Vệ sinh an toàn thực phẩm luôn là vấn đề nhức nhối ở VN. Mới đây th́ báo khampha đă có một phóng sự về thịt mỡ, nội tạng và cả phân để lẫn lộn trên nền đất tại các cơ sở giết mổ, không rửa lần nào được thu gom về cơ sở ép rán… rồi đưa tới các nhà hàng ở VN...
3h sáng, khi mọi người c̣n đang ngon giấc, tại thị trấn Nếnh, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, tiếng kêu của hàng trăm con lợn thi nhau xé toạc sự yên tĩnh. Ở đây có rất nhiều hộ làm nghề giết mổ, cùng với cách thức thô sơ, họ không quan tâm đến thịt, mỡ, nội tạng và cả phân để lẫn lộn trên nền đất.
5h sáng, hàng trăm chiếc xe chở lợn đă tấp nập kéo về Nếnh. Tại khu chợ trong thị trấn, mỡ thừa, b́ lợn, nội tạng đă được cho vào túi nilon, nhiều hơn th́ cho vào thùng xốp hay bao tải rồi để sẵn dưới gầm bàn.

Thịt, mỡ, nội tạng và cả phân để lẫn lộn trên nền đất.
Chị Bùi Thị Tám (Thị trấn Nếnh, Việt Yên, Bắc Giang) cho biết: “Hôm nào người ta cũng để tầm 2, 3 bao như vậy. Trưa đến hôi thối bốc mùi khắp cả dăy chợ.
Một tiểu thương chợ Nếnh chia sẻ: “Cứ để phân của lợn tuôn ra đây để cân luôn chứ không rửa qua nước. Ngày nào cũng thế, rất là thối”.
Vào khoảng 8h sáng, một người phụ nữ xuất hiện để đi thu gom các bao tải nội tạng, mỡ thừa. Phát hiện phóng viên ghi h́nh người này đă vội che mặt và lẩn đi chỗ khác. Tuy nhiên, người bán nội tạng lợn cho biết: “Ngày nào họ cũng lên cân hàng. Tôi bán với giá 3.000 đồng/kg".
Chỉ một lúc sau, 3 bao tải với phần lớn là ḷng lợn bốc mùi được chất lên xe rồi thẳng hướng về Bắc Ninh. Tính đến thời điểm này, tất cả các sản phẩm từ thịt đến các bao tải nội tạng vẫn chưa qua một khâu kiểm dịch nào.
Ông Nguyễn Quốc Mỹ, Phó trạm trưởng trạm Thú y huyện Việt Yên, Bắc Giang: “Việc này vẫn thường xuyên diễn ra. Từ trước đến giờ, cơ quan chúng tôi cũng chỉ kiểm soát được phần nào thôi và chủ cơ sở tự nguyện đến đăng kư th́ chúng tôi mới kiểm dịch được. C̣n thu mua từ sáng sớm đến đêm hôm chúng tôi không đủ nhân lực và mạng lưới để kiểm dịch”.
Tại xă Ḥa Long, TP. Bắc Ninh, mùi khét của mỡ động vật cháy đă bốc lên nồng nặc. Cô Nguyễn Thị Bé (Thôn Đầu Hàn, Ḥa Long, Bắc Ninh) bức xúc: “Không thể ngửi được. Khét lắm và thối không chịu nổi”.
Nằm cách cổng làng vài chục mét, một cơ sở sản xuất mỡ lợn đă hoạt động từ nhiều năm nay. Tất cả đống nội tạng lợn được thu gom về để ngay trên nền đất bẩn đầy ruồi nhặng. Hàng lâu ngày đă thối rữa th́ được ngâm tẩy trong các thùng hóa chất. C̣n hàng mới lấy th́ chỉ cần thái qua rồi cho ngay vào chảo rán, không rửa qua lần nào. Kết quả tạo ra thứ mỡ đen đặc với mùi khét nồng.

Tại cơ sở rán tóp mỡ.
Tóp mỡ, sản phẩm c̣n lại sau khi rán lại tiếp tục được cho vào máy ép lấy mỡ. Chiếc hố nhỏ trên sàn nhà là nơi hứng mỡ ép. Công đoạn cuối cùng là đóng tất cả vào bao tải chờ lái buôn đến lấy.
Bà Trần Thị B́nh (Chủ cơ sở sản xuất mỡ, xă Ḥa Long, TP. Bắc Ninh) cho biết: “Đợt trước hôi là v́ tôi làm muộn nên có lúc sang mùi hôi. Giờ dân kêu nhiều nên sang năm nay tôi rút kinh nghiệm không hôi mấy nữa. Thế nhưng có những hôm nắng nóng th́ có hôi một chút th́ tôi lại lấy bỏ bớt đi”.
Mỗi ngày hàng trăm cân nội tạng được chở về đây rán lấy mỡ rồi sau đó những bao tải mỡ lại được chuyển đi khắp nơi. Dù quy tŕnh sản xuất mất vệ sinh nhưng đáng ngạc nhiên là cơ sở này vẫn có đủ giấy phép kinh doanh cũng như các loại giấy kiểm dịch.
Theo chính quyền xă Ḥa Long, cơ sở này đă bị phạt hành chính v́ vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm trong nhiều năm nay. Xă cũng đă đề đạt lên thành phố để đ́nh chỉ mọi hoạt động của cơ sở này nhưng không hiểu sao hàng năm cơ sở vẫn được gia hạn giấy phép kinh doanh và luôn có đầy đủ giấy chứng nhận kiểm dịch cho mỗi lô hàng.
Tại chợ Nếnh, Bắc Giang, một cân nội tạng có giá từ 1.000-3.000 đồng, tùy vào mức độ thối nặng hay nhẹ. Khi đến Bắc Ninh để ép lấy mỡ, chất lượng càng giảm xuống trong khi giá thành phẩm đă tăng lên 3.000-6.000 đồng/kg. Thế nhưng, tỷ lệ nghịch giữa chất lượng và giá tiền mới thực sự được nhân lên gấp bội khi đến Hà Nội, nơi tiêu thụ mỡ bẩn.
Khoảng sân nhỏ ở xă Kim Sơn, Hà Nội la liệt bao tải mỡ mới nhập ở Bắc Ninh. Chỉ bằng một động tác nhỏ là chuyển mỡ bẩn trong những chiếc bao cũ nát sang chiếc bao sạch sẽ hơn, giá bán của số mỡ này đă được tăng lên 14.000 – 18.000 đồng/kg. Tuy nhiên, chủ cơ sở này lại một mực che giấu thông tin của người mua.

Mỡ bẩn được đóng theo can để bán tại các cửa hàng.
Để biết chính xác những bao tải mỡ bẩn này được tiêu thụ ở đâu, trong vai người mua, phóng viên đă tiếp cận một cơ sở nhập mỡ bẩn ở một cơ sở khác ở huyện Thanh Tŕ, Hà Nội. Người này cho biết: “Bánh rán, bánh đa th́ mỡ ở dưới phi đều làm được. Rán quẩy với xào phở th́ phải mỡ ướt ở trên”.
Như vậy, với 60.000-80.000 đồng bất kỳ hàng quán nào ở Hà Nội đều có thể mua được can mỡ 5 lít để dùng, vẫn rẻ hơn nhiều so với một can dầu ăn thông thường. Và sẽ c̣n lợi hơn nữa khi đống dầu mỡ này được chiên đi chiên lại. C̣n người tiêu dùng th́ phải hấp thụ một thứ dầu mỡ không thể độc hại hơn.
Tào Nga