6 tháng tất bật của ông Trump: Chương trình nghị sự khiến bộ máy quay cuồng, phe đối lập choáng váng

[therealrtz]

Ông Trump đã hoàn thành 6 tháng đầu tiên trong nhiệm kỳ Tổng thống thứ 2 của mình với một loạt các chính sách mới cả về đối nội lẫn đối ngoại. Chúng tôi xin được giới thiệu bài viết của TS Terry Buss, Học giả nghiên cứu Học viện Hành chính Quốc gia Hoa Kỳ, được chia làm 2 kỳ, đánh giá về các quyết sách này và dự báo những diễn biến trong thời gian tới.

Dù yêu hay ghét Tổng thống Donald Trump, những người ủng hộ và phản đối đều có chung một nhận định rằng ông có thể được coi là Tổng thống có ảnh hưởng nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Tất nhiên, mỗi người sẽ có một quan điểm riêng khi đánh giá những gì ông đang làm có lợi cho nước Mỹ, cho đảng phái chính trị của họ hay chính bản thân họ hay không. Đó là quyết định của cá nhân bạn!
Tiền đề vững chắc

Điều gì đã khiến ông Trump có ảnh hưởng lớn như vậy chỉ trong vài tháng? Chương trình nghị sự chính trị của ông đưa ra phù hợp với nhu cầu và mong muốn của cử tri Mỹ. Khoảng 80% người dân Mỹ tin rằng đất nước đang đi sai hướng và việc quản lý nền kinh tế đang ở mức yếu kém. Cử tri muốn thay đổi, và ông Trump đã thực hiện. Quy mô của Chương trình nghị sự chính trị xoay chuyển nước Mỹ dưới thời Chính quyền Donald Trump là chưa từng có tiền lệ.

Ông Trump nhận thức rõ rằng ông cần phải hành động nhanh chóng trước khi phe đối lập ra tay chống lại ông, rút kinh nghiệm từ bài học trong nhiệm kỳ đầu (2017-2020). Ông cũng hiểu rằng mặc dù đảng Cộng hòa của ông đang kiểm soát Quốc hội nhưng những người Cộng hoà vẫn chậm chạp khi cần hành động, và có nhiều người trong số đó phản đối chương trình nghị sự của ông.

Chiến lược Donald Trump: Khiến hệ thống chính trị "ngập lụt" trong các "Sắc lệnh Hành pháp" – các Sắc lệnh được ký tới tấp nhiều đến mức phe đối lập chỉ biết choáng váng ngồi nhìn bộ máy hành chính quay cuồng thực hiện.

Tuy nhiên, ông không thể thực hiện được chương trình nghị sự của mình nếu không tìm ra cách qua mặt Quốc hội, Toà án, thậm chí cả đảng Cộng hoà. Ông đã tận dụng thời gian trước khi tuyên thệ nhậm chức để phát triển chính sách và đưa những gương mặt mới, trung thành, giàu kinh nghiệm vào hệ thống chính trị để thúc đẩy chương trình nghị sự của ông. Chiến lược này hiệu quả đến mức chỉ đến bây giờ, tức là 6 tháng sau, phe đối lập mới bừng tỉnh và bắt đầu tập hợp lực lượng để chống lại ông. Nhưng đã quá muộn.

Đó là những nỗ lực ngăn cản, trì hoãn các Sắc lệnh Hành pháp tại các toà án và thông qua các cuộc bạo loạn, biểu tình bạo lực giống như các cuộc bạo loạn nổ ra sau cái chết của người đàn ông da đen George Floyd năm 2020. Nhưng tất cả những điều đó không cản bước được ông.

Chính sách đối nội

Hỗ trợ người lao động

Ông Trump không phải là một người Cộng hòa bảo thủ hay ôn hòa điển hình. Thay vào đó, ông là một "người theo chủ nghĩa dân túy", ủng hộ tầng lớp lao động bình dân, vốn là nhóm thường bị các chính trị gia giàu có thuộc tầng lớp tinh hoa có nhiều ảnh hưởng bỏ qua. Ông Trump đã thực hiện các lời hứa, cam kết đưa ra trong chiến dịch tranh cử của mình và củng cố sự ủng hộ của nhóm cử tri này.

Ông đã giành được những lá phiếu của tầng lớp dân lao động, vốn dĩ trước đây từng là nhóm cử tri cốt lõi của phe đối lập. Một chính sách quan trọng của ông có tác động trực tiếp đến những cử tri này là xoá bỏ thuế đối với khoản tiền boa và tiền làm ngoài giờ cho nhóm lao động trong các ngành dịch vụ. 2,5% lực lượng lao động, tương đương 4 triệu người được hưởng lợi từ chính sách này.

Giải quyết tình trạng nhập cư bất hợp pháp

Nhập cư bất hợp pháp là một vấn đề nổi cộm trong cuộc bầu cử năm 2024. Từ năm 2021 đến năm 2025, chính quyền của Tổng thống Biden đã "mở cửa biên giới Mỹ", cho phép 8 đến 12 triệu người nhập cảnh và ở lại Mỹ. Thêm 2 triệu người vào Mỹ bằng con đường bất hợp pháp mà không bị ngăn chặn. Ông Trump đã chặn dòng người bất hợp pháp bằng chính sách từ chối những người không phải là người tị nạn hoặc xin tị nạn. Điều này không ảnh hưởng đến những người thuộc nhóm đối tượng này bởi vẫn luôn có quy trình hợp pháp để họ được vào Mỹ.

Chính quyền của ông Trump đã đóng cửa biên giới bằng cách thực thi các luật hiện hành về nhập cư bất hợp pháp. Ông cũng đảm bảo ngân sách để hoàn thành bức tường biên giới kéo dài từ California đến Texas.

Ông Trump bắt đầu trục xuất những người nhập cư bất hợp pháp có tiền án và có liên kết với các băng đảng tội phạm. Băng đảng MS-13 tàn bạo có khoảng 10.000 thành viên ở Mỹ. Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) hiện đã bắt giữ 2,5 triệu người nhập cư bất hợp pháp, trục xuất 72.000 tội phạm và thực hiện trung bình 12.000 vụ bắt giữ mỗi tháng.

Những người nhập cư từ các nước châu Mỹ Latinh gửi 161 tỷ USD kiều hối về cố hương mỗi năm. Ông Trump đưa ra chính sách đánh thuế kiều hối như một biện pháp để ngăn chặn nhập cư bất hợp pháp.

Tái khởi động nền kinh tế

Kinh tế là mối quan tâm hàng đầu của cử tri vào năm 2024. Giá hàng hóa và dịch vụ tăng vọt, lạm phát cao, tỷ lệ thất nghiệp luôn duy trì ở mức cao, tiền lương thấp, đầu tư nước ngoài giảm và thị trường chứng khoán suy thoái. Dưới thời chính quyền của ông Trump, nền kinh tế là tổng hòa của những tin tức tốt lành, sự thận trọng và những tin tức xấu. Điểm nổi bật nhất là sự biến động không ngừng khiến việc dự báo không thể thực hiện được.

Tại thời điểm này, thị trường chứng khoán đang bùng nổ, thị trường lao động có dấu hiệu phục hồi, lạm phát có phần giảm, tỷ lệ thất nghiệp ở mức chấp nhận được và giá hàng hóa đã hạ xuống mức thấp hơn.

Giá nhà đất đang ngày càng trở nên đắt đỏ hơn do trước đó Ngân hàng Dự trữ Liên bang tăng lãi suất, giá thuê nhà tăng và khoảng cách giàu nghèo tiếp tục mở rộng. Người Mỹ nợ nần nặng nề, các khoản tiết kiệm ngày càng ít và tiền lương mới chỉ được cải thiện một chút.

Chính sách cắt giảm thuế của ông Trump có thể khiến khoản thâm hụt ngân sách liên bang hiện đang ở mức 36,7 nghìn tỷ USD tăng thêm 2 nghìn tỷ USD mỗi năm trong những năm tới đây, khiến chi phí đi vay hàng năm phát sinh từ khoản nợ quốc gia lên đến 1 nghìn tỷ USD trừ khi được bù trừ bởi tăng trưởng trong tương lai. Có một lưu ý là dưới thời chính quyền tiền nhiệm, khoản nợ công của nước Mỹ đã tăng 2 nghìn tỷ USD do chi tiêu không kiềm chế.

Và một điều đáng nói nữa là trong hai năm cuối cùng của nhiệm kỳ đầu tiên (2019-2020), ông Trump đã cầm trịch một trong những nền kinh tế mạnh nhất trong nhiều thập kỷ của nước Mỹ, bất chấp tác động của đại dịch COVID.

Cải tổ Chính sách Biến đổi Khí hậu

Chính quyền tiền nhiệm coi biến đổi khí hậu là một vấn đề lớn trong cuộc bầu cử năm 2024. Tuy nhiên, các chính sách của chính quyền lại khiến nhiều cử tri cảm thấy không hợp lý và khiến họ quay lưng lại. Bất chấp thông điệp đưa ra là giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, phần lớn các chính sách đã được đưa vào thực hiện lại phản tác dụng khi nhìn lại.

Lấy một ví dụ là nhiên liệu hóa thạch. Chính quyền tiền nhiệm đã phát động một cuộc chiến để loại trừ nhiên liệu hóa thạch, bao gồm dầu, khí đốt và than đá, đặt dấu chấm hết cho các ngành năng lượng này. Kết quả là từ vị thế là một trong những quốc gia xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch lớn nhất thế giới, nước Mỹ đã phải nhập khẩu năng lượng. Rõ ràng, chính sách đó không mang lại ý nghĩa thực chất nào cả. Tại sao? Nước Mỹ buộc phải mua nhiên liệu với giá cao từ các quốc gia là đối thủ của mình trong khi thực tế vẫn tiếp tục tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch.

Việc đột ngột đóng cửa ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch đã cho thấy rằng nước Mỹ chưa có sự chuẩn bị đầy đủ để sẵn sàng cho một nền kinh tế vận hành bằng các nguồn năng lượng bền vững. Lưới điện quốc gia hoạt động thiếu hiệu quả, các nguồn năng lượng tái tạo như gió, thủy điện và mặt trời không đủ để đáp ứng nhu cầu trong nước và chi phí sản xuất tốn kém, các tấm pin mặt trời chỉ mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất Trung Quốc trong khi điện hạt nhân bị loại bỏ, hàng loạt lao động trong lĩnh vực than và khí đốt bị sa thải, các dự án năng lượng bền vững có vốn đầu tư khổng lồ thất bại, việc xây dựng các hệ thống đường ống vận chuyển khí đốt đến Mỹ bị tạm dừng và toàn bộ chính sách năng lượng mới, mặc dù mục tiêu là tốt đẹp, nhưng đã không được hoạch định kỹ lưỡng.

Chính quyền tiền nhiệm triển khai chương trình bắt buộc người dân sử dụng xe điện và tiến tới loại bỏ các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch. Giá xe điện đắt đến mức nhiều người không đủ khả năng mua. Tệ hơn nữa, chính quyền tiền nhiệm đã phân bổ 7,5 tỷ USD vào năm 2021 để xây dựng các trạm sạc pin xe điện trên toàn quốc, nhưng các quy định chồng chéo, quản lý vận hành kém hiệu quả và các chiêu trò chính trị đã dẫn đến thực tế là chỉ có một vài trạm sạc - khi thực tế nhu cầu là hàng chục nghìn trạm - được xây dựng. Ngoài ra, chính quyền tiền nhiệm đã thất bại trong việc phát triển các nguồn kim loại đất hiếm an toàn - chủ yếu đang nằm trong quyền kiểm soát của các quốc gia là đối thủ của Mỹ - đây là yếu tố cốt lõi để phát triển xe điện. Họ cũng không đưa ra được kế hoạch tái chế hoặc tiêu huỷ đối với pin xe điện hết hạn, tuabin gió bị hỏng và các tấm pin mặt trời hết hạn sử dụng, gây tổn hại đến môi trường.

Ông Trump đang từng bước đảo ngược chính sách xe điện với mục tiêu vẫn tiếp tục chuyển đổi sang xe điện và loại bỏ dần các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch mà không có những thay đổi đột ngột. Chính sách của ông thúc đẩy sự kết hợp của xe điện, xe hybrid (nhiên liệu hóa thạch/xe điện), sử dụng nhiên liệu thay thế như hydro và cải tiến để các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch hiệu quả hơn.

Nhìn chung, cách giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu của ông Trump là từng bước đưa ra các nguồn năng lượng tái tạo trong khi vẫn tiếp tục duy trì nhiên liệu hóa thạch. Chính quyền đương nhiệm đang nỗ lực để đảm bảo có nguồn vật liệu đất hiếm thiết yếu từ nước ngoài và phát triển chúng trong nước. Mỹ cũng đang tài trợ cho các dự án năng lượng hạt nhân và hồi sinh hệ thống đường ống dẫn nhiên liệu từ Canada.

Giảm gian lận, lãng phí và lạm dụng

Ông Trump tin rằng việc gian lận, lãng phí và lạm dụng (FWA) là thủ phạm gây thiệt hại hàng trăm tỷ đô la tiền thuế của người dân Mỹ mỗi năm. Với sự trợ giúp của nhân vật giàu nhất thế giới, Elon Musk, ông Trump đã cho ra đời Cơ quan Rà soát Hiệu quả Chính phủ (DOGE) gây tranh cãi, với nhiệm vụ giải quyết gian lận, lãng phí và lạm dụng. Văn phòng Trách nhiệm giải trình Chính phủ (GAO) ước tính số tiền những kẻ gian lận đánh cắp lên đến 520 tỷ USD mỗi năm. DOGE đang tiến hành các bước để xác định các vụ gian lận và chuyển lên Bộ Tư pháp xử lý. Tính đến nay, DOGE đã tiết kiệm được 574 tỷ USD.

Lấy ví dụ là Medicaid, chương trình bảo hiểm y tế dành cho những người có thu nhập thấp. Chương trình này đã tiêu tốn gần 1 nghìn tỷ USD. GAO ước tính rằng những kẻ lừa đảo đã đánh cắp tới 150 tỷ USD mỗi năm thông qua gian lận. Sự thể là như thế nào? Các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế lập hóa đơn khống, thao túng mức phí và cung cấp dịch vụ bất hợp pháp cho những bệnh nhân không đủ tiêu chuẩn hưởng bảo hiểm Medicaid.

Một ví dụ khác là gói cứu trợ COVID dành cho người dân và doanh nghiệp. Chính phủ đã chi 280 tỷ USD mà không lưu trữ hồ sơ phù hợp. Các cơ quan chịu trách nhiệm không biết số tiền này đã đi đâu hoặc đã được sử dụng vào mục đích gì. Các cuộc điều tra cho thấy phần lớn số tiền của gói tài trợ đã được chuyển vào các tài khoản ở nước ngoài của những kẻ lừa đảo thậm chí không phải là người Mỹ.

Ông Trump đã chỉ đạo tất cả các cơ quan liên bang mạnh tay cắt giảm nhân sự bởi ông cho rằng đang có tình trạng chồng chéo ban bệ, nhiều bộ phận không hoàn thành được nhiệm vụ đề ra, nhiều hoạt động bị chính trị hoá quá mức, lãng phí tràn lan. Tính đến nay, khoảng 12% trong số 2.4 triệu nhân viên liên bang đã hoặc sẽ bị sa thải trong tương lai gần.

Hủy bỏ các sáng kiến về Đa dạng, Công bằng và Hoà nhập (DEI)

Chính quyền tiền nhiệm đã thúc đẩy các chính sách mở rộng Đa dạng, Công bằng và Hòa nhập (DEI). Mục đích của họ là tái cấu trúc xã hội Mỹ trở thành một xã hội công bằng, chống thực dân, chống phân biệt chủng tộc và chống tư bản. Cử tri Mỹ từ chối ủng hộ nỗ lực này bằng cách bỏ phiếu bầu cho ông Trump trong cuộc bầu cử 2024.

Ông Trump chỉ trích hệ thống giáo dục Mỹ, vốn thúc đẩy mạnh mẽ các sáng kiến DEI ở tất cả các cấp nhưng lại không giáo dục học sinh đúng cách. Việc đầu tiên là ông đưa ra kế hoạch xoá bỏ Bộ Giáo dục và trả lại quyền hạn và trách nhiệm liên quan đến giáo dục cho các chính quyền tiểu bang. Riêng năm 2022, Bộ Giáo dục được chuẩn chi ngân sách 637 tỷ USD. Trước năm 1979, chính quyền liên bang hiếm khi tham gia vào lĩnh vực giáo dục bởi đó thuộc quyền hạn của chính quyền cấp tiểu bang.

Tiếp theo đó, ông Trump nhắm vào các trường đại học Ivy League, đặc biệt là Harvard và Columbia, yêu cầu họ cắt giảm tài trợ cho các sáng kiến DEI. Ông cũng cáo buộc các trường này phân biệt chủng tộc đối với sinh viên Do Thái và châu Á trong tuyển sinh, phân biệt đối xử trong việc tuyển dụng người da trắng, và thúc đẩy sự thù hận và chia rẽ. Chính quyền liên bang đang đóng băng hàng tỷ đô la tài trợ để gây áp lực buộc các trường này tuân thủ các yêu cầu đưa ras. Các vụ kiện đang nổi lên ở khắp mọi nơi.

Một mục tiêu khác của ông Trump là cuộc tấn công vào tư tưởng giới tính cực đoan. Ông đã ban hành một Sắc lệnh Hành pháp yêu cầu chính phủ thay thế Giới (do bản thân cá nhân tự cảm nhận) bằng Giới tính (được chỉ định khi sinh ra là Nam và Nữ). Điều này bắt buộc tất cả hộ chiếu và Thẻ nhận diện liên bang phải liệt kê giới tính thay vì giới. Các trang web đã được cập nhật cho phù hợp. Các nhà tù được yêu cầu giam giữ tù nhân dựa trên giới tính được chỉ định khi sinh ra chứ không phải giới tính do tù nhân cảm nhận. Chính phủ sẽ điều tra và nếu có thể, cấm việc "chăm sóc khẳng định giới tính, một loại hình dịch vụ chăm sóc y tế có sử dụng thuốc và phẫu thuật được thiết kế cho người chuyển giới và phi nhị nguyên" vì chương trình này đã được nhiều nơi áp dụng cho cả trẻ em. Những người chuyển giới bị cấm thực hiện nghĩa vụ quân sự. Những người chuyển giới từ nam sang nữ bị cấm tham gia các môn thể thao dành cho nữ, bao gồm các các cuộc thi đấu trong Thế vận hội, các hoạt động thi đấu tại các trường đại học và trung học. Các hoạt động tiếp thị chuyển giới và LGBTQI+ cũng như các hoạt động tài trợ của doanh nghiệp cho các nhóm liên quan đều đã giảm.

Chính quyền tiền nhiệm đã chi ngân sách rất nhiều cho quân đội, nhưng nguồn tiền đó không được dành để củng cố và xây dựng lực lượng chiến đấu. Nguồn tiền đó cũng không được sử dụng vào việc bảo trì, thay thế thiết bị, vũ khí công nghệ cao mới và đạn dược cần thiết cho các tình huống khẩn cấp, bất chấp các cuộc chiến đang diễn ra ở Trung Đông và Ukraine và căng thẳng toàn cầu.

Thay vào đó, các nguồn kinh phí được phân bổ để thúc đẩy DEI, liên quan đến chỉ tiêu tuyển quân và các hoạt động giáo dục nhận thức giới. Kết quả là, cả số lượng tuyển quân và khả năng chiến đấu của quân đội đều suy giảm.

Ông Trump đã ra lệnh cấm hoàn toàn các sáng kiến DEI trong tất cả các hoạt động quân sự và dành toàn bộ kinh phí cấp cho quân đội để tập trung củng cố cỗ máy chiến đấu. Lượng tuyển quân ngay lập tức tăng vọt.

Tiền điện tử, Trung tâm dữ liệu, AI

Quốc hội do phe Cộng hoà kiểm soát đã ban hành các chính sách lớn trong các lĩnh vực mới nổi này.Ông Trump cam kết biến Mỹ thành "Thủ phủ Bitcoin của thế giới". Ông đang cho triển khai các quy định về tiền điện tử, xây dựng cơ sở hạ tầng và chính sách để đạt được mục tiêu đó.

Ông đã cho thực hiện các chính sách hỗ trợ xây dựng các trung tâm dữ liệu lớn để đáp ứng nhu cầu cấp thiết của công nghệ AI mới nổi và các tiến bộ công nghệ quy mô lớn khác. Các nhà đầu tư nước ngoài đang đổ tiền vào Mỹ: DAMAC đang đầu tư 20 tỷ USD vào các trung tâm dữ liệu và Stargate đang đầu tư 500 tỷ USD.

Ông Trump cũng đang bãi bỏ quy định về AI để đưa nước Mỹ trở thành quốc gia dẫn đầu trong các ứng dụng của mình.


VietBF@ Sưu tập