Nhiều bà con Việt kiều muốn đầu tư vào bất động sản tại quê hương nên đă nhờ họ hàng đứng tên để thủ tục được nhanh gọn. Tuy nhiên, không ít trường hợp đă bị chính người nhà của ḿnh “cướp mất” v́ quá chủ quan. Dưới đây là câu chuyện của một nữ Việt kiều cũng vướng vào trường hợp tương tự.
24 năm từ khi đưa vàng cho chú ruột mua giúp ngôi nhà ở quận Cầu Giấy (Hà Nội) và thay mặt đứng tên, bà Việt kiều 59 tuổi mới được tuyên "nhận nhà" sau hơn 10 năm đâm đơn khởi kiện.
Bà Nguyễn Thị Tuệ, năm 1979 theo chồng sang Nhật sinh sống và làm việc. Muốn mua nhà tại Hà Nội, năm 1992, bà nhờ chú ruột là ông Nguyễn Văn B́nh khi đó đang sinh sống tại thành phố Yên Bái mua giúp ngôi nhà hai tầng xây dựng trên mảnh đất gần 70m2 ở Nghĩa Tân, Cầu Giấy, Hà Nội. Bà đưa ông chú 36 cây vàng để thanh toán và bà Nguyễn Thị Vân được nhờ cùng đứng tên với ông B́nh.
Năm 1993, ông B́nh giao nhà cho bà Tuệ và trở về Yên Bái sống trong ngôi nhà có giá 120 chỉ vàng, do bà cho tiền mua. Theo bà Tuệ, khi ông B́nh đề nghị chuyển đến ngôi nhà ở Nghĩa Tân để trông coi giúp, bà đă đồng ư. Tuy nhiên, người chú đă đưa cả gia đ́nh từ Yên Bái lên đây sinh sống mà không hỏi ư kiến ǵ.
Đến năm 2001 ông B́nh và bà Vân được thành phố Hà Nội cấp sổ đỏ với tư cách đồng sở hữu ngôi nhà. Khi nữ Việt kiều biết việc này, ông B́nh đă trao sổ đỏ cho cháu giữ. Trong năm này, bà Tuệ lập biên bản với ông B́nh, bà Vân về việc xác nhận ngôi nhà là tài sản của bà.
Nhưng mọi quan hệ sau đó đă không c̣n tốt đẹp. Khi con trai bà Tuệ về Việt Nam để học, ông B́nh đuổi không cho vào nhà ở. Theo bà Tuệ, những lần về Việt Nam, bà đều đến chính quyền phường Nghĩa Tân tŕnh báo về việc đă sinh hoạt tại đây. Mọi tiện nghi, đồ đạc trong nhà đều do bà mua. Nguyên đơn cho rằng trước sự “tham lam” của chú ruột, người trong gia đ́nh không ai thuyết phục được ông trả lại nhà, đành ḷng bà phải khởi kiện.
Tại bản án sơ thẩm tuyên lần thứ nhất vào tháng 10/2012, TAND Hà Nội chấp nhận yêu cầu khởi kiện "đ̣i tài sản" của bà Tuệ, yêu cầu ông B́nh trả lại tài sản cho cháu gái. Một năm sau đó, bản án phúc thẩm đă sửa lại, tuyên bà Tuệ chỉ có quyền đ̣i lại 36 cây vàng đă để mua nhà.
Tại các phiên ṭa, bác lại những điều bà Tuệ tŕnh bày, ông B́nh khẳng định ngôi nhà ở Nghĩa Tân do chính vợ chồng ông tích cóp, vay mượn để mua. Cô cháu gái chỉ cho thêm 36 chỉ vàng.
Bản án phúc thẩm sau đó bị TAND Tối cao kháng nghị khi chỉ ra trong đơn khởi kiện bà Tuệ không yêu cầu việc này. Do đó, việc ṭa phúc thẩm không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn là chưa đúng. Căn cứ hai biên bản kê khai tài sản và giấy cam đoan xác định tài sản nhà ở có chữ kư của ông B́nh, bà Vân cùng chứng cứ là vợ, con ông B́nh đều khẳng định ngôi nhà do bà Tuệ bỏ tiền ra nhờ mua, bản kháng nghị đề nghị Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao xét xử giám đốc thẩm và hủy cả hai bản án.
Quyết định giám đốc thẩm ra ngày 19/5/2015 đă chấp nhận nội dung kháng nghị, tuyên hủy hai bản án và xác định ngôi nhà trên thuộc sở hữu của bà Tuệ. Tuy nhiên, ông B́nh cũng được xem xét công sức quản lư, ǵn giữ ngôi nhà bằng cách xác định giá nhà đất theo giá thị trường ở thời điểm xét xử sơ thẩm trừ đi số tiền mua nhà đất do bà Tuệ bỏ ra rồi chia đôi.
Quyết định giám đốc thẩm giao hồ sơ vụ án cho TAND Hà Nội xét xử sơ thẩm lại từ đầu. Ngày 23/5, TAND mở phiên xét xử sơ thẩm lần hai sau nhiều lần hoăn.
Tại phiên ṭa, bà Tuệ giữ nguyên yêu cầu đ̣i nhà, cũng không đồng ư với quyết định trả công sức quản lư, giữ ǵn ngôi nhà cho chú ruột. Bà cho rằng, ông B́nh không những không có công mà c̣n làm cho ngôi nhà cùng những tài sản bị xuống cấp, hư hỏng. Bà nói trước ṭa: “Chú tôi thật đấy nhưng tôi c̣n muốn đuổi ông ấy đi. Làm sao tôi lại phải nhờ trông nhà?”.
Ông B́nh cũng vẫn giữ nguyên quan điểm cho rằng đó là nhà của ḿnh, bà Tuệ chỉ cho ông một phần tiền nhỏ để mua sắm vật dụng sinh hoạt rồi ở nhờ mỗi khi từ Nhật về.
Ông nói người con trai của ḿnh đứng ra chứng nhận sở hữu nhà cho bà Tuệ là “đứa hư hỏng”, cho rằng cháu gái đă lợi dụng xích mích giữa hai bố con để lôi kéo, dụ dỗ.
Với hai biên bản xác định nhà là của bà Tuệ do ông kư, dù có giám định của Viện khoa học kỹ thuật h́nh sự (Bộ Công an) nhưng lúc ông B́nh bảo đó là chữ kư giả, lúc khác nói đă bị lừa kư.
Chủ tọa phiên xử nhiều lần buồn rầu nói : “V́ t́nh cảm mà khi giao tiền các vị không có bất cứ giấy tờ biên nhận nào, mới dẫn đến kiện cáo như ngày hôm nay”. Chủ tọa nói thêm với bà Tuệ: “Các cụ nói mất cha c̣n chú. Trường hợp của bà chỉ là cá biệt, không phải chỗ nào ở Việt Nam cũng như vậy”.
Cho rằng có đủ căn cứ xác định ngôi nhà hai tầng ở Nghĩa Tân do bà Tuệ bỏ tiền nhờ ông B́nh mua, TAND Hà Nội tuyên chấp nhận yêu cầu khởi kiện, tuyên ngôi nhà trên thuộc sở hữu của nữ Việt kiều này. Ông B́nh cùng gia đ́nh phải trả lại tài sản cho cháu ruột.
Tuy nhiên, cũng như quyết định giám đốc thẩm, TAND Hà Nội tuyên bà Tuệ phải trả cho ông B́nh phần công sức trông nom, ǵn giữ, làm tăng giá trị của ngôi nhà theo thời gian. Cách tính giữ nguyên theo bản án giám đốc thẩm.
Rời phiên xử, bà Tuệ cho biết sẽ kháng án với lư do: "Đó là nhà của tôi, không cần ai trông giữ. Tôi không đ̣i tiền thuê nhà suốt ngần đấy năm là đă nể t́nh chú cháu lắm rồi".
hoalyly@vietbf sưu tầm