí thở. Nếu SpO2 dưới 95% là dấu hiệu suy hô hấp.

Các thuốc chống viêm, chống đông chỉ dành cho các bệnh nhân suy hô hấp, hàng đầu là dexamethasone. Ưu tiên sử dụng dexamethasone, có thể thay bằng methylprednisolone hoặc prednisolone nếu không có dexamethasone, đây là dòng thuốc chống viêm có thể dùng được.

Thuốc chống đông như rivaroxaban, apixaban, dabigatran. Trong các gói thuốc đã ghi rất rõ hàm lượng, liều lượng, cách dùng. Nếu tuân thủ đúng theo hướng dẫn, có thể đảm bảo an toàn trong dùng thuốc.

F0 điều trị tại nhà cần uống nhiều nước. Nước hỗ trợ giảm nhiệt độ cơ thể, không khuyến nghị uống nước lạnh hay nước đá. Có thể uống oresol, pha đúng tỷ lệ ghi trên bao bì gói. Lưu ý, việc pha đúng tỷ lệ là rất quan trọng, đảm bảo cân bằng nước điện giải.

Ngoài thuốc còn thuốc bổ. Theo bác sĩ, việc dùng thuốc bổ là cách để cung cấp thêm vi chất bình thường bị thiếu. Bản chất thuốc bổ sẽ cung cấp thêm vitamin, kẽm, khoáng chất. Bạn có thể sử dụng các loại multi-vitamin đa sinh tố để bổ sung chất thiếu hụt, hoặc vitamin B, C, D đều được khuyến nghị bổ sung miễn dịch cơ thể. Dù không măc Covid-19 cũng nên bổ sung multi-vitamin. Bên cạnh đó, cần bổ sung kẽm, sắt, canxi. Các loại này cũng đều có thuốc bổ sung dạng uống hoặc dạng siro. Với các bạn nhỏ có thể dùng loại keo nhai.

Bác sĩ lưu ý với thuốc bổ, có thể dùng khi chế độ ăn không cung cấp đủ. Tuy nhiên, không được dùng quá liều. Nếu dùng quá liều, không đúng thời điểm có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng. "Đừng nghĩ cứ uống thuốc nhiều là bổ, mà phải dùng hợp lý khoa học, đúng lúc", bác sĩ cho biết.

Cách dùng thuốc điều trị Covid-19 tại nhà
Tại nhà, bệnh nhân Covid-19 có thể dùng thuốc hạ sốt, thuốc nâng cao thể trạng như vitamin tổng hợp, thuốc sát khuẩn, riêng thuốc corticoid và kháng đông dạng uống phải được bác sĩ kê đơn.

Bác sĩ Đỗ Doãn Bách, Mạng lưới Thầy thuốc Đồng hành, hướng dẫn cách dùng các loại thuốc phù hợp với diễn tiến bệnh của F0 tại nhà.

Thuốc hạ sốt: Người lớn sốt hơn 38,5 độ C hoặc đau đầu, đau người nhiều, uống mỗi lần một viên thuốc hạ sốt như paracetamol 0,5 g; lặp lại từ 4 đến 6 giờ; mỗi ngày không uống quá 4 viên. Uống oresol nếu uống nước kém và ít, có thể sử dụng thay nước.

Trẻ em nhiệt độ cơ thể hơn 38,5 độ C, uống thuốc hạ sốt paracetamol, liều 10-15 mg/kg/lần; lặp lại 4 đến 6 giờ, mỗi ngày uống không quá 4 lần. Uống thuốc hạ sốt hai lần không hạ, người nhà nên thông báo ngay cho nhân viên y tế.

Các thuốc nâng cao thể trạng, tăng cường sức đề kháng như vitamin tổng hợp gồm thành phần như vitamin B1, B6, B12, vitamin C, vitamin D, sử dụng hàng ngày theo hướng dẫn kê toa.

Thuốc sát khuẩn vùng hầu họng như nước muối sinh lý 9/1000, viên pha muối và các chất sát khuẩn phòng khác, sử dụng hàng ngày.

Người bệnh có các triệu chứng sớm suy hô hấp như cảm giác khó thở hoặc nhịp lớn hơn 20 lần/phút hoặc SpO2 nhỏ hơn 95%, sử dụng thuốc corticoid và kháng đông dạng uống theo kê đơn của bác sĩ

Thuốc kháng viêm corticoid như dexamethsone 0,5 mg/lần/ngày, uống sau khi ăn, tốt nhất là vào buổi tối. Không có sẵn dexamethsone thì thay thế bằng prednosolone 5 mg viên nén hoặc methylprednisolone 16 mg viên nén. Lưu ý, người có bệnh dạ dày cần uống kèm theo thuốc dạ dày.

Thuốc kháng đông dạng uống chỉ sử dụng khi có chỉ định hoặc được hướng dẫn kê đơn. Chỉ sử dụng cho người trên 18 tuổi và thận trọng với người trên 80 tuổi. Chống chỉ định với phụ nữ có thai, đang cho con bú, người có tiền sử suy gan, suy thận, tiền sử xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết tiết niệu và các bệnh lý về rối loạn đông máu.

Khi sử dụng cần theo dõi các triệu chứng chảy máu như xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng, xuất huyết tiêu hóa. Các thuốc có thể sử dụng bao gồm rivaroxaban 10 mg hoặc apixaban 2.5 mg.

8 loại cây trồng trong nhà giúp xua muỗi đuổi chuột
Húng quế, oải hương, sả, bạc hà, hương thảo... là những loại cây có mùi hương dễ chịu với con người nhưng gây khó chịu với côn trùng và khiến chúng mất phương hướng.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Huỳnh Tấn Vũ, Giảng viên khoa Y học cổ truyền, Đại học Y dược TP HCM cho biết, ruồi, muỗi, gián là những loại côn trùng thường gặp trong nhà. Do đó, để thanh lọc không khí trong nhà và xua đuổi côn trùng, gia chủ có thể trồng một vài loại cây có mùi thơm.

"Phân tử mùi tỏa ra từ các loại cây cảnh tác động mạnh và khiến cho hệ thống định vị của côn trùng bị mất phương hướng. Ví dụ đối với muỗi không thể xác định vật chủ để hút máu ở nơi nào nên muỗi, ruồi, kiến nói chung rất ghét mùi cay nồng tỏa ra từ cây trồng trong gia đình. Khi thấy không thể kiếm ăn được, chúng sẽ rời bỏ và không dám bén mảng gần nhà bạn nữa.", bác sĩ Vũ nói.

Chúng ta có thể chọn một vài loại cây trồng có hương thơm cho khu vực phòng ngủ, phòng khách hay khu vực ban công có tác dụng để thư giãn, làm gia vị cho bữa ăn và có tác dụng xua đuổi côn trùng.

Húng quế

Húng quế có khả năng xua đuổi ruồi và muỗi. Tinh dầu húng quế tươi cũng có tác dụng xua đuổi côn trùng rất hiệu quả. Vò nát húng quế chúng tỏa ra mùi hương, hoặc đặt lá húng quế ở bệ cửa sổ là đã có thể ngăn cản côn trùng xâm nhập vào nhà

Oải hương

Cây oải hương có tác dụng đuổi bọ nhậy, ruồi và muỗi. Con người rất thích mùi oải hương nhưng ruồi muỗi rất ghét. Tinh dầu hoa oải hương bôi lên da có thể tránh muỗi. Oải hương còn có tác dụng dưỡng da, giúp ngủ sâu giấc... Có thể dùng hoa oải hương khô để trong nhà.

Sả

Sả có chứa citronella tác dụng đuổi côn trùng rất tốt. Sả có thể đuổi muỗi, rầy, rệp,... Mùi sả cũng giúp bạn thư giãn, rất tốt cho sức khỏe. Sả là loại cây dễ trồng và sẵn có nhiều ở Việt Nam. Theo bác sĩ Vũ, bên cạnh cách trồng sả, có thể dùng vài cọng sả tươi, sau đó chỉ cần đập dập để sả tỏa ra hương thơm, và treo lên góc phòng. Đến khi sả khô lại và không còn mùi thơm thì thay thế bằng bó khác.

Bạc hà

"Chất menthol trong tinh dầu bạc hà là khắc tinh của muỗi và nhiều loại côn trùng, bên cạnh đó menthol còn có khả năng làm dịu các vết đốt của côn trùng", bác sĩ Vũ chia sẻ.

Ngoài ra, tinh dầu từ bạc hà không chỉ có tác dụng đuổi muỗi, loại bỏ côn trùng mà còn tác dụng giúp làm sạch không khí, khử mùi, diệt khuẩn, đem đến hương thơm dễ chịu cho không gian gia đình. Đặc biệt, với những nơi ẩm thấp, ít ánh sáng mặt trời thì sử dụng tinh dầu bạc hà là một trong những phương pháp giúp khử mùi hôi, nấm mốc, làm giảm độ ẩm cực kỳ hiệu quả.

Hương thảo

Hương thảo có thể đuổi muỗi và một số loài côn trùng gây hại. Có thể đặt chậu cây hương thảo trong nhà, phòng khách, phòng ngủ, nhà bếp hoặc ngoài sân vườn, dọc hàng rào, nên đặt đầu hướng gió, đặt tại bệ cửa sổ, gần hồ cá, hoặc ở những nơi ẩm thấp mà côn trùng ưa thích.

Hương thảo có tác dụng đuổi muỗi và côn trùng. Ảnh.Shutterstoc k
Hương thảo có tác dụng đuổi muỗi và côn trùng. Ảnh.Shutterstoc k

Các cây thuộc họ hành

Hành lá, hành tây, tỏi, hành lá, hẹ tây... được mệnh danh là "thuốc trừ sâu tự nhiên", có khả năng xua đuổi nhiều côn trùng gây hại trong nhà cũng như cho vườn rau, bao gồm sên, rệp, ruồi, một số loài sâu, muỗi và gián. Những loại cây trồng khác trồng gần các cây họ hành sẽ được hưởng lợi, ít sâu bệnh hơn.

Hoa cúc

Hương thơm của các loại hoa cúc có thể xua đuổi bọ chét, rệp giường, chấy, muỗi và thậm chí cả kiến. Tuy nhiên, bác sĩ Vũ lưu ý trong họ nhà hoa cúc có loại cúc trừ sâu cần cẩn trọng khi lựa chọn vị trí trồng và tiếp xúc. "Nó được sử dụng làm thuốc diệt côn trùng và có mặt trong hầu hết sản phẩm thuốc xịt, thuốc tắm cho chó mèo... nhưng vẫn có khả năng gây độc hại cho sức khỏe con người nếu tiếp xúc quá nhiều", bác sĩ khuyến cáo.

Nhất mạt hương

Nhất mạt hương còn gọi là sen đá thơm, cây tỏa mùi thơm rất dễ chịu với con người nhưng khiến muỗi tránh xa. Loại cây trồng này rất dễ chăm sóc.

Ngoài ra, theo bác sĩ Vũ, nếu không thuận tiện để trồng cây thì có thể sử dụng phương pháp xông tinh dầu như tinh dầu tràm, tinh dầu bạc hà, tinh dầu sả, bạch đàn... để xua muỗi đuổi chuột. Trong tinh dầu tràm nguyên chất có tỷ lệ cineol rất cao và đây chính là thành phần giúp đuổi muỗi rất tốt. Đặc biệt đối với những vết muỗi đốt, chích từ trước, chỉ cần xoa nhẹ lớp tinh dầu tràm lên đó sẽ giảm ngứa hiệu quả, vết đỏ sẽ nhanh chóng tan biến, rất tốt để sử dụng cho cả trẻ em. Ngoài ra còn có thể dùng vỏ bưởi, vỏ cam, vỏ chanh.

"Trên thực tế, các loại cây trồng hoặc tinh dầu có mức độ xua đuổi côn trùng đạt hiệu quả nhất định nào đó. Chúng ta phải lưu ý thêm về vệ sinh môi trường khu vực sinh sống, giữ cho nhà cửa khô thoáng, sạch sẽ để hạn chế sự sinh sôi của côn trùng", bác sĩ Vũ khuyến cáo.

3
Sức khỏeTư vấnThứ sáu, 3/12/2021, 05:03 (GMT+7)
6 loại cây lọc không khí trong phòng khách
Lưỡi hổ, trầu bà, kim phát tài, phú quý, thiết mộc lan... là những cây dễ chăm sóc, phù hợp đặt tại phòng khách giúp thanh lọc không khí, tạo cảm giác mát mẻ.

Bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ, Trưởng Đơn vị Điều trị Ban ngày, Bệnh viện Đại học Y dược cơ sở 3, cho biết đặt cây xanh trong phòng khách giúp làm mềm ranh giới giữa trong và ngoài nhà. Bên cạnh đó, màu xanh mang lại cảm hứng từ thiên nhiên, thanh lọc không khí.

"Cây xanh, hoa cỏ trong phòng khách tác động tới chúng ta qua thị giác và khứu giác, qua đó làm cho tâm trạng và cảm xúc con người tốt hơn, dễ đạt được nhiều thành công hơn", bác sĩ Tấn Vũ cho hay.

Theo bác sĩ Vũ, đặc trưng của phòng khách khác với phòng ngủ và nhà bếp là có nhiều ánh sáng hơn, diện tích rộng hơn, là không gian chính của căn nhà. Do đó, chủ nhà có thể chọn cây có kích thước lớn, màu sắc rực rỡ để tạo sự thu hút, ưu tiên những loại cây dễ trồng, dễ chăm sóc, ít khi phải tưới nước. Chọn cây cho phòng khách theo sở thích, hoặc theo phong thủy - những loại cây được tin sẽ đem lại may mắn, thịnh vượng, sức khỏe.

"Trang trí cây xanh trong phòng khách với tiêu chí thiết thực, đẹp và hữu ích, thanh lọc không khí tốt", bác sĩ Vũ nói.

Theo gợi ý của chuyên gia, nên chọn những loài cây mọng nước, lá dày, ít nhu cầu tưới nước, phù hợp với điều kiện giới hạn về ánh sáng và nhiệt độ của phòng khách.

Lưỡi hổ

Lưỡi hổ có ưu điểm không cần quá nhiều ánh sáng, lá sọc xanh, viền vàng làm sáng không gian, nhu cầu tưới nước ít. Ngoài ra lưỡi hổ còn có tác dụng lọc không khí, loại bỏ độc tố trong nhà.

Cây lưỡi hổ dễ chăm sóc, giúp thanh lọc không khí. Ảnh. Lê Cầm
Cây lưỡi hổ dễ chăm sóc, giúp thanh lọc không khí. Ảnh: Lê Cầm

Trầu bà lá xẻ

Loại cây này có những chiếc lá to, màu xanh đậm, xẻ thùy sâu, lá rất lạ và đẹp. Cây dễ trồng và chăm sóc. Nhiều người có niềm tin sức sống của loài cây này bền bỉ, tượng trưng cho sức khỏe bền lâu, may mắn và bình an.

Kim phát tài

Kim phát tài có lá dày, bóng, xanh mướt, tán cân đối, biểu trưng cho sự sung sức, năng lượng tràn đầy.

Kim ngân

Cây kim ngân có thân trụ, lá xanh mượt, nhu cầu ánh sáng thấp. Ngoài ý nghĩa phong thuỷ đem lại may mắn và tài lộc thì cây kim ngân còn giúp không gian phòng khách thêm xanh mát, trong lành, lọc không khí.

Phát tài (thiết mộc lan)

Đây là loại cây thân gỗ, lá thuôn dài tập trung ở phần đỉnh cây, dễ chăm sóc, nhu cầu ánh sáng thấp. Chúng có thể loại bỏ tốt một số loại độc trong không khí như cacbon monoxit, benzene, toluene, formallhelyde... mang đến không gian trong lành.

Phú quý

Lá phú quý có hai màu xanh đỏ kết hợp tạo ấn tượng cho phòng khách. Cây phú quý còn có tác dụng lọc sạch không khí, hấp thụ chất hữu cơ dễ bay hơi, giảm bớt khói bụi, giúp gia chủ cảm thấy thư giãn, giảm căng thẳng..

Ngoài ra, theo bác sĩ Vũ một số loại cây có kích thước lớn và dáng đẹp như dừa cảnh, cau cạnh, cọ, bàng Singapore, chuối rẻ quạt cũng phù hợp với không gian phòng khách.

Bên cạnh đó, hoa tươi cũng là lựa chọn tốt, chưng các loại hoa có mùi thơm, màu sắc tươi sáng rực rỡ làm sáng bừng không gian sống. Các loại hoa như hoa hồng, lavender... mang lại sự thư giãn, giảm căng thẳng hay một chậu hương thảo tỏa mùi thơm nồng ấm sẽ mang lại một không khí khác lạ.

Bác sĩ Vũ lưu ý khi trồng cây trong nhà cần chú ý tới đặc điểm của từng loại cây, loài hoa mà có chế độ chăm sóc phù hợp để giữ cây luôn tươi tốt. Không nên để cây và hoa héo trong phòng khách. Cần đặt cây, chậu hoa ở vị trí cố định và vững chắc, tránh sự rơi vỡ hay nghịch ngợm của trẻ nhỏ sẽ gây tai nạn. Nên lót một cái đĩa dưới đáy chậu để nước tưới không chảy ra sàn.

"Không nên trồng một số loại cây có chất độc để tránh thú nuôi hoặc trẻ em tò mò ăn phải như vạn niên thanh, trúc đào", bác sĩ khuyến cáo.

Sức khỏeTư vấnChủ nhật, 19/12/2021, 00:02 (GMT+7)
Làm gì khi da bị khô trong mùa lạnh?
Thời tiết mùa đông hanh khô khiến da khô, sần, nhất là làn da bị viêm cơ địa rất khó chịu. Tôi cần chăm sóc thế nào để cải thiện tình trạng này? (Mai, Hà Nội)

Trả lời:

Dưỡng ẩm có vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát và phòng ngừa tái phát viêm da cơ địa, giúp giảm viêm, giảm ngứa. Dưỡng ẩm đúng cách còn giúp dự phòng viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh có nguy cơ cao. Viêm da cơ địa ở người lớn và trẻ nhỏ sẽ được kiểm soát tốt nếu như bạn dưỡng ẩm đúng và đủ.

Đầu tiên, bạn cần lựa chọn chất dưỡng ẩm phù hợp với từng làn da cũng như là vị trí tổn thương mà mức độ khô da. Dưỡng ẩm dùng cho da mặt sẽ khác với toàn thân, không nên dùng tuỳ tiện. Phụ huynh nên tham khảo kem dưỡng phù hợp cho con.

Người bị viêm da cơ địa nên sử dụng kem dưỡng ẩm ít nhất 2-3 lần/ngày, tăng số lần nếu da khô nhiều. Nên chia đều số lần bôi kem dưỡng ẩm ra trong ngày để duy trì hiệu quả bảo vệ da của kem dưỡng ẩm. Có thể thoa kem dưỡng ẩm theo nhu cầu của bản thân, như khi thấy da khô cần cấp ẩm.

Sử dụng sản phẩm dưỡng ẩm ngay sau khi tắm 3-5 phút để duy trì độ ẩm trên da, giúp khóa ẩm và tăng hiệu quả của sản phẩm. Không nên thoa dưỡng ẩm nếu như da của bạn chưa được làm sạch.

Trong giai đoạn cấp tính, người mắc viêm da cơ địa nên sử dụng kết hợp corticoid bôi để làm giảm nhanh các triệu chứng. Bôi dưỡng ẩm trước khi bôi corticoid giúp tăng khả năng hấp thu thuốc của da.

Lượng dưỡng ẩm sử dụng cho người lớn là 500-600 g/tuần, trẻ em 250-300 g/tuần. Ngoài ra, tùy theo tình trạng da khác nhau mà bác sĩ có thể chỉ định sử dụng tăng hoặc giảm dưỡng ẩm.

Bạn nên sử dụng duy trì hàng ngày dù không có triệu chứng để phòng ngừa tái phát do làn da của người mắc viêm da cơ địa rất nhạy cảm, dễ tái phát bệnh bởi các yếu tố từ môi trường xung quanh.

Ngoài ra, bạn nên bổ sung và uống đủ nước để da không bị khô. Duy trì chế độ dinh dưỡng đủ chất, nhất là các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin từ rau quả có lợi cho khả năng tái tạo da.

Bác sĩ Đỗ Kim Anh

Sức khỏeTư vấnChủ nhật, 19/7/2020, 07:04 (GMT+7)
Stress làm hỏng da
Stress kéo dài khiến da xỉn, sạm màu, mỏng và dễ tổn thương, nổi mụn, xuất hiện quầng thâm hoặc một số bệnh viêm da.

Bác sĩ Thạch Văn Toàn, khoa Da liễu - Thẩm mỹ da, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, cho biết stress không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn gây một số bệnh cơ thể, trong đó có bệnh về da.

Stress gây mất ngủ kích hoạt các rối loạn sắc tố và tích tụ dần, khiến làn da từ trắng khỏe trở nên xỉn, tối màu và sạm đi. Lớp biểu bì trở nên suy yếu nên chức năng bảo vệ da bị ảnh hưởng, tạo nhiều nếp nhăn và vết chân chim. Cortisol trong cơ thể tăng đột ngột gây tổn hại đến cấu trúc collagen và elastin, thành phần làm da mềm mại và độ đàn hồi của da, tăng huyết áp, rối loạn trao đổi chất hay tăng cân đột ngột.

Người bị căng thẳng, stress còn khiến các tổn thương hay vết thương trên da sẽ chậm lành. Nguyên nhân do lớp biểu bì da bị suy yếu, tăng nguy cơ nhiễm trùng, làm chậm khả năng chữa lành vết thương tự nhiên của da.

Stress còn làm cơ thể giải phóng nhiều nội tiết tố androgen và cortisol từ tuyến thượng thận, là chất xúc tác của mụn trứng cá, khiến da tiết nhiều dầu. Da cũng mỏng và dễ tổn thương hơn, dễ có quầng thâm vùng da dưới mắt, bọng mắt.

Stress nghiêm trọng làm rụng tóc, móng tay dễ gãy. Khi căng thẳng kéo dài, gây ra tình trạng rối loạn cân bằng vi khuẩn đường ruột, làm tổn hại đến khả năng đề kháng của làn da. Tăng nguy cơ mắc các bệnh viêm da như mề đay, vảy nến, eczema, viêm da, rosacea...

Stress kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe. Ảnh: Euroimmunblog
Stress kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe. Ảnh: Euroimmunblog

Nên duy trì giấc ngủ đủ thời lượng, chất lượng (ít nhất 7 tiếng mỗi ngày) để kiểm soát quá trình bài tiết cortisol.

Duy trì cuộc sống vận động, năng luyện tập thể thao như chạy bộ, hít thở sâu, bơi lội, nhảy... Hít thở sâu sẽ làm chậm nhịp tim và hạ huyết áp, từ đó đảo ngược tác động của stress. Tập thiền, yoga giúp giảm căng thẳng, lo âu bằng cách giúp não sản sinh ra các hormone endorphin gây phấn chấn, giảm stress.

Hạn chế rượu bia, thuốc lá, chất kích thích. Điều trị dùng thuốc giảm căng thẳng hoặc các liệu pháp tâm lý giảm căng thẳng.

Sắp xếp công việc, làm việc nghỉ ngơi khoa học, hợp lý. Đi du lịch, mua sắm, gặp gỡ bạn bè, xem phim, chơi game... để cải thiện tình trạng. Sống vui, khỏe, cười nhiều hơn giúp giảm cortisol và làm tăng endorphin trong não, khiến tinh thần phấn chấn, vui vẻ, giúp máu lưu thông lên não và tăng cường chức năng hô hấp.

Lựa chọn thực phẩm có lợi, tránh sử dụng các thực phẩm chế biến quá kỹ, nhiều đường nhân tạo. Ví dụ, dùng dầu ô liu thay bơ thực vật và cá thay vì thịt đỏ...

Vì sao da dầu dễ nổi mụn?
Da dầu nhiều bã nhờn trộn với tế bào chết bị mắc kẹt trong lỗ chân lông dẫn đến nổi mụn đầu đen, mụn viêm, trứng cá.

Bác sĩ Tạ Quốc Hưng, khoa Da liễu - Thẩm mỹ da, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, cho biết da dầu là loại da phổ biến nhất, đặc thù có lớp dầu trên da, khiến mặt bóng nhẫy, nhất là khi có ánh sáng phản chiếu. Da dầu cũng dễ nhầm với da hỗn hợp bởi da hỗn hợp cũng có lúc tiết nhờn nhưng không đều, chỗ có chỗ không, chỗ nhờn, chỗ khô.

Để nhận biết da dầu, bạn có thể dùng giấy thấm dầu lau trên mặt thấy dính dầu ở mọi vị trí, hoặc dùng bàn tay chà lên da trán thấy có nhiều dầu. Ngoài ra, lỗ chân lông của người da dầu cũng to hơn so với các loại da khác như nhóm da khô.

Dưới mỗi lỗ chân lông có một tuyến bã nhờn. Nó sản xuất ra các loại dầu tự nhiên gọi là bã nhờn để giúp duy trì độ ẩm và giúp da luôn sáng mịn và mềm mại. Khi tuyến bã nhờn sản xuất quá nhiều dầu sẽ làm cho da trở nên bóng loáng. Do đó, da dầu dễ nổi mụn hơn do bã nhờn trộn với các tế bào da chết và mắc kẹt trong lỗ chân lông, dẫn đến mọc mụn đầu đen, đầu trắng, mụn viên trên mặt, dễ bắt nắng gây các vết thâm.

Nguyên nhân khiến da dầu có thể do di truyền, ăn uống thiếu chất hoặc quá nhiều chất ngọt làm tăng tiết nhờn trên da. Rối loạn nội tiết, stress, sử dụng thuốc có thể làm cho tuyến bã nhờn hoạt động không đúng cách, làn da có thể khô hơn hoặc bóng dầu hơn. Sử dụng sản phẩm chăm sóc da không phù hợp dẫn đến tắc nghẽn tuyến bã nhờn, phát sinh mụn hoặc sống ở vùng khí hậu nóng ẩm, thời tiết mùa hè...cũng khiến da đổ dầu.

Bác sĩ Hưng khuyên nên chăm sóc kỹ và cẩn thận làn da dầu. Bạn nên rửa mặt mỗi sáng, tối và sau khi tập thể dục, nên thao tác nhẹ nhàng, tránh chà xát quá mạnh. Chọn các sản phẩm chăm sóc da có chất lượng, nguồn gốc để hạn chế tắc nghẽn lỗ chân lông hoặc gây ra mụn trứng cá

Thoa kem dưỡng ẩm hàng ngày để giữ cho làn da ngậm nước. Nên dùng loại kem dưỡng ẩm có chứa kem chống nắng phổ rộng SPF từ 30 trở lên. Để ngăn ngừa mụn trứng cá, hãy tìm loại kem chống nắng có chứa oxit kẽm và titan dioxide. Không sử dụng kem chống nắng có chứa hương thơm hoặc dầu.

Tẩy trang trước khi đi ngủ. Không chạm hay vuốt mặt liên tục, dễ lây lan bụi bẩn, dầu và vi khuẩn từ tay sang mặt. Nên rửa tay sạch trước khi dưỡng ẩm hoặc thoa kem chống nắng hoặc trang điểm. Có thể sử dụng sữa rửa mặt tạo bọt nhẹ, dễ chịu và chọn mỹ phẩm không chứa dầu, dạng nước. Không sử dụng chất tẩy rửa gốc dầu hoặc cồn có thể gây kích ứng da.

Tăng cân gây hại cho da thế nào?
Tăng cân không kiểm soát khiến da bị rạn, nổi mụn hoặc mắc một số bệnh lý như nhiễm khuẩn da, viêm tuyến mồ hôi, vảy nến,...

Bác sĩ Tạ Quốc Hưng, Khoa Da liễu-Thẩm mỹ da, bệnh viện Đại học Y dược TPHCM, cho biết tăng cân không kiểm soát là yếu tố nguy cơ cho các bệnh hô hấp, tim mạch, nội tiết, ung thư, trầm cảm và cũng là một phần của hội chứng chuyển hoá. Nó còn dẫn đến một số thay đổi về da và bệnh lý về da ở người béo phì, tăng cân nhanh.

Đầu tiên là xuất hiện vết rạn da ban đầu đỏ, sau đó tím, cuối cùng là trắng, teo. Rạn da thường ở các nơi sức căng lớn và nhiều mô mỡ như ngực, mông, hông bên, đùi. Theo các nghiên cứu trên thế giới, có đến 40% trẻ em béo phì có rạn da và hầu hết người lớn béo phì đều xuất hiện rạn, nhất là phụ nữ mang thai.

Tăng cân nhanh còn dẫn đến một số bệnh lý về da như suy tĩnh mạch mạn tính, nhiễm khuẩn da...Nguyên nhân do giảm miễn dịch qua trung gian tế bào, đồng thời diện tích nếp kẽ lớn kèm tình trạng tăng tiết mồ hôi, pH bề mặt da cao hơn. Các bệnh thường gặp như nhiễm candida, viêm kẽ, nhọt, viêm quầng, viêm mô bào, viêm nang lông, nấm móng... Phù bạch huyết, thường xảy ra ở cẳng chân do hậu quả của nhiễm trùng và tắc nghẽn lưu thông hạch bạch huyết cục bộ.

Thừa cân làm tăng nồng độ androgen trong cơ thể, diện tích nếp kẽ lớn, ma sát cơ học nhiều, rối loạn hydat hoá lớp sừng, nang lông bị hẹp, tăng các cytokin tiền viêm, tăng tiết mồ hôi, dẫn đến viêm tuyến mồ hôi mủ.

Ngoài ra, người béo phì có nguy cơ mắc bệnh vảy nến. Đáp ứng điều trị toàn thân và thuốc sinh học cho vảy nến thể vừa đến nặng ở bệnh nhân béo phì cũng kém hơn.

Bác sĩ khuyến cáo duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh, không để tăng cân nhanh. Hạn chế thuốc chống trầm cảm hoặc một số thuốc ảnh hưởng đến chế độ ăn. Người có bệnh về tiêu hóa cũng nên cải thiện dinh dưỡng, bổ sung vitamin, ăn nhiều rau xanh, uống đủ nước, vận động hợp lý. Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị các bệnh lý có khả năng gây ra tình trạng tăng cân không kiểm soát.

Vì sao trẻ thiếu vi chất dù cân nặng, chiều cao phát triển?
Ngoại hình thế nào thì thiếu vi chất dinh dưỡng, vì sao nhiều trẻ có chiều cao, cân nặng phát triển nhưng bị thiếu vi chất? (Hoàng Lan).

Trả lời:

Thiếu vi chất dinh dưỡng là "nạn đói" tiềm ẩn, chúng ta không thể quan sát, kết luận qua dấu hiệu nhận thấy bên ngoài. Những dấu hiệu bên ngoài nhìn thấy như trẻ mệt mỏi, kém chơi đùa, mọc răng hơi chậm, tóc hơi hoe... có thể nhầm lẫn với một bệnh nào đó.

Nguyên nhân khiến trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng rất vô tình, có thể nhiều bậc phụ huynh không để ý. Cụ thể, gia đình cung cấp qua chế độ ăn hằng ngày cho bé không đủ. Cha mẹ ít quan tâm đến việc trẻ không ăn rau, người lớn cần xây dựng thói quen để trẻ ăn rau.

Ngoài ra, phụ huynh thường quan tâm đến việc bé ăn về mặt số lượng, ít để ý về chất lượng như trong bữa ăn có bao nhiêu rau xanh, đủ chất béo, đạm không?... Chế độ ăn không đa dạng dễ dẫn đến thiếu vi chất. Không chỉ ở trẻ em, người lớn cũng dễ thiếu vi chất dinh dưỡng.

Nguyên nhân thứ hai là nhu cầu của trẻ tăng cao trong giai đoạn đặc biệt. Cụ thể, giai đoạn dậy thì, tiền dậy thì, trẻ cao nhanh, có thể đạt ngưỡng 10-12 cm mỗi năm. Nếu không để ý, cung cấp các chất dinh dưỡng liên quan đến vitamin và khoáng chất thì các em không đảm bảo tăng trưởng tốt.

Trong những năm tháng đầu đời, chúng ta tin rằng, trẻ bú sữa mẹ thì không thiếu chất. Thực tế, sữa mẹ có thể đủ dinh dưỡng để bé tăng cân tốt, thậm chí có trẻ béo phì. Tuy nhiên, đó là đủ về năng lượng, không đủ về mặt vi chất.

Phụ huynh có thể chiêm nghiệm trên những người con mình đã sinh ra. Khi nuôi con ở tháng 1 -2, bé ngoan, việc chăm sóc dễ dàng. Đến tháng thứ 3, người lớn có thể thấy con khó ngủ, trằn trọc, da hơi xanh. Lúc này, việc thiếu vi chất dinh dưỡng dễ xảy ra, nhất là thiếu sắt.

Sữa mẹ giúp bạn nuôi con thuận lợi trong 6 tháng đầu đời. Tuy nhiên, yếu tố hạn chế nhất ở trong các loại sữa, ngay cả sữa mẹ đó chính là sắt. Vì vậy, các bậc phụ huynh nuôi con, dù bé phát triển tốt thì từ tháng thứ 3 nên cho con đi khám để kiểm tra vi chất dinh dưỡng, kẽm. Thực tế, có trường hợp em bé 16 ngày tuổi, sau thăm khám, các bác sĩ phát hiện ra thiếu kẽm, sắt. Bé sinh ra nặng 3,3 kg, 16 ngày nặng 4,1 kg. Trong thời gian 16 ngày tăng 8 lạng là con số không nhỏ.

Nguyên nhân thứ 3 khiến trẻ thiếu vi chất dinh dưỡng là ăn đủ nhưng mắc bệnh lý, không hấp thu được. Ví dụ như trẻ mắc tan máu bẩm sinh thường thừa sắt, thậm chí phải lọc sắt nhưng các em vẫn thiếu máu. Các bệnh lý về đường tiêu hóa khiến trẻ không hấp thu được các vitamin, khoáng chất.

PGS.TS.BS Lê B

Cách bổ sung canxi, vitamin D cho người loãng xương
Muốn bổ sung canxi bằng thực phẩm chức năng nên có ý kiến chuyên môn từ bác sĩ để tránh những tác dụng không mong muốn.

Tôi năm nay 45 tuổi, ngày nào cũng uống canxi và vitamin D dạng viên để phòng ngừa loãng xương khi về già. Tôi thường uống một tháng rồi nghỉ 1-2 tuần. Tôi sợ uống liều cao không tốt cho sức khỏe nên đang muốn bổ sung qua thức ăn. Xin bác sĩ cho biết bổ sung canxi qua thức ăn hay qua thực phẩm chức năng tốt hơn? (Phan Ánh Ngọc)

Trả lời:

45 tuổi là độ tuổi tiền mãn kinh, vấn đề sức khỏe xương khớp rất cần được quan tâm. Bổ sung canxi, vitamin D có 2 cách, một là qua thực phẩm, hai là qua thuốc dạng thực phẩm chức năng. Với việc bổ sung canxi qua thực phẩm chức năng, bạn nên có sự tư vấn của các bác sĩ. Nếu bổ sung không đúng, uống liều cao hoặc uống quá lâu dễ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Việc dùng thuốc, thực phẩm chức năng chỉ phù hợp khi bổ sung qua đường ăn uống không đáp ứng đủ nhu cầu hoặc cơ thể vì bệnh lý mà thiếu canxi, vitamin D quá nhiều.

Có rất nhiều thực phẩm giàu canxi mà bạn có thể bổ sung. Các nhóm thực phẩm thuộc nhóm sữa và các sản phẩm từ sữa như sữa chua và phomai. Canxi không chỉ giàu trong nhóm này mà canxi trong nhóm này còn rất dễ hấp thu. Ngoài nhóm sữa, các loại hải sản như cá, tôm, tép cũng cung cấp canxi rất tốt. Chúng ta nên chọn các loại hải sản con nhỏ để có thể ăn luôn cả vỏ hoặc chúng ta có thể chọn cua đồng, rạm sữa... các loại mè, rau lá xanh.

Đối với hấp thu vitamin D, vitamin D có khoảng 10-20% trong thực phẩm, nhiều nhất trong dầu cá, gan cá, bơ, sữa nguyên kem hoặc có trong các loại cá béo. Hơn 80% lượng vitamin D còn lại có được qua tổng hợp trên da bằng cách tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Do đó, tăng cường các hoạt động ngoài trời nhiều hơn để cung cấp vitamin D là giải pháp rất hiệu quả.

Bên cạnh ăn đủ, uống đủ theo hướng dẫn, bạn phải kết hợp vận động. Vận động giúp cơ thể trao đổi chất tốt. Kết hợp ăn uống và vận động giúp bổ sung cho nhau, đảm bảo xương chắc khỏe.

ThS.BS Nguyễn Thụy Song Hà

Bệnh thông thườngNội thần kinhThứ bảy, 18/12/2021, 09:00 (GMT+7)
Nguy cơ đột quỵ tăng khi trời lạnh
Thời tiết lạnh làm nguy cơ đột quỵ gia tăng, nhất là đối với nhóm người cao tuổi, người có tiền sử bệnh nền như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, béo phì.

60-70% ca đột quỵ xảy ra vào nửa đêm và sáng sớm

Theo tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Minh Đức, Khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, nhiều nghiên cứu trên thế giới cũng như trong nước đã khẳng định, đột quỵ có mối liên quan mật thiết với thời tiết. Các nghiên cứu tại Pháp cho thấy đỉnh cao của đột quỵ tại nước này rơi vào các tháng 2 và 4, đây là thời điểm trời lạnh nhất trong năm.

Bác sĩ Đức dẫn nhiều nghiên cứu cho thấy, ở Việt Nam, bệnh nhân đột quỵ tăng từ 15% đến 20% vào mùa đông. Cụ thể, ở miền Bắc thường gặp các ca nhồi máu não vào tháng 11, 12, 1. Miền Trung hay gặp nhồi máu não vào tháng 10, xuất huyết não thường tháng 12. Tại miền Nam, giai đoạn tháng 11, 12, và tháng 1 xảy ra đột quỵ não nhiều, trong 3 tháng này số lượng bệnh nhân đột quỵ bao gồm nhồi máu não và xuất huyết não tùy địa phương chiếm từ 30-50 % tổng số bệnh nhân đột quỵ của cả năm.

Đặc biệt, "khoảng 60-70% các bệnh nhân đột quỵ xảy ra vào nửa đêm và buổi sáng sớm, thời điểm nhiệt độ thường lạnh hơn buổi trưa, chiều. Thêm nữa, tỷ lệ bệnh nhân đột quỵ não có tăng huyết áp vào mùa lạnh cao hơn mùa nóng, chiếm khoảng 85%", bác sĩ Minh Đức cũng cho biết thêm .

Làm rõ cơ chế vì sao lại dễ bị đột quỵ vào mùa lạnh, bác sĩ Minh Đức cho hay, khi nhiệt độ giảm xuống, cơ thể con người có phản xạ tăng tiết catecholamine nhằm co các mạch máu ngoại vi để giữ nhiệt làm ấm cơ thể. Khi co mạch sẽ làm tăng trương lực mạch máu dẫn đến huyết áp tăng cao. Điều này khiến cho người bệnh dễ bị chảy máu trong não, gây nên xuất huyết não, đặc biệt ở các bệnh nhân có kèm theo xơ vữa động mạch.

Thêm vào đó, hiện tượng co mạch giúp giữ cơ thể không mất nước cũng làm tăng độ nhớt máu. Nhiệt độ giảm cũng làm cơ thể tăng sản xuất hồng cầu và tiểu cầu nhằm tăng sự trao đổi chất của cơ thể, dẫn đến máu vón cục tạo thành cục máu đông. Từ đó, tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu, dễ dẫn đến nhồi máu não.

"Việc ăn những thức ăn chứa nhiều năng lượng giúp làm ấm cơ thể nhưng lại ít vận động khi trời lạnh cũng là yếu tố góp phần tăng nguy cơ đột quỵ", bác sĩ Minh Đức chia sẻ.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Minh Đức đang thăm khám cho một người bệnh tại BVĐK Tâm Anh. Ảnh bệnh viện cung cấp
Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Minh Đức đang thăm khám cho một người bệnh tại BVĐK Tâm Anh. Ảnh bệnh viện cung cấp

Chủ động hạn chế đột quỵ mùa lạnh

Đột quỵ được xem là bệnh lý cấp tính, hay xảy ra rất đột ngột và hậu quả thường gây tử vong hay tàn phế về sau. Tuy nhiên, đây là căn bệnh có thể phòng tránh được và việc điều trị sớm kịp thời sẽ hạn chế được những di chứng về sau. Do đó, ngay khi có một trong các dấu hiệu sau như: tê bì một tay, một chân; nói khó, méo miệng; mờ một mắt đột ngột; đau đầu dữ dội thì nên gọi cấp cứu hay đến ngay bệnh viện gần nhất có chuyên khoa điều trị đột quỵ.

Bác sĩ Minh Đức cũng chia sẻ thêm, để phòng ngừa đột quỵ ngoài việc kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết, bệnh tim mạch; sử dụng thuốc chống đông máu; có chế độ ăn lành mạnh; tránh căng thẳng, stress trong cuộc sống; thì cần một số lưu ý riêng về chăm sóc sức khỏe trong mùa lạnh.

Nên vận động nhẹ nhàng từ 3 - 5 phút trước khi xuống giường vào buổi sáng. Giữ nhiệt độ trong nhà cân bằng, không để xuống thấp dưới 25 độ và cân bằng với nhiệt độ ngoài trời. Uống nước ấm, hạn chế ăn đồ lạnh. Không tắm trễ cũng như không tắm nước lạnh, sử dụng nước ấm khoảng 37 độ C là phù hợp nhất.

Việc giữ ấm cơ thể, nhất là vùng đầu và cổ trong mùa lạnh rất quan trọng. Cần lưu ý việc thay đổi nhiệt độ đột ngột có thể gây sốc nhiệt. Khi tham gia hoạt động thể chất, nên mặc nhiều lớp áo, khi cơ thể ấm lên sau vận động thì có thể cởi bỏ bớt và mặc vừa đủ giữ ấm cơ thể. Nếu đang hoạt động ngoài trời lạnh và thấy mình đổ mồ hôi, như vậy cơ thể đang bị quá nóng và không ổn; nhất là đối với người có bệnh tim mạch thì tốt nhất nên nghỉ ngơi, cởi bớt áo khoác và vào ngay trong nhà.

Tăng cường hoạt động thể dục nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày để hỗ trợ tim mạch, cần tuân theo nguyên tắc không hoạt động quá sức. Bởi khi trời lạnh, cơ thể chúng ta phải gắng sức hơn bình thường nhằm giữ nhiệt độ cơ thể ổn định. Do vậy, việc đi bộ nhanh hơn bình thường gặp khi gió lạnh thổi vào mặt và cơ thể cũng đã là gắng sức.

Tránh uống rượu trước khi ra ngoài trời vì rượu làm giãn nở các mạch máu trên da, khiến cơ thể cảm thấy ấm hơn trong khi thực sự lấy đi nguồn nhiệt ra khỏi các cơ quan quan trọng làm cho bản thân người uống rượu không biết được cơ thể bị mất nhiệt.

Bác sĩ Minh Đức cũng lưu ý thêm, khi có người bị đột quỵ, chúng ta nên đặt bệnh nhân nằm xuống vị trí cố định, hạn chế di chuyển, tránh để bệnh nhân gặp phải bất cứ chấn thương nào khác lên cơ thể. Tiếp theo là nới quần áo cho bệnh nhân dễ thở, gọi cấp cứu. Người nhà không nên cạo gió, nặn chanh vào miệng. Đây là những quan niệm sai lầm, không hỗ trợ gì cho người bị đột quỵ.

25
Bệnh thông thườngTiêu hoá/ nội soi tiêu hoáThứ sáu, 17/12/2021, 09:00 (GMT+7)
Trời lạnh, ăn uống thế nào tốt cho hệ tiêu hóa
Hệ tiêu hóa rất dễ gặp rắc rối nếu không chú trọng ăn uống phù hợp khi trời lạnh.

Chị Ngọc Lan (Cầu Giấy, Hà Nội) những ngày gần đây hay bị ruột kích thích, đau ê ẩm bụng, khó tiêu. Theo chia sẻ của chị, từ đầu mùa đông đến nay, chị ăn nhiều hơn bình thường, có sở thích ăn đồ tươi sống và lạnh.

Theo ThS.BS Bùi Ngọc An Pha, Giám đốc Y khoa Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome, tình trạng của chị Lan xuất phát từ thói quen ăn uống không hợp lý dẫn đến hệ tiêu hóa quá tải.

Không nên ăn gì

Theo bác sĩ Bùi Ngọc An Pha, khi trời lạnh, cơ thể chủ động chuyển hóa chất dinh dưỡng dự trữ nhằm gia tăng tốc độ trao đổi chất giúp sản sinh nhiệt từ bên trong nên dễ làm chúng ta thèm ăn. Thêm vào đó, cơ thể cần tiêu tốn nhiều năng lượng để giữ ấm toàn thân, vì vậy, chúng ta thường có khuynh hướng nhanh đói hơn.

"Tuy nhiên vào mùa đông, nếu ăn nhiều các loại thực phẩm không phù hợp, uống nhiều rượu bia, ít vận động sẽ khiến hệ tiêu hóa bị quá tải và gặp các vấn đề như khó tiêu, đầy hơi, tiêu chảy, táo bón, trào ngược dạ dày, hội chứng ruột kích thích...", bác sĩ An Pha lưu ý.

Ăn uống không hợp lý gây mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, dẫn đến hệ tiêu hóa khó khăn, giảm năng lượng, dễ gặp các vấn đề sức khỏe tâm thần, thậm chí là mắc bệnh mạn tính.

Theo BS.CKI Phạm Đỗ Uyên, bác sĩ Trưởng Nutrihome Hoàng Văn Thụ, Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome, mùa đông mỗi người cần chọn lọc thực phẩm phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình, tránh sử dụng các loại thực phẩm có tính hàn như lươn, vịt, tôm, dưa chuột... sẽ dễ gây ra tình trạng khó tiêu, đầy hơi, tiêu chảy...

Các món ăn tươi sống, tái dễ làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn đường ruột, mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, gây suy giảm miễn dịch và mắc bệnh trong mùa đông.

Các món ăn lạnh tuy hấp dẫn vào mùa hè nhưng cần hạn chế vào mùa đông. Ảnh: Freepik
Các món ăn lạnh tuy hấp dẫn vào mùa hè nhưng cần hạn chế vào mùa đông. Ảnh: Freepik

Những món ăn như kem, sữa chua hay nước đá là thực phẩm nên tránh sử dụng trong những ngày lạnh. Những món ăn này sẽ khiến thân nhiệt bị giảm xuống, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp và tiêu hóa.

Nên ăn gì

ThS.BS Nguyễn Anh Duy Tùng, bác sĩ trưởng Nutrihome Lê Đại Hành, Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome, cho biết, muốn bảo vệ đường tiêu hóa trong mùa đông, đầu tiên cần phải đảm bảo một bữa sáng đủ dinh dưỡng và khoa học. Theo đó, cần ăn đồ ấm thì mới bảo vệ được dạ dày. Bữa sáng nên ăn thức ăn nhẹ, loãng không nên ăn nhiều thịt hoặc thức ăn nhiều dầu mỡ sẽ tạo gánh nặng cho dạ dày.

Những loại rau xanh như cải xoăn, tỏi tây, cải bẹ xanh, rau bina chứa nhiều chất xơ, giúp điều hòa nhu động ruột và tiêu hóa, đồng thời khiến bạn cảm thấy no lâu hơn. Cà rốt, bí đỏ, dưa vàng và hoa quả giàu vitamin C như cam, quýt, chanh... là những thực phẩm chứa hàm lượng lớn beta-carotene, có công dụng giúp chống oxy hóa, tăng sức đề kháng và ổn định hệ tiêu hóa.

Nên uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày, bao gồm nước ấm và chất lỏng khác (súp, canh...). Uống đủ nước không chỉ giúp ngăn ngừa đầy hơi, táo bón mà còn giúp đào thải chất độc ra khỏi cơ thể. Uống nước ấm cũng là một cách tốt thúc đẩy quá trình tiêu hóa trong những ngày đông.

Người dân khám và tư vấn dinh dưỡng tại Nutrihome.
Người dân khám và tư vấn dinh dưỡng tại Nutrihome.

Bên cạnh đó, nên chia nhỏ các bữa ăn tránh tạo gánh nặng cho hệ tiêu hóa. Việc chia nhỏ bữa ăn sẽ giúp cơ thể dễ dàng phân hủy và sử dụng các chất dinh dưỡng trong thực phẩm, giúp calo không bị tích trữ dưới dạng chất béo.

Yến Nguyên

Bệnh thông thườngCơ xương khớpThứ bảy, 18/12/2021, 11:00 (GMT+7)
Ăn chân gà hầm có giúp xương khớp chắc khỏe?
Trong chân gà có đến 80% collagen giúp xương chắc khỏe, tuy nhiên không nên quá lạm dụng sẽ dẫn đến tác dụng ngược.

Mẹ em năm nay 50 tuổi, nghe hàng xóm nói hầm chân gà và đậu phộng ăn hằng ngày sẽ giúp xương khớp chắc hơn, như vậy có đúng không? (Hạ An, TP HCM)

Trả lời:

Trên thực tế có nhiều bài thuốc hoặc mẹo dân gian giúp hỗ trợ cơ xương khớp chắc chắn. Dù chưa được khoa học chứng minh nhưng một số bài thuốc Đông Y đã phát huy được hiệu quả, tuy nhiên mỗi bài thuốc lại đúng với từng cá thể.

Trong Đông Y, chân gà là bài thuốc quý hỗ trợ tăng cường sinh lý, sinh lực và các bệnh lý về cơ xương khớp. Trong chân gà có đến 80% collagen giúp xương chắc khỏe hơn. Sụn cũng vậy, mỗi loại sụn động vật nói chung là nguồn dưỡng chất tự nhiên giúp hỗ trợ sụn khớp khi bị thương. Đậu phộng là thực phẩm giàu chất béo, một trong những ngũ cốc chứa nhiều chất dinh dưỡng cho xương khớp.

Ăn chân gà hầm có giúp xương khớp chắc khỏe?
Chân gà có nhiều collagen giúp xương chắc khỏe hơn. Ảnh: Freepik.

Ông bà mình cũng hay bảo "ăn gì bổ nấy" cũng có một phần hợp lý trong trường hợp này. Tuy nhiên, ăn gì cũng nên ăn ở mức độ phù hợp, không nên quá lạm dụng, ăn quá nhiều dễ gây ra các tác dụng ngược. Lưu ý không phải ai ăn cũng được, tùy vào loại thực phẩm và cơ địa mỗi người mà việc dung nạp thực phẩm cũng khác nhau.

Do vậy, mọi người sử dụng nên cân đối một lượng phù hợp, đồng thời quan sát xem cơ thể có thay đổi không. Những người cao huyết áp, béo phì, mỡ máu khi dùng món này nên hạn chế ăn phần mỡ béo.

Bác sĩ Trần Thị Hồng Loan

Cách bổ sung canxi, vitamin D cho người loãng xương
Muốn bổ sung canxi bằng thực phẩm chức năng nên có ý kiến chuyên môn từ bác sĩ để tránh những tác dụng không mong muốn.

Tôi năm nay 45 tuổi, ngày nào cũng uống canxi và vitamin D dạng viên để phòng ngừa loãng xương khi về già. Tôi thường uống một tháng rồi nghỉ 1-2 tuần. Tôi sợ uống liều cao không tốt cho sức khỏe nên đang muốn bổ sung qua thức ăn. Xin bác sĩ cho biết bổ sung canxi qua thức ăn hay qua thực phẩm chức năng tốt hơn? (Phan Ánh Ngọc)

Trả lời:

45 tuổi là độ tuổi tiền mãn kinh, vấn đề sức khỏe xương khớp rất cần được quan tâm. Bổ sung canxi, vitamin D có 2 cách, một là qua thực phẩm, hai là qua thuốc dạng thực phẩm chức năng. Với việc bổ sung canxi qua thực phẩm chức năng, bạn nên có sự tư vấn của các bác sĩ. Nếu bổ sung không đúng, uống liều cao hoặc uống quá lâu dễ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Việc dùng thuốc, thực phẩm chức năng chỉ phù hợp khi bổ sung qua đường ăn uống không đáp ứng đủ nhu cầu hoặc cơ thể vì bệnh lý mà thiếu canxi, vitamin D quá nhiều.

Có rất nhiều thực phẩm giàu canxi mà bạn có thể bổ sung. Các nhóm thực phẩm thuộc nhóm sữa và các sản phẩm từ sữa như sữa chua và phomai. Canxi không chỉ giàu trong nhóm này mà canxi trong nhóm này còn rất dễ hấp thu. Ngoài nhóm sữa, các loại hải sản như cá, tôm, tép cũng cung cấp canxi rất tốt. Chúng ta nên chọn các loại hải sản con nhỏ để có thể ăn luôn cả vỏ hoặc chúng ta có thể chọn cua đồng, rạm sữa... các loại mè, rau lá xanh.

Đối với hấp thu vitamin D, vitamin D có khoảng 10-20% trong thực phẩm, nhiều nhất trong dầu cá, gan cá, bơ, sữa nguyên kem hoặc có trong các loại cá béo. Hơn 80% lượng vitamin D còn lại có được qua tổng hợp trên da bằng cách tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Do đó, tăng cường các hoạt động ngoài trời nhiều hơn để cung cấp vitamin D là giải pháp rất hiệu quả.

Bên cạnh ăn đủ, uống đủ theo hướng dẫn, bạn phải kết hợp vận động. Vận động giúp cơ thể trao đổi chất tốt. Kết hợp ăn uống và vận động giúp bổ sung cho nhau, đảm bảo xương chắc khỏe.

ThS.BS Nguyễn Thụy Song H

Ăn chân gà hầm có giúp xương khớp chắc khỏe?
Trong chân gà có đến 80% collagen giúp xương chắc khỏe, tuy nhiên không nên quá lạm dụng sẽ dẫn đến tác dụng ngược.

Mẹ em năm nay 50 tuổi, nghe hàng xóm nói hầm chân gà và đậu phộng ăn hằng ngày sẽ giúp xương khớp chắc hơn, như vậy có đúng không? (Hạ An, TP HCM)

Trả lời:

Trên thực tế có nhiều bài thuốc hoặc mẹo dân gian giúp hỗ trợ cơ xương khớp chắc chắn. Dù chưa được khoa học chứng minh nhưng một số bài thuốc Đông Y đã phát huy được hiệu quả, tuy nhiên mỗi bài thuốc lại đúng với từng cá thể.

Trong Đông Y, chân gà là bài thuốc quý hỗ trợ tăng cường sinh lý, sinh lực và các bệnh lý về cơ xương khớp. Trong chân gà có đến 80% collagen giúp xương chắc khỏe hơn. Sụn cũng vậy, mỗi loại sụn động vật nói chung là nguồn dưỡng chất tự nhiên giúp hỗ trợ sụn khớp khi bị thương. Đậu phộng là thực phẩm giàu chất béo, một trong những ngũ cốc chứa nhiều chất dinh dưỡng cho xương khớp.

Ăn chân gà hầm có giúp xương khớp chắc khỏe?
Chân gà có nhiều collagen giúp xương chắc khỏe hơn. Ảnh: Freepik.

Ông bà mình cũng hay bảo "ăn gì bổ nấy" cũng có một phần hợp lý trong trường hợp này. Tuy nhiên, ăn gì cũng nên ăn ở mức độ phù hợp, không nên quá lạm dụng, ăn quá nhiều dễ gây ra các tác dụng ngược. Lưu ý không phải ai ăn cũng được, tùy vào loại thực phẩm và cơ địa mỗi người mà việc dung nạp thực phẩm cũng khác nhau.

Do vậy, mọi người sử dụng nên cân đối một lượng phù hợp, đồng thời quan sát xem cơ thể có thay đổi không. Những người cao huyết áp, béo phì, mỡ máu khi dùng món này nên hạn chế ăn phần mỡ béo.

Bác sĩ Trần Thị Hồng Loan
Hệ thống phòng khám dinh dưỡng Nutrihome

Hỏi bác sĩChuyên gia của Hệ thống BVĐK Tâm Anh sẽ giúp giải đáp thắc mắc liên quan tới bệnh mà độc giả quan tâm.
PGS.TS.BS Nguyễn Thị Quỳnh Hương
TTND.GS.TS.BS Trần Quán Anh
BS Trần Vương Thảo Nghi
TTUT.PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên
PGS.TS.BS Lưu Thị Hồng
Xem toàn bộ chuyên gia
Chào BS, tôi muốn hỏi về trường hợp của tôi như sau: - Thời gian vừa qua (26/2/2010) tôi bị đau 2 khớp của ngón chân ngần cái và ngón giữa, sau khi đau khoảng 3 ngày tôi có xét nghiẹm máu, kết quả như sau: Glucose 4.36mmol/L; Uric acid máu 452...

Bệnh thông thườngNhi - Sơ sinhChủ nhật, 19/12/2021, 10:00 (GMT+7)
Trẻ ho khi nào thì dùng kháng sinh?
Trẻ ho có thể do siêu vi cũng có thể do vi trùng, tùy vào tình trạng mà bác sĩ sẽ chỉ định có nên dùng kháng sinh hay không?

Thưa bác sĩ, bé nhà cháu 3 tuổi, đầu tuần trước bé bị ho nên tôi đưa bé đi khám thì bác sĩ cho cháu uống siro ho nhưng không đỡ. Hai ngày sau đi khám lại thì được bác sĩ kê kháng sinh. Cho tôi hỏi vì sao 2 ngày trước không dùng luôn kháng sinh mà đợi đến hôm nay mới kê. (Văn Tuyến, Hà Nội)

Trả lời:

Viêm đường hô hấp ở trẻ có 2 nguyên nhân, một là do siêu vi và hai là do vi trùng. Nếu ho do siêu vi, bác sĩ sẽ hướng dẫn phụ huynh dùng các phương pháp điều trị giảm ho tự nhiên. Cơn ho có thể hết khoảng một tuần sau điều trị. Còn nếu ho do vi trùng, bắt buộc trẻ phải dùng kháng sinh, vì các biện pháp hỗ trợ sẽ không có hiệu quả, thậm chí khiến bệnh càng ngày càng nặng lên.

Trường hợp, giai đoạn đầu bác sĩ không dùng kháng sinh nhưng giai đoạn sau lại dùng là vì những ngày đầu chỉ ho nhẹ, bé ho do siêu vi nhưng vài ngày sau, trong lúc cơ thể không khỏe các vi trùng nhân cơ hội tấn công gây bội nhiễm. Buộc bác sĩ phải chỉ định dùng kháng sinh để tiêu diệt vi trùng.

Kháng sinh có những chỉ định riêng, không phải lúc nào kháng sinh cũng có hại. Khi trẻ viêm đường hô hấp do vi trùng hoặc bội nhiễm nếu không sử dụng kháng sinh tình trạng của trẻ sẽ càng ngày càng nặng lên.

Như vậy, tùy vào diễn tiến bệnh và nguyên nhân của từng thời điểm mà bác sĩ sẽ chọn lựa phương pháp điều trị thích hợp. Bạn nên có niềm tin vào những chẩn đoán của bác sĩ.

Thạc sĩ, bác sĩ Lê Phan Ki