Tin tức mới nhất nghe cứ như trailer phim Hollywood: Mỹ điều ba chiến hạm, thêm tàu ngầm hạt nhân, máy bay trinh sát và 4.000 lính thủy đánh bộ tiến ra vùng biển Venezuela. Kịch bản được viết sẵn: Tổng thống Donald Trump, trong vai cao bồi siêu ngầu, tuyên bố phải bắt bằng được “ông trùm ma túy” Nicolás Maduro – nhân vật mà Washington dán nhăn là Cartel de los Soles sống động, có lẽ c̣n hợp vai trong loạt phim Narcos.
Trump treo thưởng 50 triệu đô la cho ai bắt được Maduro. Nhiều người Mỹ nghe xong tưởng đang xem gameshow: “Bắt Tổng thống ăn ngay jackpot.” Giá này c̣n cao hơn cả Powerball tuần rồi.
Caracas th́ đâu có ngồi yên. Maduro vừa khoe điện thoại Huawei của Tập Cận B́nh, vừa tuyên bố huy động 4,5 triệu dân quân. Nghe qua tưởng như game Call of Duty có bản mở rộng: “Bolivar Edition”. Trên đường phố, dân t́nh hô “Chavez sống măi!” như đang đi concert, trong khi các bà nội trợ và cụ ông 70 tuổi hăng hái đăng kư tập bắn RPG.
Trong khi đó, Trung Quốc đứng ngoài vừa gật gù vừa tính toán dầu mỏ. Bắc Kinh nhắn nhẹ: “Chúng tôi phản đối Mỹ can thiệp… nhưng thương mại dầu vẫn phải tiếp tục.” Colombia th́ cuống quưt triển khai xe bọc thép ra biên giới, lo mai này dân Venezuela rủ nhau kéo sang, biến cuộc khủng hoảng thành lễ hội tị nạn.

Ở Washington, Trump có vẻ tận hưởng vai tṛ “siêu anh hùng Caribe”. Ông không chỉ muốn “Make America Great Again” mà c̣n muốn “Make Maduro Disappear”. Nếu kịch bản này thành phim, tiêu đề chắc hẳn sẽ là: “Trump vs. Narcos: The 50 Million Dollar Bounty”.
C̣n người dân Venezuela? Họ vừa cười vừa khóc. Cười v́ thấy cả thế giới tranh căi như phim sitcom. Khóc v́ ngày mai không biết mua nổi bánh ḿ hay không.
*********
Nicolás Maduro – người tự xưng là “tổng thống của nhân dân”, nhưng lại từng gây băo mạng khi ngồi nhấm nháp ḅ bít-tết dát vàng của Salt Bae ở Istanbul.
H́nh ảnh ấy thật khó quên: trong khi hàng triệu người Venezuela xếp hàng dài mua bánh ḿ, chịu cảnh siêu lạm phát đến mức tiền bolívar tính bằng kư, th́ ông lănh tụ xuất hiện trong video, ngả người thoải mái, nhâm nhi thịt ḅ dát vàng cắt kiểu biểu diễn “rắc muối thần thánh” của đầu bếp Thổ Nhĩ Kỳ. Dân mạng chua chát gọi đó là “bữa trưa của hoàng đế trong khi dân đói.”
Cảnh tượng Salt Bae “rắc muối” cho Maduro được so sánh như một màn PR hỏng nặng. Với nhiều người Venezuela, khoảnh khắc ấy chẳng khác nào cái tát vào mặt: một lănh đạo tuyên bố “chống đế quốc” nhưng lại tận hưởng xa hoa với món ăn giá bằng cả thu nhập nhiều năm của một gia đ́nh.
Kể từ đó, mỗi khi nhắc đến Maduro, ngoài h́nh ảnh nhà độc tài và “ông trùm ma túy” theo cáo buộc của Mỹ, người ta c̣n nhớ đến… ḅ dát vàng. Nó trở thành biểu tượng của sự xa cách giữa chính quyền và đời sống thực tế của người dân.
Trong các cuộc biểu t́nh chống chính phủ, nhiều người c̣n giơ biểu ngữ vẽ h́nh Maduro với dĩa bít-tết vàng, bên dưới là ḍng chữ: “Chúng tôi đói, c̣n ông th́ ăn vàng.”
Vậy nên khi Trump treo thưởng 50 triệu đô để bắt Maduro, có cư dân mạng mỉa mai: “Ông ta chắc đang giấu trong túi một miếng ḅ dát vàng làm bùa hộ mệnh.”
*********
Donald Trump ghét Nicolás Maduro không chỉ v́ lư do chính trị, mà c̣n v́ cả “cái tôi” và phong cách “độc tài” mà Trump luôn muốn dành riêng cho ḿnh.
Trước hết, Trump xem Maduro như một tấm gương phản chiếu méo mó. Một kẻ chống Mỹ, khoe khoang quyền lực, sống trong xa hoa giữa lúc dân đói. H́nh ảnh ấy đụng chạm mạnh đến cái “thương hiệu Trump”: chỉ có Trump mới được phép là “người đàn ông mạnh mẽ nhất thế giới”, c̣n Maduro mà đóng vai “đại ca Caribe” th́ thành… đối thủ cạnh tranh.
Thứ hai, Trump luôn cần một kẻ ác chính diện để phô diễn h́nh ảnh “anh hùng diệt trùm”. Với Iran, ông từng dùng Qassem Soleimani. Với Trung Quốc, ông đánh vào Tập Cận B́nh bằng thương chiến. Và ở Mỹ Latinh, chẳng ai “xứng đáng” hơn Maduro – người vừa bị phương Tây ghét, vừa bị dân trong nước oán, lại c̣n có quá khứ “ḅ dát vàng” của Salt Bae để thiên hạ cười chê.
Thứ ba, Trump ghét Maduro v́ mùi cocaine và dầu mỏ. Washington cáo buộc Maduro cầm đầu mạng lưới Cartel de los Soles, bắt tay với mafia Mexico. Với Trump – người từng lấy khẩu hiệu “Law and Order” làm vũ khí chính trị – th́ Maduro giống như một tội phạm quốc tế đội lốt tổng thống. Và quan trọng hơn: Venezuela có dầu. Rất nhiều dầu. Trong suy nghĩ kiểu doanh nhân của Trump, “thay Maduro = mở cửa kho dầu.”
Cuối cùng, Trump ghét Maduro c̣n bởi sự biểu tượng. Với Trump, hạ bệ Maduro không chỉ là hạ bệ một đối thủ vùng Caribe, mà là cú đ̣n PR hoàn hảo: vừa lấy ḷng cộng đồng người Mỹ gốc Mỹ Latinh, vừa chứng minh “Nước Mỹ mạnh trở lại”.
Nói cách khác, Trump ghét Maduro không chỉ v́ ông ta là Maduro. Trump ghét v́ Maduro đang chiếm vai phản diện mà lẽ ra Trump muốn tự ḿnh viết kịch bản và… đóng cả hai vai.