
Nắng – với người thường, có thể chỉ là ánh sáng và hơi nóng. Nhưng với người làm nghề thuốc như Tuấn tôi, nắng – nhất là nắng sớm – là một dạng dương khí tinh khiết mà thiên nhiên ban tặng, có thể hỗ trợ phục hồi khí huyết, làm mềm gân cốt, cải thiện lưu thông kinh lạc, đặc biệt hữu ích với người mắc bệnh xương khớp.
Đông y không chỉ chữa bệnh bằng thuốc. Đông y dạy người sống thuận khí trời, thuận quy luật âm dương – hàn nhiệt. Trong đó, dương khí là gốc của sự sống. Con người một khi dương khí hư suy, hàn thấp xâm nhập, th́ kinh lạc bị bế tắc, khí huyết đ́nh trệ. Hậu quả là đau nhức, tê buốt, khớp co cứng, vận động khó khăn – những biểu hiện mà bà con gọi là “bệnh xương khớp” th́ trong y lư cổ phương lại được quy về nhóm “tư chứng” – nghĩa là bế tắc, nghẽn tắc.
Người càng lớn tuổi, dương khí càng suy. Người ít vận động, lại sống trong môi trường ẩm lạnh, hay ngồi nhiều, ngủ sai giờ, ăn uống sai cách – càng dễ để thấp tà tích tụ, tạo thành một lớp màng vô h́nh bám vào gân cơ, cốt tuỷ. Lúc này, nếu chỉ dùng thuốc mà không biết bổ trợ dương khí từ bên ngoài, hiệu quả điều trị sẽ rất chậm. Và một trong những cách hữu hiệu, tự nhiên, đơn giản nhất để đưa dương khí vào cơ thể – chính là phơi nắng sớm.
Ánh nắng ban mai, dưới nhăn quan Đông y, không đơn thuần là ánh sáng vật lư. Đó là dương khí tinh thuần của trời đất, là thứ có thể giúp kinh lạc được ôn ấm, tà khí được trục xuất ra ngoài, tạng phủ được tiếp thêm sinh lực. Phơi nắng đúng cách có thể hỗ trợ hành khí, hoạt huyết, ôn kinh, trừ hàn thấp. Nói một cách dễ hiểu, phơi nắng đều đặn vào sáng sớm chẳng khác ǵ mỗi ngày châm thêm một mồi lửa ấm vào bên trong gân xương vốn đă nguội lạnh.
Ở góc nh́n hiện đại, ánh nắng sáng c̣n là yếu tố kích thích cơ thể sản sinh vitamin D3 nội sinh – chất cần thiết để hấp thu canxi, duy tŕ mật độ xương, chống loăng xương, ngăn thoái hóa. Đồng thời, ánh nắng cũng kích thích tuyến yên, điều ḥa nội tiết, cải thiện giấc ngủ, giúp người bệnh bớt mỏi mệt, tinh thần thư thái hơn. Như vậy, lợi ích không chỉ nằm ở gân cốt, mà c̣n ảnh hưởng đến cả tâm thần và khí huyết.
Tuy nhiên, không phải cứ có nắng là ra phơi. Tuấn tôi vẫn thường dặn bệnh nhân rằng, nắng cũng như thuốc – dùng đúng mới tốt, dùng sai th́ phản tác dụng. Nắng buổi sáng – khoảng từ 6 giờ rưỡi đến 8 giờ rưỡi – là khoảng thời gian thích hợp nhất. Lúc này, tia tử ngoại chưa mạnh, không gây hại da, nhưng đủ để cung cấp dương khí cho cơ thể. Nắng nên phơi ở những vùng như gáy, lưng, khuỷu tay, khớp gối, ḷng bàn chân – nơi có nhiều huyệt đạo quan trọng kết nối với thận, can, tỳ – ba tạng liên quan mật thiết đến xương khớp trong Đông y.
Phơi mỗi lần chừng 15 phút là vừa đủ. Vừa phơi nắng, bà con có thể kết hợp thêm động tác xoa bóp nhẹ nhàng vùng đau, day các huyệt như Dũng Tuyền (gan bàn chân), Huyết Hải (mặt trong đầu gối), hoặc đơn giản là vươn vai, xoay cổ, bước chân chậm răi quanh sân. Những động tác tưởng chừng đơn giản ấy, nếu làm trong trạng thái thư thái, hít thở sâu đều, sẽ giúp hành khí hoạt huyết, cải thiện tuần hoàn tại chỗ, tăng cường hiệu quả điều trị mà không cần thêm thuốc.
Đáng tiếc, nhiều người bệnh xương khớp hiện nay lại mắc phải hai lỗi lớn: một là phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc, hai là sống quá tách biệt với thiên nhiên. Mỗi ngày đóng kín cửa, ngồi trong pḥng máy lạnh, ngủ muộn, ít tiếp xúc ánh nắng – vô t́nh khiến dương khí ngày càng suy kiệt, bệnh xương khớp không những không giảm mà c̣n dễ tái phát liên tục. Cơ thể giống như cánh đồng mùa đông – nếu không đón nắng, không có lửa sưởi ấm, th́ đất đai sẽ chai ĺ, cỏ cây không thể hồi sinh. Gân xương cũng vậy, cần một luồng sinh khí để khai mở, để mềm đi, để có thể tiếp nhận thuốc, tiếp nhận sự chữa lành từ bên trong.
Tuấn tôi vẫn thường nói, phơi nắng là bài thuốc không nằm trong toa, không có trong gói thuốc, nhưng ai biết dùng th́ lợi hơn cả thuốc bổ. Chỉ cần giữ được cho ḿnh thói quen dậy sớm, mở cửa ra đón khí trời, để nắng chạm vào gáy, vào lưng, hít một hơi dài thật sâu, bước chân thong thả vài ṿng ngoài sân – th́ chẳng bao lâu, thân thể sẽ cảm được sự thay đổi. Đó là cách sống thuận tự nhiên, dưỡng dương khí, hành khí huyết – chính là gốc rễ của điều trị xương khớp trong y học cổ truyền
VietBF@sưu tập