Cô gái về quê để tiễn đưa bà nội vừa mới mất. Trong lúc dọn dẹp nhà, cô vô t́nh t́m thấy một quyển "sổ ghi n:ợ". Mở ra nội dung trong đó khiến cô l:ặng người...Close Player Tiệm tạp hóa nhỏ nằm nép ḿnh dưới tán cây bàng già giữa làng. Mái tôn rỉ sét, bức tường loang lổ vôi, chiếc bảng hiệu cũ kỹ chỉ c̣n vài nét chữ mờ “Tạp hóa bà Tư”. Dù chẳng có ǵ đặc biệt, tiệm vẫn sáng đèn mỗi chiều, vẫn có người tạt vào mua gói ḿ, chai dầu ăn, hay đơn giản là ngồi trên ghế gỗ lim lụp xụp để kể chuyện đời.Người đứng quầy là bà Tư, một người đàn bà gầy g̣, tóc bạc như mây, hay đeo cặp kính dày cộp và luôn nở nụ cười hiền. Người ta quen gọi bà là “bà nội cả làng” – v́ ai cũng từng được bà cho thiếu, hoặc cho không.Khi Nhă – đứa cháu nội duy nhất của bà – từ thành phố trở về để chịu tang, tiệm tạp hóa vẫn mở, nhưng người đứng quầy không c̣n nữa. Bà Tư vừa mất v́ một cơn đột quỵ nhẹ vào sáng hôm qua, ngay sau khi kê lại vài bao ḿ cho đứa nhỏ hàng xóm đến mua nợ.Tiệm đóng cửa. Nhă lặng người giữa căn nhà cũ, nơi cô từng quậy phá cả tuổi thơ, chạy quanh các kệ hàng, rồi được bà nựng bằng viên kẹo dẻo.Giờ tất cả im lặng. Chỉ c̣n mùi long năo và tro nhang.Chiều hôm sau, khi đang dọn dẹp lại tủ quầy, Nhă phát hiện một cuốn sổ b́a đỏ cũ nằm ép giữa hai hộp bánh quy.Trang đầu tiên đề ba chữ: "Sổ ghi nợ."Cô chần chừ một chút rồi mở ra.Không phải vài tên. Là hàng chục. Mỗi cái tên được bà nắn nót bằng nét chữ già, hơi run:“Hương – thiếu 5 gói ḿ, 1 chai nước mắm.Bé Tư – thiếu 3 cây bút ch́.Ông Sáu – gạo 5kg, trả khi có lúa.Loan – đường 1kg, trứng 6 quả. Bị chồng bỏ, nuôi hai con nhỏ. Không tính.”Mắt Nhă nḥe đi.“Thằng Duy – tháng này chưa có tiền ăn học. Cho thiếu gạo, mắm, muối, ít cá khô.Ghi lại để nhớ. Không đ̣i.”“Bà Ba bị đau chân, không đi chợ được. Gửi rau, trứng mỗi tuần. Ghi cho vui thôi.”Trang cuối cùng viết bằng bút bi xanh nhạt:“C̣n sống th́ c̣n giúp. Ḿnh nghèo ít, người ta nghèo nhiều. Mỗi người một tay, là làng sống được.”Nhă bật khóc. Cô không biết là khóc cho bà, hay cho cả những kiếp người lặng lẽ trong cuốn sổ ấy.Một tuần sau đám tang, tiệm tạp hóa mở lại. Lần này, là Nhă đứng sau quầy. Cô không bán nhiều, nhưng vẫn giữ nguyên sổ nợ.Bữa đó, thằng Tư bước vào, tay cầm đồng năm ngàn, lí nhí hỏi:— “Cô ơi... có kẹo không?”Nhă cười, cúi xuống lấy một nắm bỏ vào túi giấy:— “Có chớ. Bà nội mày gửi lại nè.”Rồi cô chỉ lên cái bảng nhỏ mới gắn trước cửa tiệm:"Tiệm Tạp Hóa Bà Tư – Nợ được. Yêu thương nhiều hơn tiền bạc."Người trong làng dần biết chuyện. Những người từng ghi nợ ngày trước t́m đến, không để trả tiền, mà để kể lại:— “Bà Tư cho tui nợ suốt năm hạn, con bệnh. Giờ nó lớn, làm bác sĩ rồi.”— “Tôi từng xấu hổ không dám bước vào tiệm, mà bà cứ giả vờ đưa nhầm hàng rồi bảo ‘cầm đi, để hư th́ phí’.”— “Bà ấy... không chỉ bán hàng. Bà ấy giữ cho cả làng một chút niềm tin.”Mỗi lần Nhă mở cuốn sổ, cô không thấy những khoản tiền mất đi. Cô thấy từng gương mặt, từng cảnh đời, từng ơn nghĩa mà bà nội cô đă gieo.Và giờ, cô tiếp tục gieo. Bằng một nụ cười, một gói ḿ thiếu, hay một cái gật đầu: “Mai trả cũng được, không sao đâu con.”Tiệm tạp hóa bé xíu vẫn nằm đó, giữa làng, giữa ḷng người – nơi những món hàng nhỏ được trao đổi bằng niềm tin, và những con nợ chưa bao giờ bị gọi tên – chỉ được ghi lại để thương, để nhớ, để hiểu rằng đôi khi, cho đi là cách bà nội đă sống một đời đầy đủ nhất.
VietBF@sưu tập