10 phút khẩu chiến khiến cuộc gặp Trump - Zelensky sụp đổ

[june04]

Nỗ lực của Tổng thống Zelensky nhằm tìm thêm hỗ trợ từ Mỹ đã thất bại, khi cuộc họp với ông Trump biến thành khẩu chiến gay gắt.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 28/2 đến Nhà Trắng với ý định ký thỏa thuận khoáng sản và tìm kiếm thêm sự ủng hộ từ người đồng cấp Mỹ Donald Trump. Cuộc đối thoại ở Phòng Bầu dục của Nhà Trắng diễn ra tương đối thuận lợi, dù quan hệ giữa hai lãnh đạo gần đây có rạn nứt.

Ông Trump nói lệnh ngừng bắn "đã tương đối gần", thêm rằng thỏa thuận khoáng sản sắp ký với Ukraine sẽ "rất công bằng". Tổng thống Zelensky bày tỏ hy vọng thỏa thuận sẽ là bước tiến đối với Ukraine và kêu gọi ông chủ Nhà Trắng "không thỏa hiệp" với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Sau khoảng 40 phút, hai lãnh đạo bắt đầu cao giọng khi nhận loạt câu hỏi từ phóng viên xoay quanh việc "ông Putin có đáng tin hay không". Mọi thứ bùng nổ khi Phó tổng thống Mỹ JD Vance ngắt lời và chỉ trích ông Zelensky "tỏ ra thiếu tôn trọng".

10 phút tiếp theo là một trong những cảnh tượng khác thường nhất từng xảy ra tại Phòng Bầu dục, nơi Tổng thống Mỹ thường đón tiếp lãnh đạo nước ngoài. Các bên lớn tiếng, liên tục ngắt lời nhau. Ông Zelensky rời Nhà Trắng sớm hơn kế hoạch, hai lãnh đạo không tổ chức họp báo chung và cũng không ký thỏa thuận khoáng sản.

"Hãy trở lại khi ông sẵn sàng cho hòa bình", Tổng thống Trump viết trên mạng xã hội Truth Social sau sự kiện.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) trao đổi với Phó tổng thống Mỹ JD Vance (phải) trong khi Tổng thống Donald Trump lắng nghe tại Nhà Trắng ngày 28/2. Ảnh: AFP

Tổng thống Zelensky (trái) trao đổi với Phó tổng thống Vance (phải) trong khi Tổng thống Trump lắng nghe tại Nhà Trắng ngày 28/2. Ảnh: AFP

Theo Wall Street Journal, dấu hiệu bất ổn đã xuất hiện ngay từ khi cuộc gặp bắt đầu. Một phóng viên trong Phòng Bầu dục xác nhận mình làm việc cho hãng thông tấn TASS của Nga, khiến trợ lý báo chí Nhà Trắng phải giải quyết. Người này sau đó nói rằng TASS không nằm trong danh sách hãng truyền thông được tham gia sự kiện và phóng viên phải rời khỏi phòng họp.

Một phóng viên Mỹ hỏi ông Zelensky tại sao không mặc âu phục. Tổng thống Ukraine thường mặc trang phục đơn giản, theo phong cách quân đội khi gặp lãnh đạo nước ngoài nhằm thể hiện đất nước đang trong chiến tranh.

Tổng thống Zelensky trả lời rằng nếu Ukraine hòa bình, ông sẽ mặc bộ âu phục đẹp, "có thể còn đẹp hơn" bộ màu xanh của phóng viên đó. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cau mày và nhìn đi chỗ khác, còn Phó tổng thống Vance bật cười về câu hỏi.

Không khí Phòng Bầu dục trở nên căng thẳng khi ông Vance chỉ trích chính quyền cựu tổng thống Joe Biden và cho rằng đã đến lúc "thực hiện biện pháp ngoại giao" để giải quyết vấn đề. Tổng thống Zelensky nhắc lại một số sự kiện quá khứ, tỏ ra hoài nghi về đề xuất của Phó tổng thống Mỹ.

"Ngài đang nói về ngoại giao kiểu gì, JD?", ông Zelensky hỏi.

"Ngài Tổng thống, tôi nghĩ ngài đến Phòng Bầu dục để tranh luận trước truyền thông Mỹ là hành động thiếu tôn trọng. Ngài nên cảm ơn Tổng thống Trump vì ông ấy đang nỗ lực chấm dứt xung đột", Phó tổng thống Vance đáp lời.

Lãnh đạo Mỹ và Ukraine tranh cãi tại Nhà Trắng ngày 28/2. Video: Reuters, AP

Khi Phó tổng thống Mỹ đề cập những vấn đề mà quân đội Ukraine đang gặp phải, ông Zelensky đáp trả rằng ai cũng gặp vấn đề trong chiến sự, kể cả Mỹ. "Các ngài có một đại dương tuyệt đẹp ngăn cách nên lúc này chưa cảm nhận điều gì, nhưng các ngài sẽ cảm nhận được trong tương lai", lãnh đạo Ukraine nói.

Bình luận dường như đã khiến ông Trump, khi đó đang ngồi yên lặng theo dõi tranh luận, tỏ ra phẫn nộ. "Phó tổng thống Vance là người châm ngòi, còn đây là thời điểm mở cổng xả lũ", hãng tin AFP bình luận.

"Đừng nói chúng tôi sẽ phải cảm thấy thế nào. Ngài không ở vị thế có thể áp đặt điều đó. Ngài đã tự đặt mình vào vị thế rất xấu. Ngài không có quân bài nào. Nhờ có Mỹ, ngài mới bắt đầu có bài", ông Trump cao giọng để ngắt lời Tổng thống Zelensky.

Ông chủ Nhà Trắng giơ ngón trỏ mỗi khi cao giọng, có lúc còn đẩy cánh tay Tổng thống Zelensky, chỉ trích lãnh đạo Ukraine "đang đánh cược với sinh mạng hàng triệu người, với Thế chiến III" và rất không tôn trọng Mỹ.

"Ngài đã nói lời cảm ơn nào trong cuộc gặp này chưa?", ông Vance tiếp lời.

Tổng thống Zelensky khẳng định ông thường xuyên cảm ơn Mỹ vì ủng hộ Ukraine trong xung đột, nhưng Tổng thống Trump tiếp tục ngắt lời khi người đồng cấp Ukraine muốn nói tiếp. "Không, ngài đã nói quá nhiều rồi. Đất nước của ngài đang gặp rắc rối lớn. Ngài không thể thắng. Rồi sau đó ngài nói rằng 'tôi không muốn ngừng bắn'", ông Trump nói.

Màn đấu khẩu kéo dài thêm khoảng 5 phút. Các phóng viên có mặt tại sự kiện đều lấy điện thoại ra ghi hình. Đại sứ Ukraine tại Washington Oksana Markarova dừng tốc ký và đưa tay lên ôm đầu. Một nhân viên Nhà Trắng thì thầm "sắp lớn chuyện rồi đây".

"Tôi nghĩ chúng ta chứng kiến đủ rồi. Đây sẽ là một chương trình truyền hình tuyệt vời", ông Trump nói và ra hiệu để đội ngũ phụ trách truyền thông yêu cầu báo giới rời đi.

Thông tin cho rằng "toàn bộ sự kiện liên quan đến ông Zelensky trong ngày sẽ bị hủy" bắt đầu lan truyền ngay sau đó. Phóng viên các hãng tin tập trung bên ngoài Nhà Trắng để theo dõi khi nào Tổng thống Ukraine rời đi.

Theo thông lệ, lãnh đạo nước ngoài đến gặp Tổng thống Mỹ sẽ ngồi trao đổi trước truyền thông tại Phòng Bầu dục rồi họp kín để xử lý những khác biệt. Kế hoạch ban đầu của ông Trump và Tổng thống Zelensky cũng như vậy, cho đến khi mọi thứ chệch hướng.

CNN cho biết Tổng thống Trump họp với các cố vấn tại Phòng Bầu dục, trong đó có Phó tổng thống Vance, Ngoại trưởng Rubio và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, để đánh giá tình hình. Phái đoàn Ukraine họp ở phòng khác.

Ông Trump xác định lãnh đạo Ukraine "không phù hợp để đàm phán" và chỉ đạo Ngoại trưởng Rubio cùng Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz truyền thông điệp: Đã đến lúc ông Zelensky ra về.

Theo kế hoạch ban đầu, đại diện Mỹ và Ukraine sẽ cùng ăn trưa tại Nhà Trắng. Các đĩa salad, gà nướng, bánh creme brulee đã được chuẩn bị trước trên xe đẩy ở hành lang ngoài văn phòng báo chí.

Phái đoàn Ukraine sau đó được hướng dẫn rời đi. Một quan chức Nhà Trắng nói phía Ukraine từ chối và muốn tiếp tục đàm phán, nhưng không được chấp thuận. Ông Zelensky xuất hiện bên ngoài, bước lên xe SUV màu đen và rời Nhà Trắng. Cuộc họp báo chung giữa lãnh đạo Mỹ và Ukraine cũng bị hủy.

Bộ trưởng Bessent xác nhận hai bên không ký thỏa thuận khoáng sản. "Tôi bị sốc với cách ông Zelensky đến Phòng Bầu dục và hành xử như vậy", ông nói với truyền thông Mỹ.

Phó chánh văn phòng Nhà Trắng Dan Scavino sau đó đăng ảnh thực đơn bữa trưa, kèm bình luận rằng một số nhân viên Nhà Trắng đã được Tổng thống mời dùng bữa.

Loạt diễn biến tại Phòng Bầu dục đã làm dấy lên những phản ứng trái chiều.

Các quan chức Nhà Trắng cùng đồng minh của ông Trump nhấn mạnh Tổng thống Zelensky là người châm ngòi đấu khẩu vì "không tôn trọng" lãnh đạo Mỹ trong thảo luận.

"Tôi đã trao đổi với ông Zelensky sáng nay, còn Tổng thống Trump hôm qua có tâm trạng rất tốt. Tôi có xấu hổ vì ông Trump không? Không, tôi thậm chí còn chưa bao giờ tự hào như vậy về Tổng thống. Tôi cũng rất hãnh diện vì ông Vance đã đứng lên vì đất nước này", thượng nghị sĩ Lindsey Graham trả lời báo giới sau cuộc gặp.

Phe Dân chủ chỉ trích điều mà họ gọi là "điểm yếu mới trong chính sách đối ngoại" của Tổng thống Trump, cáo buộc ông chủ Nhà Trắng ngả về phía Nga và công kích đối tác theo cách mà "ngay cả những lãnh đạo bảo thủ truyền thống cũng phải rùng mình".