Hôm thứ Hai [ngày 23-6-2025], Park, một người có thẻ xanh, đă bị trục xuất về Nam Hàn. Lệnh trục xuất mà ông nhận được là kết quả của các cáo buộc liên quan đến việc tàng trữ ma túy và không ra hầu ṭa từ hơn 15 năm trước — những hành vi phạm tội mà ông cho biết, nó bắt nguồn từ nhiều năm mắc chứng bệnh PTSD (Post-traumatic Stress Disorder: Rối loạn căng thẳng sau sang chấn) không được điều trị.
Câu chuyện của Park cho thấy những thách thức của cuộc sống sau khi chiến đấu và những nguy hiểm mà các cựu chiến binh không phải là công dân phải đối mặt, nếu bị bắt trong hệ thống pháp luật — thực tế trở nên khắc nghiệt hơn trong bối cảnh chính quyền Trump thúc đẩy các cuộc trục xuất kỷ lục.
Park nói với NPR trong một cuộc phỏng vấn trước khi ông rời khỏi [nước Mỹ]: “Tôi không thể tin rằng điều này lại xảy ra ở Mỹ. Điều đó khiến tôi kinh ngạc, giống như một đất nước mà tôi đă chiến đấu cho nó“.
Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Hoa Kỳ đă không trả lời yêu cầu b́nh luận ngay lập tức.
“Tôi nhận ra ḿnh đă bị bắn”
Park đến Hoa Kỳ từ Nam Hàn khi mới 7 tuổi để đoàn tụ với mẹ ở Miami [bang Florida]. Một năm sau, hai mẹ con dọn đến Los Angeles, nơi Park trải qua phần c̣n lại của tuổi thơ.
Khi lớn lên, Park cho biết rằng anh không có nhiều ảnh hưởng tích cực. Nhưng anh ngưỡng mộ người chú của ḿnh là một đại tá trong quân đội Nam Hàn. Sau khi học xong trung học, Park nhập ngũ vào Lục quân Hoa Kỳ.
“Tôi muốn có định hướng và cải thiện bản thân hơn, để có thể giúp phục vụ đất nước“, anh nói.
Khi Park 20 tuổi, hoàn thành khóa huấn luyện cơ bản, anh được đưa đến Panama — lúc đó anh không biết rằng ḿnh sẽ sớm tham gia vào cuộc xâm lược của Hoa Kỳ năm 1989 được gọi là Chiến dịch Chính nghĩa (Operation Just Cause) để lật đổ chế độ của Manuel Noriega.
Một buổi chiều, khi đang ăn trưa với những người trong trung đội của ḿnh, những người lính Panama bắt đầu nổ súng, theo lời Park. Anh ấy bắt đầu bắn trả khi, đột nhiên anh cảm thấy đau nhói ở lưng.
Anh nói: “Tôi nhận ra ḿnh đă bị bắn. V́ vậy, tôi nghĩ, ‘Ôi Trời ơi, tôi bị liệt mất rồi.’ Và sau đó nghĩ, ‘Ôi Trời ơi, tôi không chỉ bị liệt. Mà tôi đang chết ngay lúc này’.”
“Tôi phải t́m cách chữa trị cho những ǵ tôi đă trải qua”
Park đă được đưa trở lại Hoa Kỳ, được danh dự xuất ngũ và được trao tặng Huân chương Trái Tim Tím (Purple Heart – là Huân chương cao quư nhất trong quân đội Mỹ: ND). Mặc dù cơ thể anh bắt đầu lành lại, nhưng anh cho biết, tâm trí anh th́ không.
Anh nói thêm: “Tôi bị sang chấn tâm lư (PTSD) rất nặng. Từ những cơn ác mộng khi ngủ đến việc lúc nào cũng chỉ nghĩ đến nỗi sợ hăi. Không thể xem phim kinh dị, không thể nghe tiếng động lớn“.
Lúc đó, Park không biết ḿnh đang phải đối mặt với PTSD. V́ vậy, anh không bao giờ t́m kiếm sự giúp đỡ và chấn thương dần dần ảnh hưởng đến anh. Cuối cùng, anh đă dùng đến ma túy để đối phó.
“Tôi phải t́m cách chữa trị cho những ǵ tôi đang trải qua“, anh nói.
Trong suốt độ tuổi 20 và 30, anh đă phải vật lộn với chứng nghiện cocaine. Một đêm ở New York, khi đang hẹn gặp một người bán ma túy, cảnh sát xuất hiện và bắt giữ Park. Sau đó, anh đă không đến một trong những phiên ṭa của ḿnh.
Anh nói: “Tôi không thể giữ ḿnh sạch sẽ. V́ vậy, cuối cùng khi nghe thẩm phán nói với tôi, ‘Đừng quay lại ṭa án của tôi với nước tiểu bẩn’, điều mà tôi biết ḿnh sẽ làm, nên tôi đă sợ hăi và đă bỏ trốn“.
Park bị buộc tội tàng trữ chất gây nghiện và trốn lệnh ṭa, điều này đă hủy hoại cơ hội được nhập quốc tịch hoặc được cứu thoát khỏi lệnh trục xuất của ḿnh.
Park cho biết trong một thời gian dài, quyền công dân không phải là ưu tiên v́ anh không hiểu hết hậu quả của việc ḿnh không phải là công dân. Mặc dù Hoa Kỳ cung cấp chế độ nhập quốc tịch nhanh cho những người phục vụ danh dự trong quân đội Hoa Kỳ trong ít nhất một năm hoặc một ngày trong thời chiến, Park đă được xuất ngũ trước khi phục vụ đủ 12 tháng và cuộc xâm lược Panama không được phân loại là giai đoạn thù địch.
“Tôi phải chấp nhận sự thật rằng đây có lẽ là lần cuối cùng tôi được gặp cô ấy”
Park đă ở tù ba năm kể từ năm 2009. Ma túy dễ dàng trong tầm tay, nhưng ông nói rằng ḿnh đă mất hết ham muốn đối với chúng.
Sau khi được thả, Park chuyển đến Hawaii, nơi gia đ́nh ông đang sống vào thời điểm đó. Ông t́m được việc làm tại một đại lư xe hơi ở Honolulu, nơi ông đă dành 10 năm để nuôi dạy con trai và con gái của ḿnh. Ông nói rằng, được chứng kiến chúng lớn lên thành những người trưởng thành tốt bụng và thành đạt là phước lành lớn nhất của ông.
Sau khi ra tù, Park nhận được lệnh trục xuất nhưng được phép ở lại Mỹ và phải tŕnh diện hàng năm với các nhân viên di trú — đây là điều thường thấy đối với những cá nhân mà ICE không coi là ưu tiên để trục xuất.
Điều đó đă thay đổi hồi đầu tháng này. Tại một cuộc họp với các viên chức ICE địa phương ở Hawaii, Park cho biết ông đă được cảnh báo rằng ông sẽ bị giam giữ và bị trục xuất trừ khi ông tự nguyện trục xuất trong vài tuần tới.
V́ vậy, Park đă đặt vé máy bay và dành những ngày cuối cùng ở Mỹ — chơi một trận golf cuối cùng với bạn bè, thưởng thức món tôm tỏi nổi tiếng của Hawaii và tận hưởng thời gian bên các con và người mẹ 85 tuổi của ḿnh.
“Tôi phải chấp nhận sự thật rằng đây có lẽ là lần cuối cùng tôi được gặp mẹ“, anh nói.
Sáng thứ Hai, Park ôm hôn tạm biệt những người thân yêu của ḿnh. Sau đó, giống như khi c̣n nhỏ, Park đă tự ḿnh lên máy bay — lần này, đến một đất nước mà ông hầu như không nhớ, bỏ lại đất nước mà ông đă chiến đấu.
Ông nói: “Ngay cả sau tất cả những ǵ tôi đă trải qua, tôi không hối hận khi gia nhập quân đội hay bị bắn. Đó là một phần cuộc sống của tôi, hành tŕnh của tôi. Nó đă tạo nên con người tôi ngày hôm nay“.

Ảnh 1: Cựu chiến binh nhận huân chương cao quư Purple Heart, Sae Joon Park đă buộc phải tự trục xuất về Nam Hàn sau gần năm thập niên sống ở Mỹ. Nguồn: Newsweek

Ảnh 2: Park đă bị bắn hai lần ở Panama. Anh cho biết, anh sống sót là nhờ hai phép màu. Phép màu đầu tiên là một cựu chiến binh Mỹ sống cách đó vài căn nhà và đă đưa anh đến bệnh viện. Phép màu thứ hai là một trong những viên đạn đă bắn trúng thẻ bài của anh, hấp thụ một phần tác động. Nguồn: Sae Joon Park

Ảnh 3: Park (trái) và con trai của ḿnh trong chuyến đi đến Kauai, Hawaii. Nguồn: Sae Joon Park
Đối với Sae Joon Park, cựu chiến binh 55 tuổi của Lục quân Hoa Kỳ, đây là khoảnh khắc khó khăn nhất trong cuộc đời ḿnh. Không phải bị bắn trong khi chiến đấu. Không phải những năm tháng chiến đấu với chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương hoặc nghiện ngập. Không phải nhà tù. Mà đó là rời khỏi nước Mỹ, một đất nước mà ông coi là quê hương trong gần năm thập niên [sống ở đây].
Tác giả: Juliana Kim/ Trúc Lam chuyển ngữ