MỐI QUAN HỆ ĐÃ CHẾT VÀ NGHI THỨC CỦA NHỮNG LỜI NÓI DỐI LỊCH THIỆP

[troopy]

Không phải ai cũng đủ can đảm để thừa nhận rằng một mối quan hệ đã chết. Không phải ai cũng có đủ sự thật thà để nhìn vào mắt người khác và nói: “Tình bạn này đã đến hồi kết”, “Tình yêu này đã không còn”, hay “Chúng ta không còn là một phần thiết yếu trong cuộc đời nhau nữa.” Thế nên, người ta chọn một con đường dễ chịu hơn – một sự lảng tránh tế nhị, một kiểu chối từ có bọc ngoài bằng lịch sự và những nghi thức xã giao. Đó không hẳn là sự gian dối theo kiểu gian trá, nhưng là một sự giả vờ đầy ý tứ – như thể đang đọc một điếu văn tiễn đưa một ký ức đã nguội tàn. Và trong số những nghi thức ấy, có một câu nói mang tính biểu tượng: “Hôm nào café nhé.”
“Hôm nào café” – một lời hẹn không ngày tháng, một câu nói không điểm đến, một tấm khăn phủ lên nấm mộ của một mối quan hệ đã yên nghỉ. Trong môi trường xã hội hiện đại, đặc biệt ở các thành thị đông đúc và văn hóa mạng xã hội chi phối giao tiếp, những lời như thế trở thành một nghi thức phổ biến để khép lại mà không làm tổn thương. Nhưng phía sau sự khéo léo đó, là nỗi buồn của một tình người dần phai. Với ánh sáng của giáo huấn Công giáo, chúng ta được mời gọi không chỉ sống thật, mà còn yêu thật – yêu với sự chân thành, yêu với tinh thần trách nhiệm và lòng biết ơn sâu xa đối với những người đã từng là một phần trong đời mình.
Đức Giêsu không bao giờ nói “Hôm nào chữa lành nhé,” hay “Khi nào tiện thì tha thứ cho con nhé.” Ngài luôn hiện diện trọn vẹn, luôn yêu thương một cách không trì hoãn. Khi gặp người phụ nữ Samari bên giếng nước, Ngài không giả vờ như thể không biết cuộc đời chị đầy thương tích. Ngài chạm đến tận cùng của nỗi đau chị mang, không né tránh, không bọc lụa. Đó là tình yêu đích thực – tình yêu không sợ sự thật.
Giáo dục Công giáo mời gọi chúng ta không sống trong ảo tưởng xã giao, cũng không khuyến khích sự thẳng thắn vụng về gây tổn thương, nhưng là sống trong sự thật với lòng bác ái. Khi một mối quan hệ không còn đủ tình yêu, đủ trung tín, hoặc đơn giản là đã đến lúc phải khép lại, thay vì giả vờ thân thiết, người Kitô hữu được mời gọi nhìn nhận điều đó bằng lòng khiêm nhường và niềm tin vào sự quan phòng của Thiên Chúa. Chúng ta tin rằng mọi mối tương quan đều có lý do và thời điểm, và rằng không có gì tồn tại mãi mãi trong hình thức cũ kỹ của nó. Nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc phải nói dối, dù là bằng ngôn ngữ lịch thiệp.
“Hôm nào café” là cách chúng ta để mặc một tình bạn trôi đi mà không đau đớn. Nhưng trong lặng lẽ, nó cũng là lời thú nhận rằng: “Chúng ta từng là gì đó với nhau, nhưng giờ đã khác rồi.” Và có lẽ, điều cần hơn lúc đó không phải là một cuộc hẹn giả định, mà là một lời cầu nguyện. “Lạy Chúa, con tạ ơn Ngài vì người ấy đã đi ngang qua đời con. Xin chúc lành cho họ trên hành trình mới, như Ngài đang dẫn con đến hành trình mới của con.”
Người trẻ ngày nay, lớn lên trong một xã hội đầy rẫy các mối quan hệ mạng xã hội, dễ dàng thêm một người bạn, dễ dàng xóa một đoạn trò chuyện, dễ dàng “unfriend” hay “unfollow” ai đó như thể chưa từng quen. Nhưng sống đức tin không cho phép ta đối xử với ký ức và con người như những chiếc áo mặc rồi bỏ. Đức tin dạy ta rằng, mỗi người đều là hình ảnh của Thiên Chúa, và mỗi tương quan đều là một món quà – dù ngắn ngủi, dù đã lỡ làng, dù chỉ còn trong quá khứ.
Giáo dục Công giáo, nếu sống đúng, sẽ không để cho những lời xã giao rỗng tuếch thay thế cho sự hiện diện thật. Sẽ dạy cho người trẻ biết nói lời tạm biệt với lòng biết ơn, biết kết thúc bằng sự tử tế, không phải bằng những lời lấp lửng vô nghĩa. Sẽ dạy con người không chạy trốn cảm xúc, không sống giữa một thế giới lửng lơ, mà can đảm nói với nhau: “Chúng ta từng là bạn thân, nhưng giờ không còn đồng điệu. Tớ vẫn cầu nguyện cho cậu. Cám ơn cậu đã là một phần tuổi trẻ của tớ.”
Nếu không đủ can đảm để gặp nhau lần nữa, thì hãy đủ chân thành để cầu nguyện cho nhau. Nếu không thể tiếp tục bên nhau, thì hãy tử tế trong cách rời xa. Đức Giáo Hoàng Phanxicô từng nói: “Đừng sợ rút lui khỏi những mối quan hệ không giúp bạn nên thánh.” Nhưng đồng thời, ngài cũng nhấn mạnh: “Đừng rút lui một cách vô trách nhiệm.” Nói cách khác, hãy rút lui với sự tôn trọng, với trái tim cầu nguyện, và với lòng biết ơn.
Lẽ sống Công giáo không cho phép một con người sống giả dối dù trong bọc ngôn từ lịch sự. Bởi vì sự giả dối, dù được trình bày đẹp đẽ, vẫn không thuộc về ánh sáng. Một người tử tế không nói “Hôm nào café” nếu biết rằng mình sẽ chẳng bao giờ thực hiện. Thay vào đó, người ấy sẽ chọn sự im lặng chân thành, hoặc lời chúc phúc nhẹ nhàng, hoặc một dòng tin thật lòng: “Tớ biết chúng ta giờ không còn gần nhau như xưa. Nhưng tớ vẫn nhớ về cậu bằng một phần biết ơn.”
Giáo dục trong đức tin là giúp con người sống thật mà không thô lỗ, sống tử tế mà không giả tạo. Chúng ta không cần phải giữ mãi mọi mối quan hệ trong đời. Nhưng điều chúng ta cần giữ là phẩm chất của mình trong cách ta khép lại một mối tương quan. Bởi vì Thiên Chúa không chỉ nhìn cách ta sống, mà còn nhìn cách ta từ biệt.
Nhiều khi, một lời nói dối lịch sự như “Hôm nào café” làm tổn thương hơn một sự thật nhẹ nhàng. Bởi vì nó gieo hy vọng hão huyền, hoặc để lại nỗi hụt hẫng kéo dài. Một người bạn đạo đức không nói để người khác trông chờ điều không bao giờ đến. Họ sẽ chọn sự rõ ràng dịu dàng hơn là sự mập mờ có bọc vàng.
Tình yêu Kitô giáo không chỉ thể hiện qua những gì ta bắt đầu, mà còn thể hiện qua cách ta kết thúc. Không phải ai cũng còn ở lại với ta đến cuối đời, nhưng người tử tế thì sẽ không để lại vết thương bằng sự im lặng giả tạo hay lời hẹn thờ ơ. Và dù là người đi hay người bị bỏ lại, thì sự trưởng thành trong đức tin dạy ta không giữ oán giận, không sống bằng ký ức đắng, nhưng để tình yêu của Chúa thanh luyện mọi chia xa thành lời tạ ơn.

VietBF@sưu tập